Η ανάληψη για δεύτερη φορά της εξουσίας από τον Ντ. Τράμπ θα καταστήσει (πιθανότατα) τις ΗΠΑ το «κράτος-νταή» (rogue state, G. Rachman, F.T. 14/1) στη διεθνή σκηνή, με τον αναθεωρητισμό  στη μητρόπολη της Δύσης, με  περιφρόνηση των κανόνων του διεθνούς δικαίου,  υπονόμευση  της παγκόσμιας πολυμερούς τάξης,  απειλές χρήσης στρατιωτικής βίας, κ.λπ. Μία  σαφής επιδίωξη του Ντ, Τράμπ (και Ελ. Μάσκ) είναι  η ανατροπή της Ευρωπαϊκής δημοκρατικής τάξης με την ανάδειξη ακροδεξιών, εθνικιστικών κυβερνήσεων  καθώς και η αποσάθρωση  της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ως  εκ τούτου η τελευταία περιέρχεται σε δεινή θέση αβεβαιότητας για το μέλλον της. Τρία συνολικά σενάρια διαγράφονται (ένα σχετικώς καλό και δύο δυστοπικά) :

Πρώτον,  εμβάθυνση της ενοποίησης. Οι δημοκρατικές, φιλοευρωπαϊκές προοδευτικές δυνάμεις συσπειρώνονται (εάν μπορούν) και   με την πλειοψηφία που ακόμη  διαθέτουν σε πανευρωπαϊκό επίπεδο (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο) αξιοποιούν τις γεωπολιτικές προκλήσεις και τον τυφώνα  Τράμπ προκειμένου να πιέσουν προς την κατεύθυνση της βαθύτερης ενοποίησης,  υψηλότερης ομοσπονδοποίησης της Ένωσης σε επίπεδο θεσμών και πολιτικών. Έτσι άνοδος Τράμπ και  γεωπολιτική κρίση  λειτουργούν  για μια ακόμη φορά ως ευκαιρία προκειμένου η Ένωση να προχωρήσει στη λογική της «ολοένα βαθύτερης ένωσης» (ever closer union). Η υλοποίηση αυτού του σεναρίου μπορεί να επιδιωχθεί με μορφές  «διαφοροποιημένης ολοκλήρωσης»  με τη σύμπραξη δηλαδή περιορισμένου αριθμού «πρόθυμων κρατών μελών» και με σταδιακό (incremental)   τρόπο, καθώς  ακροδεξιές κυβερνήσεις θα αρνηθούν να συμπράξουν σε βαθύτερη υπερεθνική ολοκλήρωση με  μια big bang προσέγγιση .

Δεύτερον, «εθνικοποίηση της Ένωσης» Εάν οι ακροδεξιές, εθνολαϊκιστικές πολιτικές δυνάμεις συνεχίσουν την πορεία τους προς την εξουσία ( Αυστρία, Γαλλία, κ.α.), τότε είναι σχεδόν βέβαιο ότι   θα  επιχειρήσουν την «εθνικοποίηση της Ένωσης» (και πουτινοποίηση  μεγάλου μέρους της Ευρώπης). Με την έννοια ότι θα  την απογυμνώσουν  απ’ όλα τα υπερεθνικά στοιχεία της (θεσμούς, πολιτικές), θα  επιστρέψουν αρμοδιότητες στα εθνικά κράτη και γενικώς οι εθνικές κυβερνήσεις «θα  καταλάβουν»  πλήρως το σύστημά της.  Η μελλοντική   Ένωση συνεπώς   θα έρπει, σέρνεται  (muddling through) παραμένοντας ουσιαστικά σε παρακμάζουσα στασιμότητα, κατακερματισμένη χωρίς σχέδιο ή εφαρμόσιμη στρατηγική.  Εδώ  βέβαια  πάντοτε ελλοχεύει o κίνδυνος δομικής  διάσπασης της . Ή ακόμη χειρότερα....

Τρίτον,   κατάρρευση  της Ένωσης. Αν και ακραίο, είναι ένα σενάριο που δεν μπορεί να αποκλεισθεί κατηγορηματικά  πλέον. Μια ανίερη συμμαχία Ντ. Τραμπ,  Ακροδεξιών Ευρωπαϊκών πολιτικών δυνάμεων και Β. Πούτιν  που έχουν ως κοινό παρονομαστή την  απέχθειά τους  προς την Ένωση (ο Ντ. Τραμπ την έχει περιγράψει ως «εχθρό των ΗΠΑ» και δεν προσκαλεί την ηγεσία της στην τελετή ορκωμοσίας του ενώ προσκαλεί τον Όρπαν και τη Μελόνι!) ήδη σχηματοποιείται. Δεν θα είναι βέβαια ένα εύκολο εγχείρημα αλλά η «εμπειρία Τραμπ και Πούτιν» δείχνει ότι δεν υπάρχει κανένας «κανονιστικός φραγμός» στις επιδιώξεις τους.  Όπως γράφουν οι P. Heather, J. Rapley στο “Γιατί Καταρρέουν οι  Αυτοκρατορίες” ( Why Empires Fall, Λονδίνο, 2023),  υπερεθνικοί  σχηματισμοί όπως αυτοκρατορίες, ομοσπονδίες, ενώσεις κρατών. κ.λπ  συνήθως καταρρέουν από ένα συνδυασμό εσωτερικών (διάβρωση) και εξωτερικών απειλών) παραγόντων. Εδώ περίπου  βρισκόμαστε.

Τα  δυστοπικά αυτά σενάρια  μπορούν  να ακυρωθούν μόνο με μια ισχυρή συμμαχία δημοκρατικών φιλοευρωπαϊκών πολιτικών δυνάμεων σε ανασύνταξη (πρώτο σενάριο ).  Όσο είναι καιρός...

Πηγή: www.tanea.gr