Πόσο κοντά είναι ο κίνδυνος πυρηνικού πολέμου;

Μιχάλης Κυριακίδης 23 Νοε 2022

Η άποψη  που επικράτησε μετά τη λήξη  του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την ατομική βόμβα στην Χιροσίμα, ήταν πως οι ηγέτες του κόσμου είχαν συνειδητοποιήσει ότι  ένας πυρηνικός πόλεμος θα ήταν καταστροφή και ότι οι ηγέτες – κάτοχοι πυρηνικών  όπλων  δεν θα λειτουργούσαν στο εξής εκτός της ορθής λογικής.

Το 1954, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Αϊζενχάουερ  είχε δηλώσει ότι σε έναν πυρηνικό πόλεμο, «δεν υπάρχει νίκη παρά μόνο στη φαντασία μας».  Μάλιστα από πολλούς δυτικούς ηγέτες θεωρήθηκε ότι μια χώρα που κατέχει τη βόμβα δεν τη χρησιμοποιεί και μπαίνει αυτόματα στο σύστημα αποτροπής και δεν αναλαμβάνει παράλογους κινδύνους. Αυτή μάλιστα είχε δώσει ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Hubert Vedrine,  στις συζητήσεις  στο τέλος της δεκαετίας του 1990 για τον κίνδυνο του Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά όπλα.

Η θέση αυτή  στηρίζεται στην υπόθεση ότι οι άνθρωποι είναι λογικά όντα, ενεργούν με στόχο να  μεγιστοποιήσουν τα πιθανά οφέλη των πράξεων τους και σταθμίζουν συνεχώς το σχετικό κόστος, τα οφέλη και τους κινδύνους των αποφάσεών τους.

Όταν ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου 2022, την εισβολή στην Ουκρανία, προειδοποίησε την Δύση με πυρηνικό πόλεμο, εάν αναμειχθεί.  

Ο Πούτιν επικαλέστηκε ξανά την απειλή πυρηνικού πολέμου, όταν δεν του βγήκε το σενάριο της γρήγορης κατάληψης της Ουκρανίας, αλλά και πολύ περισσότερο όταν ο στρατός του άρχισε να υποχωρεί ακόμη και από τις περιοχές που είχε αρχικά καταλάβει και μάλιστα ταπεινωτικά και με πολλές απώλειες.

Πολλοί δυτικοί ηγέτες πιστεύουν ότι οι επαναλαμβανόμενες απειλές του Πούτιν για «πυρηνικό όλεθρο»  είναι μπλόφα και στόχο έχουν να . σπείρουν φόβο και αμφιβολίες  στους αντίπαλους του. Με άλλα λόγια, επιμένουν ότι ο Πούτιν είναι πολύ λογικός για να ρισκάρει μια  καταστροφή που θα προκαλούσε ένας πυρηνικός πόλεμος.

Αυτό λέει η λογική.  Ισχύει, όμως αυτό για τον Πούτιν;  Σε αυτό το ερώτημα προσπαθούν να απαντήσουν οι δυτικοί αναλυτές και κυρίως οι ηγέτες της Δύσης. Παρακολουθώντας τις κινήσεις του Ρώσου Προέδρου πρέπει να απαντήσουν στο δίλημμα εάν θα πρέπει να διακινδυνεύσουν μία κίνηση εκτός λογικής του Πούτιν, την ώρα μάλιστα που βρίσκεται στρυμωγμένος μετά την αποτυχία της επιχείρησής του στην Ουκρανία.  Αν και οι πιθανότητες να περάσει ο Πούτιν το καταστροφικό κατώφλι ενός πυρηνικού πολέμου είναι πολύ μικρές, οι δυτικοί ηγέτες πρέπει να είναι έτοιμοι να αποτρέψουν μια τέτοια κλιμάκωση.

Δεν είναι τυχαία- ούτε σχήμα λόγου- η προειδοποίηση του Προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν  ότι για πρώτη φορά από την κρίση των πυραύλων της Κούβας το 1962, υπάρχει τώρα «άμεση απειλή» πυρηνικού πολέμου και ότι ο Πούτιν, «δεν αστειεύεται». Τον χαρακτήρισε, ωστόσο, «λογικό που έχει κάνει λάθος υπολογισμούς» και που θα αποφύγει τη χρήση πυρηνικών όπλων. Ίσως, για να καθησυχάσει την διεθνή κοινότητα.

Όμως, η Ιστορία έχει δείξει πως οι άνθρωποι και κυρίως οι αυταρχικοί ηγέτες δεν ενεργούν πάντα λογικά. Επίσης, καταλαμβάνονται από ένα είδος εμμονής των «δικαίων» τους και θεωρούν ότι έχουν υποχρέωση να τις υπηρετήσουν μέχρι θανάτου.  Ο Πούτιν έχει καταληφθεί από την εμμονή της «Μεγάλης Ρωσίας» που έχει ταπεινωθεί με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και ότι έχει «ιστορική υποχρέωση- θεϊκή αποστολή» να την επανακτήσει. Ο Πούτιν θεωρεί την Ουκρανία επαρχία της Ρωσίας που πρέπει να ανακτηθεί.

Οι πολιτικοί ηγέτες  του είδους του Πούτιν έχουν μια υπερβολική εμπιστοσύνη στην ικανότητά τους να ελέγχουν τα γεγονότα. Αυτή η λανθασμένη αυτοπεποίθηση τους,  τους οδηγεί συχνά, αντί να παραδεχτούν την αποτυχία τους, να παίρνουν ακόμη μεγαλύτερα ρίσκα και οδηγούνται σε παραλογισμό.

Αυτή ακριβώς η διαπίστωση είναι που κάνει την ανθρωπότητα να ανησυχεί