Πώς θα μπορούσε να στηθεί ένα ενιαίο, δημοκρατικό κόμμα στην Ελλάδα;

Είναι προφανές ότι δεν αρκεί μια συμφωνία κορυφής για μια σύμπλευση ΠαΣοΚ και Ποταμιού. Για να πετύχει το νέο κόμμα δεν αρκεί να πάρει μόνο τις ψήφους των δύο αυτών κομμάτων. Πρέπει να κερδίσει την εμπιστοσύνη των πολλών. Αυτό όμως είναι εξαιρετικά δύσκολο.

Όλες οι έρευνες δείχνουν ότι οι  Έλληνες έχουν την χαμηλότερη εμπιστοσύνη στους δημοκρατικούς θεσμούς στην Ευρώπη.  Το ίδιο δείχνουν και τα εκλογικά αποτελέσματα. Οι ψηφοφόροι τον Σεπτέμβριο του  2015 είτε δεν πήγαν στην κάλπη, είτε ψήφισαν ακραία δήθεν «αντι-συστημικά» και στην πράξη εθνικιστικά και αντι-ευρωπαϊκά κόμματα, όπως τον Σύριζα, τους ΑνΕλ, το ΚΚΕ, τη ΛΑΕ και την Χρυσή Αυγή. Συνολικά αυτές οι επιλογές κάλυψαν σχεδόν το 75 % των σχεδόν δέκα εκατομμυρίων εγγεγραμμένων ψηφοφόρων των εκλογών του Σεπτεμβρίου του 2015. Τα ποσοστά επί των εγγεγραμμένων ήταν περίπου 44% αποχή, 20% Σύριζα, 2% ΑνΕλ, 3% ΚΚΕ, 1.5% ΛΑΕ και 4% ΧΑ.

Όπως έγραψα σε πρόσφατο άρθρο μου, πιστεύω ότι το κλειδί της επιτυχίας μια προοδευτικής συμμαχίας είναι η στάση της έναντι της διαφθοράς.

Ο μεγαλύτερος αντίπαλος της προοδευτικής πολιτικής στην Ελλάδα σήμερα είναι η διάχυτη απαξίωση της πολιτικής. Πολλοί νομίζουν ότι η πολιτική ισούται με ευνοιοκρατία και πελατειακές συναλλαγές. Κάνουν λάθος. Όσο όμως η απαξίωση της πολιτικής διαρκεί, τόσο θα απομακρύνεται η αλλαγή της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας, που απαιτεί επώδυνες και σχεδιασμένες αλλαγές από μια σοβαρή κυβέρνηση.

Μπορούμε να αλλάξουμε αυτήν την εικόνα; Πιστεύω πως μπορούμε, αρκεί να κάνουμε θαρραλέα βήματα για ένα κόμμα που ποτέ άλλοτε δεν υπήρξε στην Ελλάδα.

Προτείνω τα εξής εννέα βήματα.

1) Συγκεκριμένη Διαδικασία

• Η ίδρυση του νέου προοδευτικού κόμματος πρέπει να γίνει στη βάση γραπτών κανόνων, γνωστών εκ των προτέρων, με συγκεκριμένο βηματισμό και χρονοδιάγραμμα και με εγγυήσεις διαφάνειας και αμεροληψίας προς όλους τους συμμετέχοντες.

• Η διαδικασία αυτή πρέπει να συμφωνηθεί από τα κόμματα και τις κινήσεις μέσα στο καλοκαίρι και να περιλαμβάνει τα παρακάτω ελάχιστα βήματα.

2) Εφορευτική Επιτροπή Προσωπικοτήτων

• Η διαδικασία εκλογής ηγεσίας και σύγκλησης συνεδρίου πρέπει να γίνει υπό την εποπτεία μιας ανεξάρτητης εφορευτικής επιτροπής που θα στελεχώνεται από προσωπικότητες του προοδευτικού χώρου.

• Οι κομματικές ηγεσίες δεν θα εμπλακούν στα διαδικαστικά της εκλογής.

• Όταν ξεκινήσει η εκλογική διαδικασία, οι υποψήφιοι αρχηγοί θα στέλνουν ο καθένας τον εκπρόσωπό του στις συνεδριάσεις της Εφορευτικής Επιτροπής.

3) Νέες Κομματικές Δομές

• Το νέο προοδευτικό κόμμα θα πρέπει να αποφύγει τις παθογένειες που υπήρχαν σε άλλα κόμματα στο παρελθόν και ιδίως στο ΠαΣοΚ. Αυτό θα γίνει μόνο αν το κόμμα δεν θα είναι προσωποπαγές, θα έχει ισχυρές εσωκομματικές δομές, θα έχει διαφανή οικονομική διαχείριση και δεν θα εξαρτάται από τον αρχηγό του ή τον στενό κύκλο του.

• Μόνο έτσι οι διαφορετικές απόψεις θα μπορέσουν να συνυπάρξουν στο νέο κόμμα σε βάθος χρόνου.

• Το σχέδιο καταστατικού του νέου κόμματος πρέπει να προβλέπει τέτοιες λύσεις. Ένα πρώτο σχέδιο θα προετοιμαστεί από την Εφορευτική Επιτροπή και θα πρέπει – αν είναι δυνατόν – να εγκριθεί από τους υποψήφιους αρχηγούς, που θα δεσμευθούν να το στηρίξουν στο Συνέδριο. Αν υπάρχουν διαφωνίες, τότε ο κάθε υποψήφιος αρχηγός θα πρέπει να προτείνει το δικό του σχέδιο, πριν την εκλογή ηγεσίας.

• Το καταστατικό θα προβλέπει ότι τα όργανα θα λειτουργούν με βάση γραπτούς εσωτερικούς κανονισμούς λειτουργίας.

• Ο αρχηγός θα περιστοιχίζεται από ένα κεντρικό εκτελεστικό όργανο, π.χ. Εκτελεστική Επιτροπή, που θα συναντάται τακτικά τουλάχιστον δύο φορές τον μήνα – με γραπτή ημερήσια διάταξη και τήρηση πρακτικών (για τα μη εμπιστευτικά ζητήματα), που θα μοιράζονται τακτικά σε όλα τα μέλη του κόμματος.

• Η Κεντρική Επιτροπή θα συναντάται τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο, ενώ το Συνέδριο θα διεξάγεται κάθε δύο χρόνια.

4) Ανοικτό Μητρώο

• Η εκλογή αρχηγού θα γίνει με ανοικτό μητρώο.

• Κάθε Έλληνας πολίτης θα μπορεί να εγγράφεται στο νέο κόμμα την περιφέρεια που ασκεί τα εκλογικά του δικαιώματα την ημέρα της εκλογής της ηγεσίας και να ψηφίσει για την εκλογή αρχηγού.

• Μόνη προϋπόθεση για την συμμετοχή θα είναι η καταβολή συνδρομής ενός μικρού ποσού (π.χ. 2 ευρώ ή και παραπάνω σε εθελοντική βάση) και η καταχώριση των στοιχείων του εκλογέα (διεύθυνση, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και τηλέφωνο) σε ειδικούς καταλόγους μελών του νέου κόμματος ανά εκλογική περιφέρεια.

• Παρόμοια διαδικασία θα ακολουθηθεί για την εκλογή των Συνέδρων.

5) Δημοψήφισμα για Πολυκομματικό ή Ενιαίο Κόμμα

• Η επιλογή του αν η νέα προοδευτική συμμαχία θα είναι πολυκομματική ένωση ή ένα ενιαίο κόμμα, θα γίνει από το εκλογικό σώμα.

• Την ημέρα που θα γίνει εκλογή ηγεσίας από τη βάση, οι ψηφοφόροι θα ψηφίσουν σε δημοψήφισμα για έναν πολυκομματικό ή ενιαίο φορέα.

6) Χρηματοδοτική Διαφάνεια

• Η προοδευτική συμμαχία, είτε είναι πολυκομματική ένωση είτε ενιαίο κόμμα, θα δίνει λόγο κάθε χρόνο σε δημόσια έκθεση για τα οικονομικά του και θα υπόκειται στον έλεγχο ορκωτών λογιστών.

• Προτού ενταχθούν στη νέα συμμαχία, όλα τα υπάρχοντα σήμερα κόμματα (ΠαΣοΚ, ΔημΑρ, Ποτάμι, ΚιΔηΣο) θα δεχθούν ανεξάρτητο λογιστικό έλεγχο το αποτέλεσμα του οποίου θα δοθεί στην δημοσιότητα.

• Αν το κόμμα είναι ενιαίος φορέας, τα δάνεια του ΠαΣοΚ θα πρέπει να εξοφλούνται εν μέρει από την εκλογική χρηματοδότηση του νέου κόμματος, αλλά και με δικαστική διεκδίκηση από την περιουσία όσων έχουν καταδικαστεί για ποινικά αδικήματα και αποδεδειγμένα χρησιμοποίησαν το κόμμα για παράνομο πλουτισμό (π.χ. Άκης Τσοχατζόπουλος).

7) Νέο Όνομα και Σύμβολα

• Το νέο όνομα και τα νέα σύμβολα του κόμματος θα αποφασιστούν από το Συνέδριο ή σε δημοψήφισμα μεταξύ των μελών μετά το Συνέδριο.

8) Ανιδιοτέλεια και Πελατειακό Κράτος.

• Το νέο κόμμα θα υιοθετήσει ως βασική του αρχή ότι κανείς δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει την κομματική ιδιότητα ή οποιοδήποτε κομματικό ή κρατικό αξίωμα για να ωφελήσει τον εαυτό του, την οικογένειά του ή τους φίλους του.

• Η ευνοιοκρατία θα είναι πειθαρχικό παράπτωμα που θα τιμωρείται με διαγραφή και θα επιτηρείται από την επιτροπή Καταστατικού και Δεοντολογίας, που θα είναι εντελώς ανεξάρτητη από την ηγεσία και θα εκλέγεται από το Συνέδριο.

9) Ανεξάρτητο Ινστιτούτο Πολιτικής

• Το νέο κόμμα θα διοχετεύσει ένα μέρος των πόρων του για την ίδρυση ενός σοβαρού και ανεξάρτητου ινστιτούτου πολιτικής, που θα έχει ως σκοπό του την μελέτη και διατύπωση προτάσεων δημόσιας πολιτικής.

• Το Ινστιτούτο θα χρηματοδοτείται από το κόμμα (καθώς και άλλους πόρους) αλλά θα είναι ανεξάρτητο νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου.

Αυτά είναι εννέα πρακτικά βήματα, που μπορούν κατά τη γνώμη μου να αποφύγουν τα σφάλματα του παρελθόντος, αλλά και να αλλάξουν την εντύπωση του εκλογικού σώματος για τον προορισμό των κομμάτων στην Ελλάδα.

Ο μεγαλύτερος αντίπαλος της αλλαγής της Ελλάδας είναι η εντύπωση ότι η πολιτική ανήκει εκ φύσεως στους παθολογικούς ψεύτες, τους αδίστακτους και τους ιδιοτελείς. Η εντύπωση αυτή όμως είναι λανθασμένη. Η Ελλάδα δεν θα ήταν μέλος της ΕΕ και της Ευρωζώνης, αν αυτό ήταν αληθινό, θα ήταν μια τριτοκοσμική και φτωχή χώρα στην άκρη του κόσμου. Η αλήθεια είναι πιο πεζή. Έχουμε και την παράδοση και το προσωπικό να πάμε τη χώρα μπροστά. Οι εσωτερικοί θεσμοί των κομμάτων μας όμως, ξεκινώντας από το ΠαΣοΚ της δεκαετίας του 80 αλλά μετά και της Νέας Δημοκρατίας, απέτυχαν. Επέτρεψαν σε αδίστακτους και κυνικούς ανθρώπους να αυθαιρετήσουν. Αλλά αυτοί ήταν και παραμένουν μειοψηφία.

Ας έχουμε λοιπόν εμπιστοσύνη στους δημοκρατικούς θεσμούς. Ας κάνουμε μια νέα αρχή. Η προοδευτική συμμαχία είναι η ευκαιρία.