Ο κόσμος καταδικάζει την Αριστερά (της ευθύνης, του κέντρου, τη σκέτη) σε κατακερματισμό. Τι συμβαίνει; Γίναμε όλοι δεξιοί; Η αριστερά έλκει τον κόσμο, όπως η λάμπα φθορίου τα κουνούπια; ‘Η μήπως όποιος ακούει «αριστερά» τρέχει για Fenistil;
Στην Ελλάδα η έννοια της Αριστεράς και του Σοσιαλισμού, είναι ταυτόσημη για πολλούς ανθρώπους. Όχι για εκείνους που καθημερινά φιλονικούν για την καθαρότητα των ιδεών και την περιχαράκωση του οικοδομήματος. Για τους άλλους, τους πολλούς – λέγε με ψηφοφόρο . Δυστυχώς το Κέντρο στην Ελλάδα, ζήλεψε τη δόξα και τη χάρη της Αριστεράς και επιμένει να ταυτίζεται μαζί της, έστω και εν μέρει. Γι’ αυτό και κρίνει σκόπιμο να τη διατηρεί στην ταυτότητά του, ως δεύτερο συνθετικό. Τη λέει Κέντρο-Αριστερά. Και θυσιάζει μια μεγάλη ευκαιρία. Γιατί το λέω;
Διαβάζω τις τελευταίες ημέρες αναλύσεις επί αναλύσεων, οι οποίες επιχειρούν να ερμηνεύσουν δύο φαινόμενα: α) ποιος ψηφίζει ΧΑ, β) ποιος ψηφίζει Αριστερά. Και ως προς το (α) όλοι ξέρουμε τι εννοούμε. Αλλά ως προς το (β), δεν ισχύει το ίδιο. Άλλος αναφέρεται μόνο στο ΣΥΡΙΖΑ. Άλλος στην Ελιά. Άλλος στο ΣΥΡΙΖΑ και στο ΚΚΕ. Άλλος στο ΣΥΡΙΖΑ, τη ΔΗΜΑΡ και την Ελιά. Άλλος και στο Ποτάμι. Συμπέρασμα; Δεν είμαστε σίγουροι ποιος εκφράζει τη λεγόμενη «αριστερά» στην Ελλάδα. Γι’ αυτό, βαφτίζουμε Κεντρο-αριστερά τα κόμματα εκτός ΣΥΡΙΖΑ και αφήνουμε το «αριστερά» σκέτο στο ΣΥΡΙΖΑ. Σαν να λέμε, από δω τα χλωρά, από εκεί τα ξερά. Και ξεμπερδέψαμε. Αλλά είναι όντως έτσι; Μήπως έχουμε μπερδέψει το παλαιό σημαινόμενο του «αριστερού» με το νέο; Πριν από λίγες δεκαετίες, ο «αριστερός» ήτανε τίτλος τιμής. Blue chip, για να το πούμε με όρους χρηματιστηρίου. Πλέον είναι σαπάκι. Ποντάρουν σε αυτόν, τον αγοράζουν οι πιο συντηρητικές δυνάμεις της κοινωνίας. Αυτό το Κέντρο έχουμε; Τόσο συντηρητικό;
Όχι; Γιατί τότε, πετάμε το «αριστερά» σκέτη στο ΣΥΡΙΖΑ, σαν τη γλίτσα και από την άλλη το διατηρούμε ως δεύτερο συνθετικό, για να προσδιορίσουμε τα υπόλοιπα κόμματα «του χώρου»; Γιατί ο κόσμος θέλει την «αριστερά» έστω και δεύτερο συνθετικό. Αλήθεια; Γιατί αφού τη θέλει την καταδικάζει στον κατακερματισμό;
Ας αποπειραθώ να διερευνήσω τη σημασίας της λέξης «αριστερά» στα ελληνικά μέτρα. Αν σημαίνει «τρώμε όλοι το ίδιο», αριστερά είναι μόνο το ΚΚΕ. Αν η υπόθεση γίνει «τρώμε όλοι καθένας με τις δυνατότητές του» αριστερά είναι ο ΣΥΡΙΖΑ. Αν πούμε, «τρώμε καθένας με τις ανάγκες του» αριστερά είναι το ΠΑΣΟΚ. Αν πούμε «για να φάμε όλοι, πρέπει πρώτα να συμφωνήσουμε όλοι πόσο πεινάει ο καθένας, αλλιώς δεν τρώει κανείς», αριστερά (της ευθύνης πάντα) είναι η ΔΗΜΑΡ.
Το ΠΑΣΟΚ κυβέρνησε τη χώρα δεκαετίες. Και σε μεγάλο βαθμό διαμόρφωσε πολιτικές συνειδήσεις. Και κοινωνικές. Μας έμαθε τι σημαίνει πρόσβαση στη γνώση, στην εργασία, στην υγεία, στην κοινωνική μέριμνα. Αυτά όλα, στο ελληνικό DNA είναι «ΑΡΙΣΤΕΡΑ». Φιλικά. Είναι για τους πολλούς, άρα είναι «αριστερά». Μας τα έμαθε καλά το ΠΑΣΟΚ; Όχι. Μας τα έμαθε Δυτικοευρωπαϊκά; Εν μέρει. Γέμιζε πλατείες το ΠΑΣΟΚ, πολλά χρόνια. Κόσμος πολύς. Χαρούμενοι όλοι, γεμάτοι ελπίδα. Σε τι ήλπιζαν; Σε καλύτερο αύριο. Στην αλλαγή. Τι θα άλλαζε; Η διανομή της πίτας. Είπαμε, «τρώμε καθένας με τις ανάγκες του». Προηγήθηκαν «των γενεών των άλλων τα Πολυτεχνεία», που έθεσαν το πλαίσιο του «αριστερού», και έπειτα, το ΠΑΣΟΚ ήρθε και έδωσε στη λέξη «αριστερά» το περιεχόμενο. Είναι αυτό «αριστερά»; Για την Ελλάδα ναι. Ο συνδικαλισμός είναι αριστερά. Η δουλειά στο Δημόσιο με καλό μισθό, λίγη εργασία και αμφίβολη αποδοτικότητα είναι αριστερά. Η έλλειψη της αξιολόγησης είναι αριστερά. Η αποφυγή της ευθύνης είναι αριστερά. Λυπάμαι πολύ για το τελευταίο, ξέρω ότι οι σημερινοί 60ρηδες (και άνω), πονάνε να διαβάζουν τέτοια από ανθρώπους της γενιάς μου. Και πιο πολύ λυπάμαι γιατί, με το να ξορκίζεις ως «αριστερά» το ΣΥΡΙΖΑ, δεν αλλάζεις τίποτα. Τουναντίον. Ρίχνεις τα μυαλά στη φορμόλη.
Το ΠΑΣΟΚ τελειοποίησε το «κράτος-λάφυρο». Αειθαλές προϊόν νομίζαμε. Μέχρι λίγο πριν την κρίση. Ο Ανδρέας έλεγε «Δεν υπάρχουν θεσμοί, μόνο λαός». Αυτό είναι «αριστερά». Που το πάω; Στο νόημα των λέξεων. Στην ευκαιρία που ετοιμαζόμαστε να πετάξουμε τώρα. Το best practice του Καναδά δεν είναι σίγουρο ότι θα δουλέψει στην Ελλάδα. Χρειάζεται προσαρμογή στα ελληνικά δεδομένα. Δεν αρκεί να το πεις «βέλτιστη πρακτική». Έτσι συμβαίνει με καθετί. Για να χαράξουμε το αύριο, θα πρέπει να δούμε τι σημαίνει «αριστερά» για μας εδώ. Τώρα. Γιατί; Γιατί αυτήν ξέρουμε, αυτήν εμπιστευόμαστε. Μας χειμάζει. Δε μπορείς να αλλάξεις τίποτε που δεν κατανοείς βαθιά. Και η κατανόηση αυτή μας λείπει.
Κάποιος θα σκεφτεί ότι η διακυβέρνηση ΠΑΣΟΚ ήταν απαράδεκτη. Άλλος μπορεί να σκεφτεί ότι ήμασταν άτυχοι. Εγώ έχω καταλήξει πως το ΠΑΣΟΚ, έκανε ό,τι μπορούσε. Έκανε και λάθη, πολλά λάθη. Μικρά, μεγαλύτερα και μοιραία. Έκανε και καλά. Έκανε τις δικές του επιλογές για τον τόπο. Τότε. Με την ψήφο των πολλών βεβαίως. Με την ευθύνη των πολλών. Αυτές όμως δεν καθορίζουν και τις δικές μας επιλογές. Τώρα. Μπορεί να νομίζουμε ότι έτσι είναι, αλλά δεν ισχύει. Τις επηρεάζουν, λιγότερο ή περισσότερο, αλλά δεν τις καθορίζουν. Εγώ κάνω διαφορετικές επιλογές, από τους γονείς μου, τις δικές μου. Πληρώνοντας το τίμημα. Έτσι συμβαίνει πάντα στη ζωή. Τη μόνη που ξέρουμε.
Το μόνο γνήσιο πράγμα που έχουμε είναι το παρελθόν μας. Το πιο φλογερό είναι οι επιλογές μας. Αυτές θα μας διαφοροποιήσουν. Ας μη σκεφτόμαστε λοιπόν τι θα μπορούσε να είχε γίνει, αλλά ας προσπαθήσουμε να αγγίξουμε την ελευθερία. Της σκέψης πρωτίστως. Και της επιλογής στη συνέχεια. Γιατί, για να φάμε όλοι, θα πρέπει κάποιοι να παράξουν τις πρώτες ύλες, κάποιοι να μαγειρέψουν, κάποιοι να ξέρουν τη συνταγή. Ο θεός πέθανε και μαζί του το μάνα εξ’ ουρανού-λέγε με δανεικά και αγύριστα. Υπάρχει μέλλον; Αναπόδραστα ναι. Και ευκαιρία. Να δώσουμε νέο περιεχόμενο στις λέξεις. Ακόμη και σε εκείνη την τρισκατάρατη λέξη, «αριστερά». Αφότου δημιουργήσουμε παραγωγική βάση, ικανή και ισχυρή να μας θρέψει, συζητάμε όσο θέλετε για τη διανομή. Κεντρώα, αριστερή, δεξιά, συντηρητική, προοδευτική. Α, ξέχασα. Δεν έγραψα πουθενά για τη φιλελεύθερη. Φιλελεύθερη διανομή; Τι είναι πάλι αυτό; Ο φιλελευθερισμός δεν είναι αυτό το απόλυτα κακό πράγμα που τρώνε μόνο οι πλούσιοι και όλοι οι άλλοι πεινάνε;
Δεν έχω γευτεί τίποτε χωρίς μόχθο, δε χρωστώ χάρες, μπορώ να στοχάζομαι και να μιλώ ελεύθερα. Αυτό ονειρεύομαι και για τα παιδιά μου. Να μην αποκτήσουν τίποτε, ποτέ, χωρίς να κοπιάσουν. Οι άνθρωποι είναι γεμάτοι αντιφάσεις και η ζωή πολλές φορές άδικη. Το περιεχόμενο του φιλελευθερισμού, μπορεί να γίνει η νέα «αριστερά» στην Ελλάδα. Το νέο περιεχόμενο του «κεντρώου» χώρου. Είναι ο μόνος που απαντά στην αδικία και τα στρεβλά της σημερινής κοινωνίας των μικρομεσαίων, στη χώρα μας. Αυτό δε θα γίνει όμως με κόμματα που εστιάζουν στο πρόταγμα (πχ μείωση της φορολογίας των ακινήτων), αλλά με κόμματα που εστιάζουν στο νόημα. Η διαδικασία δε σημαίνει απολύτως τίποτε αν απουσιάζει το νόημα. Τι σημασία έχει πως θα φορολογήσεις τους πολίτες αν δεν έχεις αποφασίσει γιατί τους φορολογείς; Κάποιοι το λένε left -liberal στη χώρα μας. Υποθέτω για να μην καταλαβαίνει κανείς τι σημαίνει. Χρειαζόμαστε μια άλλη λέξη. Δική μας. Δε μας έχει δέσει κανείς τα χέρια. Μολύβι και χαρτί θέλουμε να δώσουμε στις λέξεις καινούριο νόημα. Το δικό μας. Ας ελπίσουμε ο χώρος τους Κέντρου να αποφασίσει να γράψει. Όχι θέσει. Ιστορία.