Ο Μαξίμ Γκόρκι ήταν ίσως ο πιο διάσημος κομμουνιστής λογοτέχνης της Σοβιετικής Ενωσης. Ηταν ένας από τους λίγους που χάρη και στο διεθνές κύρος του δεν διώχθηκε ποτέ -αν και φαίνεται ότι βρέθηκε για ένα διάστημα σε κατ? οίκον περιορισμό. Ο ξαφνικός θάνατός του προκάλεσε ερωτηματικά. Στην κηδεία του, ωστόσο, ο ίδιος ο Στάλιν κουβάλησε το φέρετρό του.

.

Και όμως. Παρ? όλες τις στενές σχέσεις του με το κομμουνιστικό κόμμα δεν δίστασε με πολύ σκληρή γλώσσα να καταδικάσει τα εγκλήματα της επανάστασης, να μιλήσει για επιστροφή στη βαρβαρότητα και να χαρακτηρίσει τον Λένιν δικτάτορα. Στο διαμέρισμά του στη Μόσχα έβρισκαν καταφύγιο οι κατατρεγμένοι του καθεστώτος, ανάμεσά τους και μέλη της τσαρικής αριστοκρατίας.

.

Με αυτή την έννοια ο Γκόρκι ήταν πάντα αμφιλεγόμενος. Στη σύγκρουση με το τσαρικό καθεστώς στάθηκε στην πλευρά των επαναστατών, αυτό ωστόσο δεν τον έκανε να σιωπήσει. Για ένα διάστημα μάλιστα αυτοεξορίστηκε στο εξωτερικό για να επιστρέψει με πρόσκληση του ίδιου του Στάλιν και να τιμηθεί στη συνέχεια με το Βραβείο Λένιν.

.

Πρόκειται για τα κλασικά διλήμματα των διανοουμένων. Με την εξουσία ή με τον λαό; Με την αλήθεια ή με το ψέμα. Πολλές φορές τα δύο δεν συμβαδίζουν. Στην Ελλάδα σήμερα για παράδειγμα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αν κάποιοι χρειάζονται την αλληλεγγύη και την υπεράσπιση των ανθρώπων της επιστήμης και της τέχνης είναι οι άνεργοι, οι χιλιάδες οικογένειες που απειλούνται καθημερινά από την ακραία φτώχεια. Το να τους πει κανείς υπομονή έως ότου να επιστρέψουμε στην ανάπτυξη, θα ακούγεται σίγουρα στα αυτιά τους σαν κοροϊδία.

.

Πόσο πραγματικά τους υπερασπίζεσαι όμως προτείνοντας πολιτικές που υποθηκεύουν την ανάπτυξη και τελικά καταδικάζουν όλη τη χώρα σε μεγαλύτερη φτώχεια και για πολύ περισσότερα χρόνια; Και τι μεγαλύτερη ατιμία μπορεί να σκεφτεί κανείς από το να το κάνεις προσδοκώντας προσωπικά ή πολιτικά οφέλη;

.

Κι όλα αυτά σε ένα περιβάλλον γενικευμένης υποκρισίας όπου ανθούν οι κάθε είδους υπεκφυγές. Η συνθηματολογία έχει υποκαταστήσει τον σοβαρό διάλογο κι είναι λίγοι οι άνθρωποι του πνεύματος που συμβάλλουν πραγματικά στην αποκατάσταση της σοβαρότητας.

.

Ενα μέτρο της ειλικρίνειας των διανοουμένων είναι ίσως η συνέπεια στην προσωπική τους ζωή. Ο Σολζενίτσιν για παράδειγμα είχε κατηγορήσει τον Γκόρκι ότι σιώπησε για τα σταλινικά εγκλήματα για βιοποριστικούς λόγους.

.

Ενας γνωστός μαρξιστής φιλόσοφος εξάλλου έγραψε πρόσφατα ένα συναρπαστικό δοκίμιο με τον εύγλωττο τίτλο «Αν πιστεύεις στην ισότητα πώς και είσαι τόσο πλούσιος;». Θα μπορούσε να το πει κανείς για πολλούς εγχώριους κήρυκες της δημόσιας ισότητας και της προσωπικής ανισότητας…

.

Σε μια κοινωνία έτσι κι αλλιώς άνιση ωστόσο και αυτό το κριτήριο δεν είναι ασφαλές. Γιατί είναι εξίσου ηθική υποχρέωση του γονιού, για παράδειγμα, να προσφέρει τις ευκαιρίες που θα στερηθεί το παιδί του αν δεν έχει πρόσβαση σε υψηλού επιπέδου παιδεία. Κι είναι πολύ εύκολο από τη μία υπερβολή να πέσουμε στην άλλη – σε ένα κυνήγι μαγισσών και ταξικού μίσους όπου η πολιτική παραχωρεί τη θέση της στην αυθαιρεσία, την αυτοδικία και την κατάρρευση του κράτους δικαίου.

.

Κι άλλωστε ποιοι είναι οι ειλικρινείς; Ποιοι ζουν σύμφωνα με τις ιδέες τους και ποιοι προσαρμόζουν τις ιδέες στη ζωή τους; Είναι εύκολο να μιλάς για παπαγαλάκια της εξουσίας, και υπάρχουν σίγουρα τέτοια. Μερικές φορές όμως κομφορμισμός είναι και το αντίθετο. Να πηγαίνεις με τη γνώμη των πολλών για να είσαι αρεστός ή ακόμα και για να κάνεις καριέρα, συχνά και ακαδημαϊκή καριέρα!

.

Μια βόλτα σε επιλεγμένα πρωινάδικα είναι αρκετή για να δει κανείς καθηγητές που εκθέτουν την πραμάτεια τους χωρίς ίχνος σεβασμού στην επιστημονική τους ακεραιότητα. Για να μη θυμηθούμε την πλατεία των «Αγανακτισμένων» και τη συμβολή κάποιων σε αυτόν τον ασυνάρτητο και αντιδημοκρατικό τελικά χυλό. Αραγε να το έχουν καταλάβει;

.

.

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΛΕΣ ΟΙ…. ΜΕΤΑΓΡΑΦΕΣ ΠΕΤΥΧΗΜΕΝΕΣ
Οταν χάνει η ομάδα σου θεωρείται αυτονόητο πως δεν την εγκαταλείπεις. Οταν πάλι οι ιδέες σου αποδοκιμάζονται δεν απαντάς όπως ο (Γκρούτσο) Μαρξ «αν δεν σας αρέσουν έχω κι άλλες». Πολιτικό κόμμα όμως αλλάζεις;

.

Υπάρχουν μεταγραφές που θεωρούνται φυσικές. Ο κ. Κ. Μητσοτάκης για παράδειγμα μπορεί για κάποιους καραμανλικούς να ήταν ξένο σώμα, ποιος μπορεί να αρνηθεί ωστόσο ότι εξέφρασε ένα ιδεολογικό ρεύμα στον χώρο της συντηρητικής παράταξης;

.

Το ίδιο μπορεί να υποστηρίξει κανείς και για τον κ. Μ. Ανδρουλάκη ή την κ. Μ. Δαμανάκη στο ΠΑΣΟΚ. Ενσωματώθηκαν χωρίς μεγάλους κραδασμούς στα πλαίσια μιας ιδεολογικής διαδρομής που ακολουθούν με συνέπεια. Από την άλλη πλευρά το πέρασμα του Στέφανου Μάνου από το ΠΑΣΟΚ ήταν εξαρχής ατυχές και υπονομευμένο.

.

Και με τον ΣΥΡΙΖΑ σήμερα; Τι γυρεύουν όλα αυτά τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ; Είναι ειλικρινή ή αναζητούν σημαία ευκαιρίας; Τα ποντίκια που εγκαταλείπουν το σκάφος- κατά την έκφραση του προέδρου της Αυγής- ή πολιτικοί με γνήσια πίστη στον σοσιαλισμό;

.

Δυστυχώς στην πολιτική οι προθέσεις δεν μετράνε. Θα θέλαμε να πιστεύουμε ότι εκτιμάται η συνέπεια, αλλά κι αυτό δεν ισχύει. Αντιθέτως πιο συχνά επιβραβεύεται η δημαγωγία, το μοίρασμα υποσχέσεων και το χάιδεμα των αυτιών των ψηφοφόρων.

.

Κάποτε ο κ. Κ. Σημίτης είχε επικρίνει τον κ. Κ. Καραμανλή για την απουσία σοβαρών επεξεργασιών, την ψευδαίσθηση που είχε ότι η χώρα μπορεί να κυβερνηθεί χωρίς σκληρή προετοιμασία και δουλειά.

.

Το πληρώσαμε ακριβά. Είναι ωστόσο εμφανές ότι δεν μάθαμε τίποτα. Κι αν μη τι άλλο στείλαμε στη Βουλή μερικά από τα χειρότερα δείγματα του πολιτικού δυναμικού της χώρας.

.