Η πράξη είναι το μοναδικό κριτήριο της αλήθειας υποστηρίζουν οι Κινέζοι από την εποχή του Μάο. Άλλωστε, η πραγματικότητα δεν διαμορφώνεται μόνο από τις επιθυμίες και τις προσδοκίες μας. Το πολιτικό περιβάλλον, στο οποίο είμαστε υποχρεωμένοι να κινούμαστε, καθορίζεται από τα αντικειμενικά δεδομένα. Και όχι από τις υποκειμενικές δυνατότητες και τις προθέσεις μας. Εξ ου και ο μοναδικός τρόπος για να επιτύχουμε καίριους στόχους είναι: Αφενός να σταθμίζουμε τις υπάρχουσες συνθήκες, λαμβάνοντάς τες σοβαρά υπόψη και να μελετούμε όλες τις παραμέτρους των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε. Αφετέρου να θεμελιώνουμε την αναγκαία και την πλέον αποτελεσματική στρατηγική. Σε έναν κόσμο κατ’ εξοχήν ανταγωνιστικό, που βρίθει από αντινομίες και τα συμφέροντα κυριαρχούν, το επιθυμητό δύσκολα εναρμονίζεται με το εφικτό.
Η ιστορία και η διαδρομή του Κυπριακού αντικατοπτρίζουν τη διαχρονική δυστοκία της πολιτικής τάξης να κατανοήσει και να αφομοιώσει το πλαίσιο μέσα στο οποίο είναι αναγκασμένη να δράσει και να αντιδράσει. Ταυτόχρονα, αποδεικνύουν την έλλειψη στρατηγικής της σκέψης. Μπλοκαρισμένη και παγιδευμένη στις εθνοτοπικές αντιθέσεις και πρωτίστως στις μελανές πλευρές των συγκρούσεων -με αποκορύφωμα εκείνη της εισβολής- δεν μπόρεσε να αναζητήσει τις προσεγγίσεις που θα έδιναν ώθηση και δυναμική στην επίλυση του Κυπριακού. Το επιχείρημα ότι «το κλειδί το έχει η Τουρκία» δεν αναιρεί τις ευθύνες της ελληνοκυπριακής πλευράς. Κανείς δεν αμφισβητεί την τουρκική αδιαλλαξία. Ούτε υποτιμά τις ανομολόγητες επιδιώξεις της Άγκυρας. Αν όμως επικεντρώνουμε αποκλειστικά σ’ αυτές είναι σαν να αποδεχόμαστε τη ματαιότητα των ενεργειών μας. Το χειρότερο: Αφήνουμε έδαφος για την ενίσχυση της υπαρκτής επιθετικότητάς της.
Η άλλη όψη του Κυπριακού είναι οι πολιτικές που ενσάρκωσαν και ακολούθησαν οι Ελληνοκύπριοι. Το συγκεκριμένο ζήτημα θεωρείται ταμπού. Μονίμως εξοβελίζεται σαν κάτι που αντιστρατεύεται τα συμφέροντα της Κύπρου. Όσοι τόλμησαν να το θίξουν ενοχοποιήθηκαν ως εχθροί της πατρίδας. Η πικρή αλήθεια είναι ότι οι απορριπτικοί -που δεν περιορίζονται απλώς στα γνωστά κομματικά σχήματα τα οποία αρνούνται τη συνύπαρξη- έχουν επιβάλει τις θέσεις τους σε ένα ευρύτερο φάσμα δυνάμεων. Οι αμφιταλαντεύσεις, οι αμφιθυμίες, ακόμη και οι παλινωδίες, της πολιτικής ελίτ οφείλονται στην κυριαρχία εσωστρεφών και φοβικών επιλογών. Μάλιστα αρκετές απ’ αυτές αιμοδοτούνται από τον υφέρποντα εθνολαϊκισμό. Ο φόβος, η ανασφάλεια και η αβεβαιότητα, σε συνδυασμό με τις εσωτερικές πολιτικές επιδιώξεις, φαίνεται πως για άλλη μια φορά επιδρούν σημαντικά στις προτεραιότητες της κυπριακής ηγεσίας.
Η αποτίμηση του ναυαγίου στον Κραν Μοντανά θα είναι μονομερής αν εστιάζει μονάχα στις τουρκικές ευθύνες. Ο Νίκος Αναστασιάδης δεν άδραξε την ευκαιρία να λειτουργήσει ως καταλύτης στο αποτελματωμένο και αδιέξοδο Κυπριακό. Προσπαθώντας να λειάνει και να συγκεράσει διαμετρικά αντίθετες πολιτικές, απεκδύθηκε την τόλμη και την αποφασιστικότητα που είχε το 2004. Το κυριότερο παγιδεύτηκε σε κοντόφθαλμες προσεγγίσεις, μένοντας στη μικρή εικόνα. Παράλληλα, εναρμονίστηκε -ως μη όφειλε- με τους μαξιμαλισμούς και τις απολυτότητες του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά. Όπως πολύ εύστοχα επεσήμαινε με ανακοίνωσή του ο ΟΠΕΚ Κύπρου, στις 12 Ιουλίου 2017, «η θέση ’μηδέν εγγυήσεις και μηδέν στρατός’ οδηγεί σε μηδέν λύση».
Ο τρόπος που χειρίζεται η κυπριακή ηγεσία τα αποκαλούμενα «έγγραφα των συνομιλιών» είναι τουλάχιστον άστοχος, απαίδευτος και κυρίως επιζήμιος. Δείχνει την αγωνία της να διασκεδάσει τις αρνητικές εντυπώσεις. Επιτείνει περαιτέρω τις επιφυλάξεις και τις αντιρρήσεις που εκφράζει ένα σημαντικό τμήμα της ελληνοκυπριακής κοινής γνώμης ως προς την επιδιωκόμενη λύση. Αντί να αξιολογήσει με νηφαλιότητα και ψυχραιμία τα δυσμενή αποτελέσματα της Ελβετίας, φαίνεται να νοιάζεται περισσότερο για το εσωτερικό της ακροατήριο. Στην πραγματικότητα, δεν αποκαλύπτει μόνο τον στρουθοκαμηλισμό της, αλλά και την απουσία σταθερής, στιβαρής και προπαντός εμπροσθοβαρούς στρατηγικής για το Κυπριακό.