Παρά την πολυετή κρίση και τις επώδυνες επιπτώσεις στην ελληνική κοινωνία φαίνεται, ότι το πολιτικό σύστημα με καθαρά εσωστρεφή λογική δεν αντιλαμβάνεται την συνεχώς διευρυνόμενη αυτοπεριθωριοποίηση του σε σχέση με τους πολίτες και την απόσταση του από τις απαιτήσεις της αναγκαίας δυναμικής, που πρέπει να αναπτύξει, ώστε να οδηγήσει την χώρα στην απαλλαγή από τα εκφυλιστικά φαινόμενα, τα οποία την ταλαιπωρούν.

Δεν αναλαμβάνει τις ευθύνες του για την καταστροφική πορεία της χώρας και την αδυναμία την δική του και της κοινωνίας να απαλλαγούν από τις αρνητικές παθογένειες (διαφθορά, συντεχνιακή λογική, πελατειακό σύστημα κ.λ.π.), αλλά επιδίδεται σε ένα πολύ κακής ποιότητας θέατρο του παραλόγου στη Βουλή, στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού διαλόγου.

Ειδάλλως πως να χαρακτηρίσει ακόμη και ο πιο καλοπροαίρετος πολίτης τις «πολιτικές αντιπαραθέσεις», οι οποίες δεν βασίζονται σε συγκεκριμένο μακροπρόθεσμο πολιτικό σχεδιασμό για την πορεία της χώρας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά εξαντλούνται σε λογοπαίγνια πολύ χαμηλού επιπέδου.

Ο μεν πρόεδρος του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης με προφητικό ύφος και λόγο επισημαίνει, ότι το κόμμα του δεν θα κάνει απολύσεις ως κυβέρνηση, όμως ο ελληνικός λαός θα «απολύσει» τον σημερινό πρωθυπουργό στις επόμενες εκλογές.

Και από την πλευρά του πρωθυπουργού έρχεται η λεκτική μαγκιά «σιγά τα αίματα κύριε Μητσοτάκη …».

Το πρόβλημα βέβαια δεν περιορίζεται μόνο στους κυβερνητικούς εταίρους και στην αξιωματική αντιπολίτευση, αλλά εκτείνεται σε μεγαλύτερο εύρος.

Αρκεί να παρακολουθήσει κάποιος τις διεργασίες για την δημιουργία ενός σύγχρονου αξιόπιστου πολιτικού οργανισμού, ο οποίος θα καλύψει το σοσιαλδημοκρατικό κενό, που υπάρχει τώρα. Οι διάφορες εκδοχές του χώρου αναπαράγουν τις παθογένειες του παρελθόντος, χωρίς να κάνουν ουσιαστικό διάλογο και να ψηλαφούν έστω τις προϋποθέσεις για την δημιουργία ενός σύγχρονου κόμματος.

Η χώρα δεν έχει ανάγκη πολλούς «μνηστήρες» για την διαχείριση της κυβερνητικής εξουσίας. Πολύ περισσότερο χρειάζεται πολίτες για την οικοδόμηση σύγχρονων πολιτικών οργανισμών, οι οποίοι θα είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις ανάγκες της σύνθετης πραγματικότητας, που διαμορφώνεται από την παγκοσμιοποίηση και την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας σε συνθήκες ταχύτατης ροής του χρόνου.

Αυτά είναι τα προβλήματα, τα οποία καλούνται να αντιμετωπίσουν τα πολιτικά συστήματα σε υπερεθνικό επίπεδο και ιδιαιτέρως οι ανεπτυγμένες κοινωνίες της γνώσης. Βέβαια στην Ελλάδα οι συνθήκες είναι πολύ πιο οξυμένες, διότι τα εκφυλιστικά φαινόμενα τόσο στο πολιτικό σύστημα όσο και στο κοινωνικό πεδίο δυσκολεύουν πάρα πολύ την όποια προσπάθεια.

Πρέπει άμεσα να αρχίσει ένας πολυεπίπεδος πολιτικός εκσυγχρονισμός, ο οποίος θα επιτρέψει στα κόμματα να προσδώσουν θετική δυναμική στην κοινωνία.

Η αρχή θα πρέπει να γίνει με την αντιμετώπιση και υπέρβαση της αδυναμίας του πολιτικού συστήματος να σχεδιάζει πολιτικές, οι οποίες έχουν προοπτική και προδιαγράφουν λύσεις και για προβλήματα, που οι επιπτώσεις τους θα γίνουν ορατές στο μέλλον. Αυτό σημαίνει, ότι τα κόμματα επιβάλλεται να έχουν μακροπρόθεσμη στρατηγική και ανάλογο πολιτικό σχεδιασμό.

Μόνο με αυτό τον τρόπο θα καταστεί εφικτή η συμπόρευση τους με την ταχύτητα της ροής του χρόνου και η διαχείριση της πολύπλοκης πραγματικότητας, την οποία διαμορφώνουν η παγκοσμιοποίηση και οι αλληλεξαρτήσεις των χωρών και των κοινωνιών τους.

Αρκετά σύγχρονα φαινόμενα το πιστοποιούν. Από την μαζική μετακίνηση πληθυσμών μέχρι και την εργασιακή κινητικότητα γίνεται εμφανές, ότι τα προβλήματα πλέον έχουν πλανητικές διαστάσεις και οι επιπτώσεις τους δεν περιορίζονται στη χώρα, που πρωτοεμφανίζονται.

Γι’ αυτό και η σύγχρονη πολιτική είναι πολύπλοκη διαδικασία, η οποία προϋποθέτει πολιτικό προσωπικό και κομματικές δομές με διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά από αυτά του παρελθόντος.

Είναι πλέον επιβεβλημένη πρακτική η συνεχής ανάλυση της πραγματικότητας στην εξελικτική της πορεία προς το μέλλον (σε βάθος 30ετίας τουλάχιστον) και ο σχεδιασμός ευέλικτων πολιτικών, οι οποίες λαμβάνουν υπόψη όχι μόνο τις εθνικές αλλά και τις ευρωπαϊκές και παγκόσμιες εξελίξεις.

Αυτά σημαίνουν, ότι η πολιτική πρέπει να απεξαρτηθεί από τα τοπικά και χρονικά της όρια από το ένα μέρος και από το άλλο το πολιτικό σύστημα οφείλει να εντάξει στις κομματικές δομές επιστημονικούς μηχανισμούς τεκμηρίωσης και σχεδιασμού πολιτικών.

Επειδή δε η πολυπλοκότητα συνεχώς αυξάνεται και είναι πολύ δύσκολο να κατανοηθεί η πραγματικότητα σε βάθος χωρίς διεπιστημονική προσέγγιση, επιβάλλεται η οικοδόμηση μηχανισμών απλοποίησης της και τροφοδότησης τόσο των κομματικών μελών όσο και των πολιτών με κατανοητές πληροφορίες, ώστε η διαμόρφωση της ελεύθερης βούλησης και της πολιτικής στάσης να βασίζεται στη γνώση του κόσμου, στον οποίο δραστηριοποιούνται.

Με αυτό τον τρόπο πραγματώνεται η δημοκρατία και δημιουργούνται θετικές συνθήκες για την ανάπτυξη διαλόγου στην κοινωνική βάση και ιδιαίτερα στις δομές της κοινωνίας πολιτών.

Για να αποκτήσει το δημοκρατικό πολίτευμα ουσιαστικό περιεχόμενο, προϋποτίθεται η ύπαρξη πολιτών, οι οποίοι είναι σε θέση να λειτουργούν πολιτικά γνωρίζοντας τις επιπτώσεις των επιλογών τους. Ειδάλλως γίνονται εύκολα θύματα της χειραγώγησης του γενικευτικού, εξιδανικευτικού πολιτικού λόγου του λαϊκισμού.

Είναι εύκολο να ομνύουν το πολιτικό προσωπικό και τα κόμματα στο όνομα της δημοκρατίας και ουσιαστικά να την υποσκάπτουν, μετατρέποντας την σε διαδικαστικό μέσο για την ανάληψη της διαχείρισης της κυβερνητικής εξουσίας.

Αυτό γίνεται σε μεγάλο βαθμό σήμερα. Γι` αυτό και η δημοκρατία εξαντλεί τα όρια της στο εκλογικό σύστημα και δεν προωθεί τον διάλογο και την αναζήτηση συναινέσεων, ώστε να εκφράζεται η κοινωνική πλειοψηφία στο επίπεδο της διακυβέρνησης, ενώ παράλληλα το σύνολο του λαού θα είναι σε θέση να κάνει έλεγχο στους κυβερνώντες βασιζόμενο στη γνώση και όχι στην εντύπωση, που μπορεί να προκαλεί ο λόγος και η εικόνα των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας.

Δυστυχώς η σύγχρονη πολιτική γίνεται αντιληπτή από τον πολίτη ως θέαμα, το οποίο διεκπεραιώνεται από τα διάφορα εικονικά Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας. Γι’ αυτό και το κύριο εργαλείο για την υποδοχή των πολιτικών μηνυμάτων, που εκπέμπονται, είναι η εντύπωση, η οποία προκαλείται στον πολίτη καταναλωτή τους. Δεν ενεργοποιείται η λογική επεξεργασία τους παρά μόνο η συναισθηματική τους προσέγγιση και η οικοδόμηση φαντασιώσεων σε σχέση με το μέλλον.

Ίσως θα ήταν πιο δόκιμο να μιλάμε για την δημοκρατία του θεάματος. Τα μηνύματα «πακετάρονται» με διαφημιστικό περιτύλιγμα και διοχετεύονται στην μαζοποιημένη κοινωνία. Ο πολίτης μετατρέπεται σε μέσο για την ανάληψη της ευθύνης διαχείρισης της κυβερνητικής εξουσίας. Δεν αποτελεί πλέον τον στόχο των θετικών επιπτώσεων της εφαρμοζόμενης πολιτικής. Κυρίαρχη επιδίωξη είναι η λειτουργικότητα των διαφόρων κοινωνικών συστημάτων (οικονομικό, ασφαλιστικό, υγείας κ.λ.π.) και η οικονομική τους απόδοση.

Αυτό πρέπει να αλλάξει, διότι αποσαθρώνει την κοινωνική συνοχή και παγιώνει έναν επικίνδυνο πολιτικό πραγματισμό, ο οποίος αποκτά συστημικά χαρακτηριστικά και ανοίγει τον δρόμο για την ευδοκίμηση λαϊκιστικών κομμάτων και πολιτικών προσώπων, διότι αντιμετωπίζει τους ανθρώπους με μηχανιστική λογική.

Η εγγύηση για την αποφυγή τέτοιων αρνητικών εξελίξεων είναι η ισχυροποίηση της κοινωνίας πολιτών και η θεσμική κατοχύρωση του πολιτικού ρόλου των δομών της, ο οποίος κινείται σε δύο επίπεδα.

Από το ένα μέρος διαμορφώνουν τις προϋποθέσεις για την οριοθέτηση του κοινωνικού συμφέροντος και κατ’ επέκταση της έκφρασης τόσο αυτού όσο και της ελεύθερης βούλησης των πολιτών. Από το άλλο μέρος μπορούν να λειτουργήσουν ως συνομιλητές του πολιτικού συστήματος και να ασκούν τον απαραίτητο κοινωνικό έλεγχο σε σχέση με την πραγμάτωση του κοινωνικού συμφέροντος.

Εάν αυτά δεν γίνουν, τότε το πολιτικό σύστημα θα μεγαλώνει όλο και περισσότερο την αποστασιοποίηση του από την κοινωνία, με αποτέλεσμα να χάνει σταδιακά την κοινωνική νομιμοποίηση. Αυτό βέβαια δεν είναι καθόλου καλό για την δημοκρατία.

Εκτός και αν επικρατήσουν απόψεις, οι οποίες θεωρούν, ότι η κοινωνική πλειοψηφία μπορεί να παίζει μόνο τον ρόλο του θεατή και για την «νέα διαστημική εποχή», που ζούμε, κυρίαρχο ρόλο θα αναλάβουν τα «φρέσκα μυαλά, που ξέρουν και κατέχουν τις ιδιαιτερότητες της».

Αναρωτιέται κανείς, αν αυτοί, που πρεσβεύουν αυτές τις απόψεις, έχουν αίσθηση για τις επιπτώσεις τους στον πολίτη, είτε ως ατομικό είτε ως συλλογικό υποκείμενο, όταν δεν εκφράζει με θεσμική κατοχύρωση το κοινωνικό συμφέρον στο πλαίσιο της κοινωνίας πολιτών, αλλά εναποθέτει τις ελπίδες του στα «φρέσκα μυαλά» κομμάτων, τα οποία αναπαράγουν τις δομικές ανεπάρκειες του παρελθόντος.

Ανεξάρτητα όμως από τις δυνατότητες μέρους των δημοσιολογούντων ασχολούμενων με τα κοινά να απαλλαγούν από τα πολιτικά στερεότυπα του παρελθόντος, ο χρόνος εξελίσσεται πολύ γρήγορα και δεν θα περιμένει, πότε θα αναπτύξει λειτουργική ταχύτητα το πολιτικό σύστημα, ώστε να γίνει ο αναγκαίος πολιτικός εκσυγχρονισμός και να διασφαλισθεί μια θετική πορεία προς το μέλλον. Περιθώρια καθυστέρησης δεν υπάρχουν.