Ένα από τα συμπτώματα της παθογένειας της πολιτικής ζωής της χώρας είναι η ισοβιότητα των προσώπων που επιμένουν να απαρτίζουν το πολιτικό προσωπικό της χώρας. Ελάχιστοι και ελάχιστες είναι οι πολιτικοί που αποφασίζουν να τερματίσουν οικειοθελώς την πολιτική καριέρα τους. Στην πλειοψηφία τους οι πολιτικοί μας έχουν κλείσει αισίως 30-40 χρόνια επίμονης παρουσίας. Το πολιτικό κομματικό τοπίο ανατράπηκε δραματικά σε σχέση με την εποχή της ευημερίας. Μεγάλα κόμματα έγιναν μικρά, μικρά κόμματα έγιναν μεγάλα, κόμματα εξαφανίστηκαν και κόμματα εμφανίστηκαν από το πουθενά. Όμως στις περισσότερες περιπτώσεις παλιά και νέα κόμματα στελεχώνονται από την ανακύκλωση ενός γερασμένου πολιτικού προσωπικού, που μετακομίζει εύκολα από το ένα κόμμα στο άλλο. Η ανακύκλωση των ίδιων πάντα προσώπων διά της ‘μετεγγραφής’ αποτελεί σήμερα τον κυριότερο μηχανισμό ανάδειξης πολιτικών στελεχών, ενώ παλιότερα το ρόλο αυτό έπαιζε σχεδόν αποκλειστικά η ένταξη σε μία πολιτική νεολαία, ιδιαίτερα σε μία φοιτητική ή συνδικαλιστική παράταξη. Στις ώριμες δημοκρατίες η οργάνωση των πολιτικών κομμάτων είναι τέτοια, που εξασφαλίζει συνεχή παραγωγή και ανανέωση του πολιτικού προσωπικού. Πρωθυπουργοί, υπουργοί και στελέχη πρώτης γραμμής ολοκληρώνουν έναν πολιτικό κύκλο δέκα-δεκαπέντε χρόνων και ύστερα παραχωρούν τις θέσεις τους στους επόμενους. Συνήθως όσοι και όσες φιλοδοξούν να παίξουν ρόλο στα πολιτικά πράγματα της χώρας τους ακολουθούν έναν κύκλο πολιτικής κατάρτισης είτε μέσα από αντίστοιχες σπουδές είτε θητεύοντας σε δεξαμενές σκέψης της παράταξής τους ή παρακολουθώντας στενά μεγαλύτερους πολιτικούς μέντορες. Όλα αυτά δεν συμβαίνουν στη χώρα μας. Όμως η ποιότητα οργάνωσης των πολιτικών κομμάτων είναι σε άμεση συνάρτηση με την ποιότητα της δημοκρατίας. Και όλοι αναγνωρίζουμε ότι η ποιότητα της δημοκρατίας μας δεν είναι η καλύτερη. Το πρόβλημα δεν είναι ηλικιακό. Η απουσία θεσμών ανάδειξης πολιτικών στελεχών στα κόμματα έχει αποτέλεσμα την αναπαραγωγή όλων των αρνητικών κυρίως χαρακτηριστικών του παλιού πολιτικού προσωπικού, με αποτέλεσμα τα νέα πολιτικά πρόσωπα να εμφανίζουν τα ίδια σημάδια γήρανσης που γνωρίζουμε από τη διαδικασία κλωνοποίησης, εκείνα των πρόωρα γερασμένων νέων. Στα χρόνια της κρίσης έγιναν προσπάθειες ανάδειξης πολιτικών σχηματισμών χωρίς πολιτικούς. Πρόκειται για φενάκη. Το πρόβλημα δεν είναι να αντικαταστήσουμε τους πολιτικούς από μη πολιτικούς, αλλά να δημιουργήσουμε υγιή φυτώρια παραγωγής νέων πολιτικών προσώπων με νέα χαρακτηριστικά. Όσο καλοπροαίρετοι και να είναι οι άνθρωποι που επιχειρούν να δημιουργήσουν πολιτικούς σχηματισμούς χωρίς πολιτικούς, το αποτέλεσμα είναι συνήθως να γίνονται πολιτικοί χωρίς πολιτικές, δηλαδή ερασιτέχνες. Η χώρα ναι μεν δεν χρειάζεται εξ επαγγέλματος πολιτικούς, σίγουρα όμως χρειάζεται πολιτικούς με επαγγελματισμό. Δηλαδή πολιτικούς που αναλαμβάνουν δεσμεύσεις, πολιτικούς που εργάζονται για τα συμφέροντα της κοινωνίας, έστω με τον τρόπο με τον οποίο τα αντιλαμβάνεται ο καθένας. Δυστυχώς η έντονη ρευστότητα του πολιτικού τοπίου θα κρατήσει καιρό ακόμη και αυτό δυσκολεύει την τόσο αναγκαία για τη χώρα βελτίωση της ποιότητας του πολιτικού προσωπικού. Που δεν θα συμβεί ποτέ, αν δεν αναλάβουν οι πολιτικές δυνάμεις τη ριζική ανασυγκρότηση των πολιτικών θεσμών, δηλαδή και των κομμάτων.