Πριν από μερικά χρόνια ένας βρετανός πρεσβευτής στην Αθήνα έλεγε ότι στην ελληνική γλώσσα – την τόσο πλούσια που έχει δανείσει στην αγγλική πάνω από 50.000 λέξεις – απουσιάζουν εν τούτοις δύο λέξεις, η λέξη privacy και η λέξη accountability, ενώ στην αγγλική δεν υπάρχει η ακριβώς αντίστοιχη της ελληνικής λέξης «παρέα». Προφανώς η απουσία των λέξεων αυτών στις δύο γλώσσες δεν συνιστά απλώς ένα γλωσσικό κενό. Ενα τεχνικό έλλειμμα. Αντανακλά κάτι βαθύτερο σε επίπεδο σκέψης, συγκρότησης, οργάνωσης, συμπεριφοράς. Η λέξη privacy θα μπορούσε να αποδοθεί στην ελληνική γλώσσα ως «ιδιωτικότητα», ως το πεδίο εκείνο δηλαδή που δεν υπόκειται στη δημόσια πολιτική σφαίρα και στους κανόνες που διέπουν τη συγκρότηση και λειτουργία της σφαίρας. Είναι η σφαίρα που ο J. Habermas ορίζει ως την προϋπόθεση για τη δημοκρατία και που χωρίς τη διάκριση αυτή, ανάμεσα δηλαδή στον δημόσιο και στο ιδιωτικό χώρο, δεν μπορεί να λειτουργήσει εύρυθμα και αποδοτικά ένα δημοκρατικό σύστημα. Το γιατί δεν υπάρχει στην Ελλάδα η αντίστοιχη λέξη ή η επαρκής μετάφραση τής λέξης privacy είναι επομένως προφανές: γιατί πάρα πολύ απλά δεν υπάρχει σαφής, αυστηρή διάκριση ανάμεσα στη δημόσια και στην ιδιωτική σφαίρα. Η δημόσια σφαίρα υπεισέρχεται ορισμένες φορές βάναυσα στην ιδιωτική σφαίρα αλλά και πολλές φορές το αντίθετο: η ιδιωτική σφαίρα στη δημόσια. Με μεγάλη ευκολία το «ιδιωτικό» γίνεται δημόσιο. Ειδικά στη σημερινή συγκυρία με τη ραγδαία εξάπλωση των μαζικών μέσων επικοινωνίας, του Διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης η κατάλυση των ορίων, διαχωριστικών γραμμών ανάμεσα στο δημόσιο και στο ιδιωτικό έχει προσλάβει σε παγκόσμια κλίμακα εφιαλτικές διαστάσεις με υπονόμευση των βασικών ερεισμάτων της Δημοκρατίας. Στην Ελλάδα χωρίς την κουλτούρα και κανονιστικό καθεστώς το φαινόμενο έχει προσλάβει ακόμη οξύτερες και ενίοτε χυδαίες διαστάσεις.
Η λέξη accountability έχει αποδοθεί στην ελληνική με τη λέξη «λογοδοσία». Είναι κατά προσέγγιση απόδοση. Περιφραστικά θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η λέξη accountability αναφέρεται στην αρχή με την οποία οποιοσδήποτε ασκεί ή κατέχει θέση εξουσίας/ευθύνης οφείλει να δίνει λόγο για τις πράξεις του ή τις παραλείψεις του, να ελέγχεται και να αξιολογείται. Οταν απουσιάζουν όλες αυτές οι ρυθμίσεις τότε το οποιοδήποτε σύστημα, ανθρώπινο δυναμικό κ.λπ. αναπόφευκτα διολισθαίνει στην αναποτελεσματικότητα, στην αυθαιρεσία και τελικά στη διαφθορά. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει ο ακριβής αντίστοιχος όρος του accountability γιατί ακριβώς δεν υπάρχει το φαινόμενο που αποδίδει. Δεν υπάρχει, βεβαίως, ούτε η ανάλογη κουλτούρα. Και είναι χαρακτηριστικές οι αντιδράσεις που εκδηλώνονται στις προσπάθειες που γίνονται τα τελευταία χρόνια να εισαχθούν μορφές λογοδοσίας. Για ορισμένες κοινωνικές ομάδες η έννοια της λογοδοσίας (έλεγχος, αξιολόγηση) αποτελεί ανάθεμα. Ούτε δημόσιοι υπάλληλοι ούτε εκπαιδευτικοί ούτε κανένας άλλος στον δημόσιο χώρο θεωρεί αυτονόητη δέσμευση τη λογοδοσία, τον έλεγχο, την αξιολόγηση. Η θλιβερή κατάσταση στην οποία βρέθηκε ο δημόσιος τομέας οφείλεται εν πολλοίς στην απουσία των κατάλληλων και ουσιαστικών μορφών accountability.
Η λέξη όμως που υπάρχει στην ελληνική γλώσσα και απουσιάζει η ακριβώς αντίστοιχή της στην αγγλική είναι αυτή της «παρέας». «Φτιάχνουν οι Ελληνες κυκλώματα και ιστορία οι παρέες». Και όχι βέβαια τυχαία. Η ελληνική κοινωνία είναι κατά βάση «κοινωνία της παρέας». Η παρέα ξεπερνά και τις ταξικές διαχωριστικές γραμμές και οποιεσδήποτε άλλες κοινωνικές ή πολιτικές κατηγορίες. Η παρέα (μαζί με την οικογένεια ίσως) αποτελεί το πρωταρχικό κύτταρο μέσα στο οποίο εκκολάπτονται πολιτικές αποφάσεις, πολιτικές κινήσεις, πολιτικά κόμματα, μέσα στο οποίο διαμορφώνονται επαγγελματικές διαδρομές, οικονομικές σχέσεις, κοινωνικά μορφώματα. Και η παρέα ως το βασικό κοινωνικό, πολιτικό μόρφωμα ανθίσταται σε οποιαδήποτε προσπάθεια για άνοιγμα της κοινωνίας, για εκσυγχρονισμό. Εχει γερές, ακλόνητες βάσεις. Στηρίζεται ακόμη και από εκσυγχρονιστές, όπως δείχνουν τελευταίες εκδηλώσεις. Η παρέα φαίνεται να «νομιμοποιεί» αμφιλεγόμενες ή και έκνομες συμπεριφορές. Ο,τι γίνεται μέσα στην παρέα φαίνεται να είναι εκ προοιμίου αποδεκτό και ηθικό. Αυτό που ξεφεύγει από την παρέα μπορεί να είναι διαφθορά. Ετσι, αν στην Ελλάδα ανήκεις σε μια ισχυρή παρέα (ή σε ένα κύκλωμα) έχεις εντελώς διαφορετικές προοπτικές. Το σύνδρομο της κλειστής κοινωνίας. Βεβαίως, η παρέα έχει τις εξόχως ευεργετικές πλευρές της για άτομα και κοινωνία. Είναι εξόχως σημαντικό να έχεις μια παρέα – φίλων, συνεργατών κ.ά. – ως μόρφωμα διαπροσωπικής επικοινωνίας, στήριξης… Το πρόβλημα αρχίζει από τη στιγμή που η παρέα γίνεται το πρωταρχικό πλαίσιο για τη δημόσια, πολιτική, οικονομική, κοινωνική οργάνωση…