Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του πολιτικού συστήματος είναι η διαχείριση του χρόνου. Λαμβάνει αποφάσεις, οι οποίες δεσμεύουν το μέλλον, χωρίς όμως να ισορροπούν λειτουργικά και με βιώσιμη προοπτική την δυναμική της εξέλιξης, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται επικίνδυνες ανισορροπίες ακόμη και για την ανθρώπινη ζωή.

Στην σύγχρονη εποχή της παγκοσμιοποίησης και της πολυπλοκότητας οι πολιτικές αποφάσεις, που λαμβάνονται, από το ένα μέρος δεν αποκαθιστούν συνθήκες, οι οποίες ελέγχονται ως προς την ανταπόκριση τους στο ανθρώπινο και στο κοινωνικό συμφέρον και από το άλλο μέρος δεν έχουν επαρκώς μακροπρόθεσμο προσανατολισμό. Σε αυτό το πλαίσιο η διαχείριση του χρόνου εμπεριέχει υψηλό φορτίο διακινδύνευσης.

Η πραγματικότητα σε παγκόσμιο επίπεδο είναι αποκαλυπτική. Σύμφωνα με εμπειρική έρευνα του Club of Rome περισσότεροι από τα δυο τρίτα των ερωτηθέντων (71%) στις 18 χώρες με τις μεγαλύτερες οικονομίες στον κόσμο είναι υπέρ της άμεσης δραστηριοποίησης για την προστασία του πλανήτη.

Τα ποσοστά βέβαια διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Στο Μεξικό είναι 91%, στην Σαουδική Αραβία 52%, στην Κένυα 83%, στη Νότια Αφρική 83%, στην Βραζιλία 81%, ενώ στην Ιαπωνία το ποσοστό είναι 53%, στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής 62%, στην Ιταλία 62% και στην Γερμανία 66%.

Το 62% όλων των ερωτηθέντων θεωρούν, ότι η οικονομική επιτυχία μιας χώρας πρέπει να μετράται με σημείο αναφοράς την υγεία και την ψυχολογική κατάσταση των ανθρώπων και όχι την ταχύτητα οικονομικής ανάπτυξης.

Επίσης σύμφωνα με έρευνα γνώμης του IPSOS για λογαριασμό του Earth4All και του Global Commons Alliance το 68% των ερωτηθέντων στις χώρες μέλη των G20 επιδοκιμάζουν την επιβολή φόρων στους πλούσιους.

Είναι εμφανές, ότι η ανθρωπότητα σταδιακά συνειδητοποιεί τον υψηλό βαθμό διακινδύνευσης, που δρομολογούν οι ανισορροπίες, τις οποίες παράγει το σύστημα κοινωνικής οργάνωσης και λειτουργίας και διαμορφώνει θετική στάση για την λήψη μέτρων σε λειτουργικό χρόνο. Το πολιτικό σύστημα όμως δεν αντιδρά ανάλογα, διότι θα πρέπει να επιβάλλει την αλλαγή της κατεύθυνσης του προσανατολισμού της λειτουργίας των κοινωνικών συστημάτων (π.χ. οικονομικό, εργασιακό κ.λ.π.) και αυτό έχει οικονομικό και πολιτικό κόστος.

Ταυτοχρόνως βέβαια πρέπει να επισημανθεί, ότι μπορεί οι κοινωνίες σταδιακά να συνειδητοποιούν την ανάγκη λήψης μέτρων για την αντιμετώπιση των παγκόσμιας εμβέλειας ανισορροπιών, που απειλούν τον πλανήτη, όπως είναι η κλιματική αλλαγή και η ρύπανση του περιβάλλοντος, όμως δύσκολα θα επεξεργασθούν νοητικά και θα προσαρμοσθούν σε δομικού χαρακτήρα παρεμβάσεις, οι οποίες αλλάζουν τον τρόπο ζωής.

Παρά ταύτα η πολιτική διαχείριση του χρόνου πρέπει να ανταποκρίνεται στις ζωτικής σημασίας ανάγκες της εξέλιξης με στόχο την βιωσιμότητα της ανθρώπινης οντότητας και γενικότερα του πλανήτη.

Αρκεί να ληφθεί υπόψη η κοινή έκθεση της κλιματικής υπηρεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Copernicus και του Παγκόσμιου Μετεορολογικού Οργανισμού (World Meteorological Organization, WMO), σύμφωνα με την οποία τα τελευταία 20 χρόνια λόγω των καυσώνων και γενικότερα της ανόδου της θερμοκρασίας αυξήθηκαν οι θάνατοι κατά 30%.

Ο διευθυντής του WMO Chris Hewitt επεσήμανε, ότι η Ευρώπη και συγκεκριμένα το 94% της έκτασης της πλήττεται ιδιαιτέρως. Πολύ σκληρές είναι οι συνθήκες στις πόλεις. Γενικά η «Γηραιά Ήπειρος» από το 1980 και μετά υπερθερμαίνεται δυο φορές περισσότερο από τον παγκόσμιο μέσο όρο.

Οι υψηλές θερμοκρασίες και η ξηρασία λειτούργησαν αρνητικά και σε πολλές οικονομικού και παραγωγικού χαρακτήρα δραστηριότητες, όπως είναι η παραγωγή λαδιού σε όλη την Μεσόγειο με παρενέργεια την αύξηση της τιμής του ελαιολάδου. Σταδιακά η καλλιέργεια ελαιώνων θα μεταφερθεί προς τον Βορρά.

Επίσης η ξηρασία επιδρά αρνητικά και στην παραγωγή κρασιού. Η οικοδόμηση δε αρδευτικών συστημάτων για την αντιμετώπιση του προβλήματος στην καλλιέργεια αμπελιών συμβάλλει στην εξάντληση των υδάτινων πόρων.

Ακόμη και η παραγωγή καφέ, αν και δεν αφορά την Ελλάδα, θα αντιμετωπίσει πρόβλημα. Επιστημονικές έρευνες δείχνουν, ότι οι εκτάσεις, που είναι κατάλληλες για την καλλιέργεια καφέ (δηλαδή δροσερές σε μεγαλύτερο υψόμετρο) θα μειωθούν τα επόμενα χρόνια.

Τέλος πρέπει να αναφερθεί και η επισήμανση του Martin Frick, διευθυντή του Παγκόσμιου Προγράμματος Σίτισης (World Food Programme) του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στην Γερμανία, ότι «Εάν διακόψουμε την παροχή βοήθειας σε περιοχές, που πεινάνε άνθρωποι, θα ανοίξει ο «ασκός του Αιόλου» με αποσταθεροποιητική δυναμική» (Zeit online, 23.6.2024).

Αυτή η προοπτική καταδεικνύει εμφατικά και με μεγάλη σαφήνεια την εξάρτηση της εξέλιξης σε πλανητικό επίπεδο από την λήψη πολιτικών αποφάσεων σε λειτουργικό χρόνο.

Η μέχρι τώρα ακολουθούμενη πρακτική από το πολιτικό σύστημα τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο ως προς την διαχείριση του χρόνου δεν προκαλεί αισιοδοξία. Τα μεγάλα πλανητικής εμβέλειας προβλήματα, όπως είναι η κλιματική αλλαγή, η επικίνδυνη συρρίκνωση των φυσικών πόρων (π.χ. νερό), η ρύπανση του περιβάλλοντος, η διεύρυνση των ανισοτήτων τόσο στο εσωτερικό των κοινωνιών όσο και μεταξύ τους, το πιστοποιούν με τον καλύτερο τρόπο.

Βασική αιτία για την μη λειτουργική και βιώσιμη διαχείριση του χρόνου είναι η μονοδιάστατη σύνδεση της λήψης αποφάσεων με την αποτελεσματικότητα τους σε σχέση με το σύστημα οργάνωσης και λειτουργίας των κοινωνιών, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι επιπτώσεις στην ευρύτερη πραγματικότητα (π.χ. στο κλίμα, στα διάφορα οικοσυστήματα κ.λ.π.), στο πλαίσιο της οποίας ενεργοποιούνται οι κοινωνίες και διαμορφώνονται οι συνθήκες ζωής των ανθρώπων. Και αυτός ο προσανατολισμός πρέπει να αλλάξει άμεσα.

Παράλληλα είναι ζωτικής σημασίας ανάγκη η λειτουργία των πολιτών ως ατομικών και συλλογικών υποκειμένων, οι οποίοι πλήρως ενημερωμένοι αναλαμβάνουν την ευθύνη, που τους αναλογεί, ενώ παράλληλα στο πλαίσιο της κοινωνίας πολιτών συμμετέχουν σε διαδικασίες διαλόγου στις τοπικές κοινωνίες, τις οποίες εκφράζουν σε ανάλογες διαδικασίες με το πολιτικό σύστημα.

Αυτό θα συμβάλλει στην αποκατάσταση λειτουργικής ισορροπίας μεταξύ της πολιτικής και της κοινωνικής διαχείρισης του χρόνου. Προϋπόθεση βέβαια, ιδιαιτέρως στην Ελλάδα, είναι η λειτουργία των δομών της κοινωνίας πολιτών ως αυτόνομων συλλογικών υποκειμένων και όχι ως προέκτασης των κομμάτων. Ο χρόνος «τρέχει» και επιβάλλει ανάλογη ταχύτητα στην λήψη αποφάσεων για την πραγμάτωση των αναγκαίων αλλαγών.