Είναι πολλοί αυτοί που νοιάζονται για τα δημόσια θέματα αλλά δε θα έμπαιναν σε κόμμα. Ίσως το δοκίμασαν κάποτε, ύστερα όμως έμειναν χρόνια ή δεκαετίες ανένταχτοι. Τους απωθεί η συμμετοχή σε μια αρχηγική οργάνωση, που απαιτεί ανούσιες συνεδριάσεις και σε υποχρεώνει να δέχεσαι τη γραμμή, είτε είναι απόφαση της πλειοψηφίας είτε βούληση της ηγετικής ομάδας.
Τι θα μπορούσαν να κάνουν άνθρωποι που θέλουν αλλαγές αλλά δεν πιστεύουν στις παλινωδίες, τις κόνξες και τους καυγάδες των κομμάτων;
Ίσως να ένωναν τον προβληματισμό τους σε μια πλατιά συνεργασία πολιτών (δεξιών, κεντρώων κι αριστερών) που συμφωνούν σε συγκεκριμένες θέσεις και αξίες: στα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελευθερίες, την εισαγωγή της κριτικής παιδείας σε σχολεία και πανεπιστήμια, τον εξαντλητικό έλεγχο των κρατικών δαπανών, την εφαρμογή των νόμων από πολίτες και πολιτεία, την αξιοκρατική στελέχωση κι ανεξαρτησία των δημόσιων οργανισμών (π.χ. ΝΕΡΙΤ), τη γρήγορη απονομή δικαιοσύνης, την απαλλαγή των δημόσιων νοσοκομείων από εκβιασμούς και φακελάκια, το χωρισμό του κράτους και της εκπαίδευσης από την εκκλησία, την αποκομιδή των σκουπιδιών σαν όρο πολιτισμένης ζωής και σε ένα σωρό ζητήματα που βάζει η κοινωνία.
Θα ήταν ένα παρατηρητήριο πολιτών, όπου νηφάλιοι και προοδευτικοί άνθρωποι όλων των πολιτικών τάσεων θα δούλευαν χωρισμένοι σε ομάδες, σύμφωνα με τις ειδικές γνώσεις και τα ενδιαφέροντά τους. Θα αντλούσε το ηθικό του κύρος από τη λειτουργία και τις αρχικές του δεσμεύσεις: δε θα ήταν κόμμα, δε θα κατέβαινε ποτέ σε εκλογές, δε θα διεκδικούσε θέσεις αμειβόμενες, ούτε κρατικές ενισχύσεις.
Θα συνεργαζόταν όμως με κάθε οργάνωση για την επίτευξη κοινών στόχων. Με μη κυβερνητικές οργανώσεις, ανεξάρτητες αρχές, το συνήγορο του πολίτη και φυσικά με τα κόμματα, καθώς είναι δομικά στοιχεία της πολιτικής ζωής κι έχουν στους κόλπους τους αρκετούς έντιμους κι ανοιχτόμυαλους ανθρώπους.
Όμως τα κόμματα έχουν ιδεολογίες, κόκκινες γραμμές και μια παράδοση επιθετικής ρητορείας κι αλληλοϋπονόμευσης που μετριάστηκε τελευταία μόνο από την ανάγκη συγκυβέρνησης. Ένα ρεύμα πολιτών μπορεί να ενώνει στη βάση αρχών, να προωθεί τη συνεννόηση, την κουλτούρα του επιχειρήματος και του συμβιβασμού.
Η κοινωνία μας είναι φτιαγμένη μ’ ανηθικότητα κι ολοκληρωτισμό. Οι πολιτικοί έχουν δημιουργήσει νομενκλατούρες δημόσιων υπαλλήλων, που με τη σειρά τους ιδιοποιούνται κρατικές επιχειρήσεις κι οργανισμούς, εκβιάζοντας όπου μπορούν τους πολίτες. Παρόμοια καταχρηστικά προνόμια έχουν κερδίσει κι οι συντεχνίες του ιδιωτικού τομέα, ενάντια στο δίκαιο και τις ίσες ευκαιρίες. Ακραία ιδιοτέλεια που μασκαρεύεται μ’ αριστερή ιδεολογία και συχνά μεταχειρίζεται βία.
Από δυνάστης, το κράτος πρέπει να γίνει υπηρέτης της κοινωνίας, που το μισθοδοτεί με τους φόρους της. Παρά τη διάθεση για μεταρρυθμίσεις, μέσα στα κόμματα υπάρχουν ακόμα ισχυρές δυνάμεις που προσβλέπουν στη συντήρηση του πελατειακού συστήματος. Γι’ αυτό θα ήταν σημαντική η συμβολή ανεξάρτητων πολιτών. Θα είχαν ένα ηθικό πλεονέκτημα στην ανάκτηση του αλλοτριωμένου κράτους.