Πλούσια σε θέματα η ατζέντα του προχθεσινού Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, φτωχό όμως το περιεχόμενο των περισσότερων από αυτά. Φτωχό όχι ως προς τη σημασία των συγκεκριμένων θεμάτων –το αντίθετο μάλιστα - αλλά ως προς τον βαθμό ωρίμανσής τους. Με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο μέρος των συμπερασμάτων να καλύπτεται από παροτρύνσεις και προσκλήσεις προς το Συμβούλιο υπουργών για ανάληψη δράσης ή από «ευλογία» αποφάσεων που έχουν ήδη ληφθεί, όπως η πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου υπουργών για παροχή εξοπλισμού στην Ουκρανία μέσω κοινών προμηθειών της Ε.Ε. Μια απόφαση αυτονόητα πολύ σημαντική για την προοπτική της κοινής αμυντικής πολιτικής, αλλά και μια απόφαση που αποτελεί μια ακόμη ένδειξη του ρόλου των κρίσεων στην επιτάχυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Το «έλλειμμα» σε αποφάσεις με απτά αποτελέσματα θα μπορούσε να αποδοθεί και στο ότι ο χρόνος που αφιερώθηκε από πολλούς ηγέτες στο λεγόμενο «περιθώριο της συνεδρίασης» ήταν ίσος ή και μεγαλύτερος από αυτόν της συνεδρίασης καθαυτής. Αυτό οφειλόταν κυρίως στο ότι το ενδιαφέρον των μεγάλων χωρών σχεδόν μονοπώλησαν οι εκτός ατζέντας διαφορές τους για την ημερομηνία έναρξης της απαγόρευσης πώλησης αυτοκινήτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης, για τα «οικολογικά καύσιμα» και για τον ρόλο της πυρηνικής ενέργειας στο νέο ενεργειακό σκηνικό της Ευρώπης. Σε αυτά δε τα ζητήματα ήλθε να προστεθεί και η αγωνία για τις αναταράξεις στο τραπεζικό σύστημα. Υπό τη βαριά μάλιστα σκιά του ενδεχομένου μιας νέας τραπεζικής κρίσης, οι ηγέτες έβγαλαν από τη ναφθαλίνη την υπόθεση της τραπεζικής ένωσης και καλούν στη σχετική δήλωσή τους «σε συνεχή προσπάθεια για ολοκλήρωσή της», μια σύσταση που αποτελεί μια από τις σημαντικότερες του διημέρου.
Μεγάλης σημασίας επίσης, παρά τη δυσανάλογα μικρή έκτασή του στο κείμενο, είναι το μέρος των συμπερασμάτων στο οποίο οι ηγέτες βγάζουν στην επιφάνεια, ως μέρος της απάντησής τους στη σημερινή συγκυρία, το «βαρύ πυροβολικό» της ΕΕ που δεν είναι άλλο από την ενιαία αγορά της. Αναδεικνύουν τη μοναδικότητα αυτής της αγοράς, που κατέστησε την Ευρώπη παγκόσμιο σημείο αναφοράς για τον καθορισμό κοινωνικών και περιβαλλοντικών προτύπων και ζητούν «την ανάληψη φιλόδοξης δράσης για την ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς, ιδίως για τον ψηφιακό τομέα και τις υπηρεσίες, και για την αντιμετώπιση των αδυναμιών που αποκάλυψαν οι πρόσφατες κρίσεις, εξασφαλίζοντας ισότιμους όρους ανταγωνισμού τόσο στο εσωτερικό της όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο». Μένει βεβαίως αυτές οι προτροπές να μετουσιωθούν σε πράξη, προκειμένου να υπάρξει οριστική αξιολόγηση αυτής της σημαντικής απόφασης.
Σε ό,τι αφορά την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ε.Ε., οι 27 ηγέτες προτείνουν την ανάληψη ολοκληρωμένης δράσης που περιλαμβάνει απλούστευση κανόνων και διαδικασιών, μείωση των εμποδίων στις διασυνοριακές επιχειρηματικές δραστηριότητες, αναβάθμιση των διακρατικών υποδομών και διασυνδέσεων για τις μεταφορές και την ενέργεια, παροχή κινήτρων για καινοτομία, με έμφαση σε τομείς με υψηλό αναπτυξιακό δυναμικό, αύξηση των επενδύσεων στην έρευνα και ανάπτυξη για την επίτευξη του στόχου του 3 % του ΑΕΠ, προώθηση της υιοθέτησης ψηφιακών εργαλείων σε ολόκληρο το φάσμα της οικονομίας, ανάπτυξη δεξιοτήτων. Μένει να διαπιστωθεί αν θα υπάρξει η βούληση - και η δυνατότητα - οι σημαντικές, αλλά προς παρόν γενικόλογες, αυτές συστάσεις να μετεξελιχθούν σε συγκεκριμένες δράσεις με μετρήσιμα αποτελέσματα. Δυστυχώς, στην ιστορία της ΕΕ δεν είναι λίγες οι καλές προθέσεις που έμειναν χωρίς συνέχεια.
Παραμένει βεβαίως το ζήτημα της χρηματοδότησης όλων αυτών των καλών προθέσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τις λιγότερο ισχυρές οικονομικά χώρες. Εδώ οι 27 επέμειναν απογοητευτικά στο γνωστό μοτίβο της «πλήρους κινητοποίησης της διαθέσιμης χρηματοδότησης και των υφιστάμενων χρηματοδοτικών μέσων» προσθέτοντας, σε μια απόπειρα καθησυχασμού, ότι αυτό θα γίνει «χωρίς να επηρεάζονται οι στόχοι της πολιτικής συνοχής». Το πώς θα επιτευχθεί αυτό, δηλαδή να αφαιρεθούν πόροι από την πολιτική συνοχής χωρίς να επηρεασθούν οι στόχοι της, μάλλον απαιτεί επανάληψη του θαύματος του πολλαπλασιασμού των πέντε άρτων και των δύο ιχθύων που περιγράφεται στο Ευαγγέλιο, όπως έχουμε ξαναγράψει σε αυτές τις στήλες. Για να δείξει δε ότι λαμβάνει υπόψη του εύλογες σχετικές ανησυχίες χωρών του Νότου, χωρίς βεβαίως να αναλαμβάνει καμία δέσμευση, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο απλώς «σημειώνει την πρόθεση της Επιτροπής να υποβάλει, πριν από το καλοκαίρι του 2023, πρόταση σχετικά με Ταμείο Ευρωπαϊκής Κυριαρχίας για τη στήριξη των επενδύσεων σε στρατηγικούς τομείς». Copy paste των όσων είχε πει και τον περασμένο Φεβρουάριο.
Σε ό,τι αφορά τη βιομηχανική πολιτική της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι πολύ λακωνικό. Σε λιγότερες από πέντε γραμμές στο κείμενο των συμπερασμάτων «ζητεί να προωθηθούν οι εργασίες όσον αφορά τις προτάσεις σχετικά με την πράξη για τη βιομηχανία των μηδενικών καθαρών εκπομπών και την ευρωπαϊκή πράξη για τις κρίσιμες πρώτες ύλες και λαμβάνει υπό σημείωση το προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης για τις κρατικές ενισχύσεις». Δεν νομίζουμε ότι οι 27 πιστεύουν ότι αυτή είναι η απάντηση που έπρεπε να δώσουν έξι μήνες μάλιστα μετά την ψήφιση του Inflation Reduction Act στις ΗΠΑ. Το χειρότερο όμως είναι ότι δεν το πιστεύουν ούτε οι μεγάλοι ευρωπαϊκοί όμιλοι που ετοιμάζουν επενδύσεις στις ΗΠΑ, αλλά ούτε και κορυφαίες επιχειρήσεις, όπως οι Solvay, Merck, Dow που, όπως έγραψε προχθές η «Καθημερινή», «προειδοποιούν την Ε.Ε. ότι η απάντηση της Κομισιόν στο πακέτο Μπάιντεν δεν επαρκεί για να ανταγωνιστεί τα κίνητρα και τις επιδοτήσεις που προσφέρει η υπερδύναμη και τονίζουν πως η ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών βιομηχανιών μειώνεται καθημερινά».
Για τα θέματα της ενέργειας οι 27 ηγέτες σημείωσαν τον θετικό απολογισμό των μέτρων που έχουν ληφθεί μέχρι σήμερα και ζήτησαν από την Επιτροπή και τα κράτη-μέλη να μεριμνήσουν για την ετοιμότητα και τον σχεδιασμό έκτακτης ανάγκης ενόψει των επόμενων περιόδων. Ζήτησαν παράλληλα από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να καταλήξουν σύντομα σε συμφωνία επί όλων των σχετικών προτάσεων για την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης και την αναθεώρηση του σχεδιασμού της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της Ε.Ε.
Τέλος, για τα θέματα οικονομικής διακυβέρνησης το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δήλωσε ότι προσυπογράφει τα συμπεράσματα του Ecofin της 14ης Μαρτίου 2023 σχετικά με την επανεξέταση της οικονομικής διακυβέρνησης, θέμα για το οποίο επίσης υπήρξαν έντονες παρασκηνιακές διαβουλεύσεις με στόχο τη σύμπηξη ενός μετώπου του Νότου.
Συμπερασματικά, όπως έδειξαν τα αποτελέσματά της, αυτή η σύνοδος κορυφής έγινε περισσότερο επειδή ήταν προγραμματισμένη (ως τακτική εαρινή σύνοδος) και λιγότερο επειδή υπήρχαν θέματα που είχαν ωριμάσει και έπρεπε να ληφθούν οι σχετικές αποφάσεις επ’ αυτών. Τα βλέμματα είναι ήδη στραμμένα προς τη θερινή σύνοδο του Ιουνίου, η οποία δεν θα μπορεί πλέον να περιορισθεί σε συστάσεις αλλά θα πρέπει να πάρει τις αποφάσεις που από καιρό απαιτούνται.
Πηγή: www.kreport.gr