«Η Αυστρία είναι μια χώρα που από τις εμπειρίες της γίνεται κάθε φορά πιο ανόητη»

Ρόμπερτ Μίσικ, δημοσιογράφος

Η Αυστρία άνοιξε τον δρόμο επιστροφής στην εποχή της Βαϊμάρης; Το ερώτημα ήρθε αυθόρμητα στην επιφάνεια ύστερα από τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών. Η χώρα των Αλπεων, του Μότσαρτ και του σνίτσελ στον δρόμο προς μια αυταρχική δημοκρατία τύπου Πολωνίας και Ουγγαρίας όπου τα εθνικιστικά κόμματα έχουν ήδη την εξουσία;

Εδώ προκύπτει ένα δεύτερο ερώτημα: ποιοι είναι οι λόγοι της συντριπτικής ήττας των δυο αυτών κομμάτων; Ακόμη και αν οι ψηφοφόροι τους συσπειρωθούν και υποστηρίξουν τον δεύτερο υποψήφιο -των Πρασίνων – και ο εκπρόσωπος του σκληρού εθνικισμού χάσει τις εκλογές, οι κοινοβουλευτικές εκλογές σε δυο χρόνια είναι βέβαιο ότι θα αλλάξουν το τοπίο. Μπορεί και νωρίτερα. Οι Ελεύθεροι Δημοκράτες θα ηγηθούν της κυβέρνησης, οι εκπρόσωποι των ανερχομένων δυναμικών νέων στρωμάτων – NEOS, κόμμα σαν Το Ποτάμι και οι Πράσινοι – θα είναι πιθανόν ισχυρότεροι από τα παραδοσιακά κόμματα των Λαϊκών (OVP) και των Σοσιαλιστών (SPO).

Στο πρώτο ερώτημα η απάντηση είναι ότι, ναι, η Βαϊμάρη είναι κοντά. Τη δεκαετία της Δημοκρατίας, μετά την ήττα της Γερμανίας και των συμμάχων της στον Α’ Παγκόσμιο, τα κεντρώα κόμματα σταδιακά αποδυναμώθηκαν. Ενισχύθηκαν, αντίθετα, σκληρά δεξιά και αριστερά μορφώματα, μέχρι την επικράτηση του ναζισμού.

Τρεις λόγοι εξηγούν αυτή την εξέλιξη. Ο σπουδαιότερος είναι η κρίση της παγκοσμιοποίησης – κατά συνέπεια και της ΕΕ – που διαπερνά ολόκληρη την Ευρώπη. Ο δεύτερος είναι το μεταναστευτικό κύμα και η αντίδραση κυρίως των μεσαίων στρωμάτων. Και ο τρίτος είναι η κόπωση από την πολυετή παρουσία στις κυβερνήσεις, είτε μονοκομματικές είτε συνεργατικές των δυο παραδοσιακών κομμάτων.

Την ίδια ημέρα ο θρίαμβος των φιλευρωπαϊκών δυνάμεων στη Σερβία απλώς επιβεβαιώνει την αντίστροφη τάση της «παλαιάς Ευρώπης». Οι Σέρβοι και τα υπόλοιπα υποψήφια για ένταξη κράτη των Δυτικών Βαλκανίων δεν έζησαν τα αποτελέσματα της κρίσης της παγκοσμιοποίησης στον βαθμό που τα ζουν οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι. Και οικονομικά, έπειτα από δεκαετίες αυταρχισμού και φτώχειας, θεωρούν την Ευρώπη το μέλλον που θα τους διασφαλίσει οικονομική, κοινωνική και πολιτική πρόοδο. Οπως συνέβη στις υπόλοιπες λαϊκές δημοκρατίες που εντάχθηκαν στην ΕΕ (και τώρα την αμφισβητούν).