Ο Πέτρος Θέμελης, ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες αρχαιολόγους, ο άνθρωπος που ανέδειξε τον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Μεσσήνης ως πρότυπο ανασκαφικών εργασιών, αναστήλωσης και συντήρησης.

 «Η μοίρα μου, το κάρμα μου είναι το σκάμμα», δήλωσε σε παλιότερη συνέντευξή του στη LiFO.  «Δεν βαριέμαι ποτέ να σκάβω και αυτό με κρατάει δυνατό, κι έχω αντοχές, έχω μάθει έτσι. Αν καθόμουν σε ένα γραφείο, θα είχα πάθει κατάθλιψη. Στην ανασκαφή ζεις μια από τις μεγαλύτερες συγκινήσεις μιας ζωής, να χτυπήσεις ένα αντικείμενο ενώ σκάβεις. Αυτό που με ευχαριστεί περισσότερο είναι το χώμα, το τι θα βγάλει», ανέφερε στην ίδια συνέντευξη ο Πέτρος Θέμελης

«Θέλω να σας μιλήσω για τον δικό μας Πέτρο, τον εξόριστο ποιητή που την κάθε εξορία του, πατρίδα του έκανε και θρησκεία και στη θητεία του στο Υπουργείο Πολιτισμού και στον ακαδημαϊκό χώρο και στο χώρο της πραγματικής μάχης, στο πεδίο της πραγματικής αρχαιολογίας, της ανασκαφής, της αναστήλωσης, της ανάδειξης μνημείων», γράφει σε αποχαιρετιστήριο μήνυμά του ο Στα'υρος Μπένος

Το 1987 ανέλαβε διευθυντής του Προγράμματος Ανασκαφής και Αναστήλωσης της αρχαίας Μεσσήνης, για την οποία έχει συγγράψει μονογραφίες και πλήθος επιστημονικών άρθρων, στη θέση του μύθου Αναστάσιου Ορλάνδου όταν πέθανε, και κατόρθωσε να πετύχει ένα θαύμα που δεν έχει όμοιό του.

Όσοι περπατούσαν στην Αρχαία Μεσσήνη το 1990 και επιστρέφουν σήμερα, βλέπουν ένα νέο τόπο με πλήθος αρχαιοτήτων. Αρχαιότητες που έρχονταν στο φως και περίμεναν το άγγιγμα του Πέτρου Θέμελη μέχρι και τις τελευταίες μέρες της ζωής το. Οι ανασκαφές στην αρχαία πόλη της Μεσσήνης έχουν αποκαλύψει πολλά από τα μνημεία που περιγράφει και τον 2ο αι. μ.Χ. ο περιηγητής Παυσανίας.

Όλα αυτά τα 36 χρόνια έφερε στο φως κομμάτια του τόπου αλλά και των ψηφίδων του. Όπως ένα γλυπτό που αγαπούσε πολύ, από τα ρωμαϊκά χρόνια. Απεικονίζει την θεά Ίσιδα να θηλάζει τον γιο της που μόλις είχε αναστηθεί, μετά από πνιγμό στον Νείλο. Φοράει ένα μοναδικής ομορφιάς φόρεμα με πτυχώσεις, ο αριστερός μαστός είναι γυμνός, ακουμπά όλος ο πήχης της στην πλάτη του μωρού και η παλάμη της στοργικά αγκαλιάζει το πίσω μέρος του κεφαλιού. Το πρόσωπο λείπει. Αυτό το γλυπτό, συναρμολογήθηκε κομμάτι κομμάτι τα τελευταία τριάντα χρόνια. Οι διαρκείς ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο κοντά στο ιερό της Ίσιδας, φέρνουν στο φως νέα στοιχεία που ενώνονται με τα υπόλοιπα.

Ο Πέτρος Θέμελης, γιος του λογοτέχνη Γιώργου Θέμελη, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1936. Ολοκλήρωσε τις βασικές σπουδές του στο Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έλαβε πτυχίο Ιστορίας και Αρχαιολογίας από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και διδακτορικό δίπλωμα από το Αρχαιολογικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου του Mονάχου. Διετέλεσε επιστημονικός βοηθός στην Aρχαιολογική Yπηρεσία του νομού Θεσσαλονίκης και συμμετείχε σε ανασκαφές (Στρατώνι Χαλκιδικής, Πέλλα, Bεργίνα).

Από το 1963 ως το 1980 υπηρέτησε ως επιμελητής και έφορος Aρχαιοτήτων Hλείας-Mεσσηνίας, Aττικής-Eύβοιας, Φωκίδας-Λοκρίδας και Aιτωλοακαρνανίας. Κατά την τριετία 1977-1980 ήταν διευθυντής του Aρχαιολογικού Mουσείου των Δελφών. Από το 1980 ως το 1984 διατέλεσε προϊστάμενος της εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας. Από το 1984 ως το 2003 δίδαξε ως καθηγητής Kλασικής Aρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Kρήτης και υπήρξε αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και πρόεδρος της Επιτροπής Ερευνών του ίδιου πανεπιστημίου. Από το 1985 ως το 2003 διηύθυνε την πανεπιστημιακή ανασκαφή στον Tομέα I της αρχαίας Eλεύθερνας. Από το 1986 έως σήμερα διηύθυνε το ανασκαφικό-αναστηλωτικό έργο στην αρχαία Μεσσήνη, για το οποίο τιμήθηκε με το ευρωπαϊκό βραβείο Europa Nostra το 2006 στη Μαδρίτη και το 2011 στο 'Αμστερνταμ.

Είχε δημοσιεύσει δέκα μονογραφίες, διακόσιες πενήντα επιστημονικές μελέτες, βιβλιοκρισίες, αρχαιολογικούς οδηγούς, εκθέσεις ανασκαφών, προλόγους εκδόσεων, άρθρα σε εγκυκλοπαίδειες, μεταφράσεις, ενώ επιφυλλίδες του δημοσιεύονταν τακτικά στον ημερήσιο αθηναϊκό και μεσσηνιακό Τύπο. Ήταν επίτιμος δημότης Μεσσήνης, Ανδρούσας και Καλαμάτας, ισόβιος εταίρος της Εν Αθήναις Aρχαιολογικής Eταιρείας, αντεπιστέλλον μέλος του Αμερικανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, μέλος της Eταιρείας Eυβοϊκών Mελετών, του Γερμανικού Aρχαιολογικού Iνστιτούτου, του Aυστριακού Aρχαιολογικού Iνστιτούτου, μέλος της επιτροπής Συντήρησης Mνημείων Aκροπόλεως, πρόεδρος της Eταιρείας Mεσσηνιακών Aρχαιολογικών Σπουδών και αντιπρόεδρος του Κέντρου Μελέτης Νεώτερης Κεραμεικής-Ιδρύματος Oικ. Γ. Ψαροπούλου.

Το 2005 τιμήθηκε με τον Tαξιάρχη του Tάγματος του Φοίνικος από τον Πρόεδρο της Eλληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο για το διδακτικό, επιστημονικό και ανασκαφικό έργο του. Το 2016 τιμήθηκε για τους ίδιους λόγους με τον Ανώτερο Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο. Επίσης το 2016 ανακηρύχθηκε επίτιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.

Πέθανε, σε ηλικία 87 ετών, την Παρασκευή 27 Οκτωβρίου 2023