Για άλλη μια φορά ένα κρίσιμο και ευαίσθητο θέμα γίνεται βορά μικροπολιτικών συμφερόντων. Θα προσπαθήσω να βάλω τα γεγονότα σε μια σειρά.

Στην αναθεώρηση του 2001 προστέθηκε στο άρθρο 102, παρ. 2, η φράση «όπως ο νόμος ορίζει»: «Οι αρχές τους [της τοπικής αυτοδιοίκησης]εκλέγονται με καθολική και μυστική ψήφο, όπως ο νόμος ορίζει» ανοίγοντας έτσι το δρόμο στη ψήφο των νομίμων μεταναστών. Αφενός γιατί για τις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν ορίζονται ρητά στο Σύνταγμα τα κριτήρια που ορίζονται για το εκλέγειν και εκλέγεσθαι  βουλευτικές εκλογές (άρθρο 55). Αφετέρου γιατί δίδεται η ευχέρεια στον κοινό νομοθέτη να ορίσει τα κριτήρια του εκλέγειν και εκλέγεσθαι για τις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Επιπλέον, ο ίδιος ο γενικός εισηγητής της πλειοψηφίας, που ήταν τότε ο Β. Βενιζέλος, έχει προβεί σε διευκρινιστικές τοποθετήσεις όσον αφορά στη δυνατότητα που παρέχεται από το Σύνταγμα, μετά την αναθεώρηση του 2001, για διεύρυνση του εκλογικού σώματος με τη συμμετοχή των νομίμων μεταναστών. «Στην παράγραφο 2 [του άρθρου 102] προβλέψαμε τη δυνατότητα συμμετοχής των αλλοδαπών [νομίμων μεταναστών] στις δημοτικές εκλογές.» έχει δηλώσει ο Β. Βενιζέλος το 2006 στην επιτροπή Αναθεώρησης του Συντάγματος.

Το 2010 η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ  θεσμοθετεί την ψήφο των μεταναστών (Ν.3838/2010) βασιζόμενη στην αναθεώρηση του 2001, και την αλλαγή του τρόπου απόκτησης της ιθαγένειας. Λίγους μήνες μετά, στις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης, για πρώτη φορά συμμετέχουν 12.000 μετανάστες. Μια συμμετοχή όμως  που εκτιμάται ως εξαιρετικά περιορισμένη και οφείλονταν κυρίως στο γεγονός ότι δεν είχε προηγηθεί μια κάποια σοβαρή ενημερωτική καμπάνια.

Η προσφυγή όμως στο Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο ενός πολίτη που ζητούσε να ακυρωθούν ως αντισυνταγματικές οι σχετικές εγκύκλιοι του Υπουργείου Εσωτερικών,  που καθόριζαν τα δικαιολογητικά που πρέπει να προσκομίζονται κατά την αίτηση εγγραφής στο δημοτολόγιο και έδιναν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στους ομογενείς και στους μετανάστες, οδήγησε τη χώρα σε περιπέτειες.

Το 2013 η πλειοψηφία της ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας κρίνει το νόμο 3838/2010 αντισυνταγματικό, υποστηρίζοντας πως το εκλογικό σώμα είναι ένα και είναι το ίδιο με αυτό των βουλευτικών εκλογών.  Όμως υπήρξε και η άποψη της μειοψηφίας του ΣτΕ, η οποία επικαλούνταν μεταξύ άλλων την τοποθέτηση του ίδιου Β. Βενιζέλου: « Πλήρη επιβεβαίωση της βούλησης αυτής του αναθεωρητικού νομοθέτη του 2001 παρέχουν και οι συζητήσεις ενώπιον της Επιτροπής Αναθεώρησης του Συντάγματος και της Ολομέλειας της Η` Αναθεωρητικής Βουλής. Συγκεκριμένα, σε παρέμβασή του ενώπιον της Επιτροπής Αναθεώρησης του Συντάγματος της Η` Αναθεωρητικής Βουλής, ο γενικός εισηγητής της πλειοψηφίας κατά την αναθεώρηση του 2001 στην Ζ` Αναθεωρητική Βουλή, αφού επεσήμανε ότι «το άρθρο 102 για την Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι μία κορυφαίας σημασίας διάταξη στο Σύνταγμά μας» και ότι «το 2001 προβήκαμε σε ριζική, συστηματική αναθεώρηση του άρθρου 102 με ευρύτατη πλειοψηφία», στη συνέχεια ανέφερε, μεταξύ άλλων, χαρακτηριστικά, ότι «Στην παράγραφο 2 [του άρθρου 102] προβλέψαμε τη δυνατότητα συμμετοχής των αλλοδαπών στις δημοτικές εκλογές. Το τονίσαμε αυτό, γιατί είναι μία πολύ μεγάλη καινοτομία» (βλ. Πρακτικά Επιτροπής Αναθεώρησης του Συντάγματος, της 29.11.2006, σελ. 246)» αναφέρει στην απόφαση του το ΣτΕ που εμπεριέχει και την άποψη της μειοψηφίας που επιχειρηματολογούσε υπέρ της συνταγματικότητας του νόμου.

Μέχρι να καθαρογραφεί η απόφαση του ΣτΕ φτάσαμε στο 2014 και τώρα τίθεται το θέμα συμμόρφωσης της διοίκησης στην απόφαση του ΣτΕ. Αυτό είναι και το νόημα της περίφημης τροπολογίας που σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί «απόφαση της κυβέρνησης» και πολύ περισσότερο «απόφαση του ΠΑΣΟΚ» όπως λένε διάφοροι που δεν θέλουν ή δεν μπορούν να καταλάβουν. Εκτός κι αν πιστεύουν πως η δικαιοσύνη είναι ενεργούμενο της κυβέρνησης (και του ΠΑΣΟΚ), ή μάλλον, εκτός κι αν αυτό θα ήθελαν να είναι, λησμονώντας φυσικά τη διάκριση των εξουσιών. Κι εδώ δημιουργεί τεράστια ερωτηματικά η στάση του ΣΥΡΙΖΑ, μια και ο κ. Τσίπρας επισκεπτόμενος την προηγούμενη εβδομάδα τον πρόεδρο του ΣτΕ, κ. Ριζο, εκθείαζε το έργο του και δεν είπε λέξη για την απόφαση του ΣτΕ για το Ν.3838/2010. Σημειώνουμε δε πως ο κ. Ρίζος το 2010 ήταν και Πρόεδρος του Δ’ τμήματος του ΣτΕ που έκανε αρχικά δεκτή την προσφυγή κατά του νόμου 3838/2010.

Κανείς λοιπόν λογικά σκεπτόμενος άνθρωπος δεν μπορεί να ρίχνει την ευθύνη στο ΠΑΣΟΚ για την ακύρωση της ψήφου των μεταναστών, δεδομένου ότι το ΠΑΣΟΚ είχε το 2001 πάρει την πρωτοβουλία της αναθεώρησης του άρθρου 102 με αναθεωρητικό νομοθέτη τον νυν Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, και το 2010 είχε προβεί στη ψήφιση του νόμου 3838.

Το ΠΑΣΟΚ όμως δεν μπορεί και να βάλει σε κίνδυνο το κύρος των εκλογών και να επιδοθεί σε μια καθόλου τζάμπα μαγκιά που θα βάλει τη χώρα σε ακόμα μεγάλες περιπέτειες. Διότι αν αγνοήσουμε την απόφαση του ΣτΕ, είναι πιθανό να προσφύγει κάποιος κατά της νομιμότητας των εκλογών. Και η πιθανότητα γίνεται ακόμα ισχυρότερη αν αναλογιστούμε τα ποσοστά που καταγράφουν οι Ανεξάρτητοι Έλληνες και η Χρυσή Αυγή. Σε αυτό το θέμα θα τοποθετηθούν, άραγε, ρητά αυτοί που λένε μεγάλα λόγια και χύνουν ποτάμια δάκρυα;

Το ΠΑΣΟΚ και συγκεκριμένα ο Β. Βενιζέλος δήλωσε πεντακάθαρα στην συνέντευξη Τύπου που έδωσε προχθές στις Βρυξέλλες: «Η απόφαση του ΣτΕ, κατά την επιστημονική μου άποψη, είναι εσφαλμένη. Άλλωστε στην επιστημονική μου άποψη επικαλείται ρητά η μειοψηφία που διατυπώθηκε από δικαστές στην απόφαση αυτή. Άρα, εμείς δεν έχουμε κανέναν πολιτικό λόγο, ούτε καμία πολιτική βούληση ν’ αλλάξουμε κάτι που το θεωρούμε ορθό και κεκτημένο. Υπάρχει όμως ένα ζήτημα ασφάλειας των εκλογών, γιατί μπορεί οι επόμενες δημοτικές και περιφερειακές αρχές να τελούν υπό την απειλή ακύρωσης της εκλογής τους από το Συμβούλιο της Επικρατείας αν το Συμβούλιο της Επικρατείας ακολουθήσει την ίδια νομολογία.»

Ουδείς φυσικά εκ των βουλευτών δεν μπορεί να επιχειρηματολογήσει γενικά υπέρ της αγνόησης αποφάσεων του ΣτΕ. Τι κάνουν επομένως; Εκτοξεύουν στο δημόσιο διάλογο φράσεις τύπου «ακροδεξιά απόφαση της κυβέρνησης», δημιουργώντας σκόπιμη σύγχυση στον κόσμο ώστε να καρπωθούν μικροκομματικά οφέλη. Όλα για τα ψηφουλάκια λοιπόν!

Τι μπορεί να γίνει τώρα; Πρωτίστως πρέπει να πέσουν οι τόνοι και να επικρατήσει η ηρεμία και η υπευθυνότητα. Οι μεγάλες τομές δεν γίνονται ποτέ με ένα νόμο και τελεία. Έτσι θα ήταν όλα πολύ εύκολα. Πάντα θα υπάρχουν παλινωδίες, μικρές νίκες που εναλλάσσονται με μικρές ήττες και ο αγώνας συνεχίζεται. Και φυσικά το γενικότερο κοινωνικό κλίμα, επηρεάζει. Ας λάβουμε υπόψη τι γίνεται τώρα στην Ισπανία που εισάγεται νόμος που απαγορεύει τις αμβλώσεις (!) ή στην Γαλλία που πραγματοποιούνται μαζικές διαδηλώσεις κατά των αμβλώσεων και του γάμου των ομοφυλόφιλων ζευγαριών (!) ή στην Ελβετία που με δημοψήφισμα αποφάσισαν τον περιορισμό της μετανάστευσης! Διανύουμε μια περίοδο που όλες οι μεγάλες τομές και τα κεκτημένα διακυβεύονται. Αν αντέξουμε, θα κερδίσουμε. Χρειάζεται όμως επιμονή και υπομονή.

Στο συγκεκριμένο ζήτημα τώρα, ο λόγος ανήκει στη ΚΕΔΕ και στην επιστημονική κοινότητα. Αν η Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων ζητήσει να αγνοήσει η κυβέρνηση την απόφαση του ΣτΕ και πάρει το ρίσκο για πιθανές προσφυγές, αυτό και θα γίνει. Αν όχι, τότε θα πρέπει να κατατεθεί και να ψηφιστεί η τροπολογία με τις απολύτως αναγκαίες προσαρμογές.

Καλό θα ήταν πάντως να σταματήσουν οι επαγγελματίες του είδους να προκαλούν σύγχυση στον κόσμο για ίδιον όφελος. Όλες αυτές οι κορώνες δεν βοηθούν τον κόσμο να καταλάβει τι ακριβώς διακυβεύεται. Κι αν δεν καταλάβει ο κόσμος, δεν θα μπορέσει ποτέ να αποκτήσει θεμέλια μια μεγάλη τομή. Διότι η ψήφο των μεταναστών δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια κορυφαία πρωτοβουλία υπέρ της κοινωνικής συνοχής.