Η σοσιαλδημοκρατία είναι ένα ιστορικό πολιτικό κίνημα της εργατικής τάξης!
Που το θυμήθηκα έ και τι σας λέω τώρα!…
Κι όμως αυτό είναι η σοσιαλδημοκρατία, έτσι τουλάχιστον όπως προέκυψε στην ευρωπαϊκή ιστορική διαδρομή. Πολιτικό ρεύμα που εμφανίσθηκε στα πλαίσια πολιτικών ζυμώσεων και αντιπαραθέσεων το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, μετά την βιομηχανική επανάσταση που ξεκίνησε από την Μ. Βρετανία στις αρχές του αιώνα και έφερε βαθμιαία τον καπιταλιστικό τρόπο και σχέσεις παραγωγής σε όλη την Ευρώπη, την πλήρη επικράτηση της αστικής τάξης αλλά και την γέννηση μιας άλλης τάξης, της εργατικής, του λεγόμενου προλεταριάτου… Κάτω βέβαια και από την καθοριστική επιρροή των ιδεών της Γαλλικής επανάστασης σε πολιτικό, θεσμικό, νομικό, πολιτιστικό και κοινωνικό εντέλει επίπεδο. Απότοκο της βαθμιαίας ταξικής συνειδητοποίησης και συνδικαλιστικής δράσης της εργατικής τάξης και υπό την επιρροή των αποτυχημένων επαναστάσεων με αποκορύφωμα τις ευρωπαϊκές εργατικές επαναστάσεις του 1848, την πρώτη και τελευταία ουσιαστικά μέχρι σήμερα πανευρωπαϊκή και παγκόσμια δημοκρατική – εργατική επανάσταση στην ιστορία, αλλά και αργότερα της Παρισινής Κομμούνας το 1875, που πνίγηκε και αυτή στο αίμα.
Διαμορφώθηκε ως γνωστό μέσα σε συνθήκες σκληρής ιδεολογικής και πολιτικής πάλης εντός του εργατικού κινήματος από την Α’ Διεθνή το 1864 και κυρίως μετά την Β’ Διεθνή το 1889, όπου άρχισαν να σχηματίζονται βαθμιαία δύο τάσεις του σοσιαλιστικού εργατικού κινήματος με την καθοριστική επιρροή της Μαρξιστικής θεωρητικής προσέγγισης αλλά και άλλων σημαντικών θεωρητικών και πολιτικών της εποχής όπως ο Μπλανκί, ο Μπερνστάιν και ο Πλεχάνωφ αλλά και των αναρχικών Προυντόν και Μπακούνιν. Χαρακτηριστικά να πούμε, για να ξέρουμε γιατί πράγμα μιλάμε, πως το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα της Γερμανίας ιδρύθηκε το 1863 (από τον Φ.Λασάλ) και το Εργατικό κόμμα της Μ. Βρετανίας το 1900!…
Τον εικοστό αιώνα τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, μετά την διάλυση της Β’ Διεθνούς με το ξέσπασμα του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου το 1914 και την οριστική διάσπαση της μετά την Οκτωβριανή επανάσταση στη Ρωσία το 1917, στα δύο μεγάλα πολιτικά ρεύματα το κομμουνιστικό και το ρεφορμιστικό, έχουν καθοριστική παρουσία στην διαμόρφωση των κοινωνιών, της οικονομίας, της πολιτικής των δημοκρατικών θεσμών και σχέσεων και γενικότερα σε όλη την πορεία διαμόρφωσης της σύγχρονης Ευρώπης και του κόσμου γενικότερα. Η πορεία αυτή υποδηλώνει πως στο πέρασμα του χρόνου η επιρροή της σοσιαλδημοκρατίας, η πολιτική της παρουσία και η πολιτική της ηγεμονία για μεγάλες περιόδους, ξεπέρασε κατά πολύ την αρχική της κοινωνική αναφορά στην εργατική τάξη και εξέφρασε πολύ περισσότερες κοινωνικές δυνάμεις και τάξεις και δεν υπηρέτησε εν τέλει μόνο στενά ταξικά συμφέροντα, αλλά ανάγκες πολύ ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων στα πλαίσια «κοινωνικών συμβολαίων» και κοινωνικών συμμαχιών που κατόρθωνε πάντα να διαμορφώνει.
Αυτή είναι η ιστορική Σοσιαλδημοκρατία. Δεν κατάφερε πάντα να απαντήσει με θετικό τρόπο στις προκλήσεις της κάθε περιόδου, ωστόσο μεταπολεμικά κατόρθωσε να διαμορφώσει στην Ευρώπη ένα πλαίσιο «ιστορικού συμβιβασμού» – «κοινωνικής συμφωνίας», να εγκαθιδρύσει για πρώτη φορά στην ιστορία το «κοινωνικό κράτος», να βοηθήσει στην εδραίωση της ειρήνης, στην ραγδαία ανάπτυξη των οικονομιών μετά από δύο καταστροφικούς πολέμους που ρήμαξαν τις ευρωπαϊκές χώρες και να συμβάλλει ώστε να δημιουργηθούν συνθήκες πρωτοφανούς ανάπτυξης ευημερίας και ειρήνης που ποτέ άλλοτε δεν είδε η Ευρώπη..
Δεν κατάφερε τις τελευταίες δύο δεκαετίες να δώσει απάντηση, οικονομική και κοινωνική, στην ραγδαία εξάπλωση της διεθνοποίησης των αγορών και των κεφαλαίων. Δεν κατόρθωσε να επιβάλλει έναν δημοκρατικό έλεγχο των κρατών (πολιτική διεύθυνση) και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ στην πορεία της παγκοσμιοποίησης. Δεν αντιστάθηκε στην επιθετική τακτική των διεθνοποιημένων αγορών και των κεφαλαίων, δεν μπόρεσε να διαμορφώσει ένα οικονομικό αλλά και συνολικότερο στρατηγικό σχέδιο μέσα σε ένα εντελώς διαφορετικό σήμερα πολύπολικό παγκόσμιο σύστημα, με τις αναδυόμενες αγορές να λαμβάνουν πλέον ένα πολύ σημαντικό μερίδιο οικονομικής και πολιτικής επιρροής, ισχύος και στρατηγικών πλεονεκτημάτων στον σύγχρονο κόσμο. Έχασε τα τελευταία χρόνια το πλεονέκτημα της ιδεολογικής και πολιτικής ηγεμονίας, με αποτέλεσμα, η Ευρώπη να κυριαρχηθεί από νεοφιλελεύθερες μονεταριστικές δυνάμεις και να επιβληθεί μια ιδεοληπτική πολιτική περικοπών και λιτότητας για την αντιμετώπιση της κρίσης, να υποχωρήσουν οι δημοκρατικοί θεσμοί και διαδικασίες στην λειτουργία της ΕΕ, να διαταραχθεί και να χαθεί η συνολική ισορροπία μεταξύ κρατών, κοινωνιών και ταξικών συμφερόντων.
Ωστόσο το σοσιαλδημοκρατικό πολιτικό ρεύμα και τα κόμματα που το συνθέτουν εξακολουθούν σήμερα να αποτελούν ότι πιο προοδευτικό και ελπιδοφόρο υπάρχει για μια προοδευτική αλλαγή πορείας της Ευρώπης. Το έτερο μεγάλο πολιτικό ρεύμα της εργατικής τάξης, το κομμουνιστικό, απέτυχε, ηττήθηκε οδήγησε τους λαούς της ανατολικής Ευρώπης στην καθυστέρηση και την υπανάπτυξη. Τα σοσιαλδημοκρατικά, σοσιαλιστικά και εργατικά κόμματα στην Ευρώπη, εξακολουθούν να έχουν ως κοινωνική βάση αναφοράς την σημερινή εργατική τάξη και τα ευρύτερα λαϊκά στρώματα, εξακολουθούν να αποτελούν την λεγόμενη κυβερνώσα αριστερά που μπορεί να δώσει λύσεις τώρα – σήμερα στα μεγάλα σύγχρονα προβλήματα που έχουν προκύψει.
Στην Ελλάδα για πολλούς και διάφορους λόγους, ένα τέτοιο κόμμα καθαρά σοσιαλδημοκρατικό μέχρι σήμερα δεν υπήρξε! Είναι ένα ερώτημα αν οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες ευνοούν σήμερα ή θα ευνοήσουν κάποια στιγμή τον σχηματισμό του. Ωστόσο τα σημερινά κόμματα του ευρύτερου χώρου της λεγόμενης κεντροαριστεράς, που αποτελούν και τα συγγενέστερα ιδεολογικά και προγραμματικά πολιτικά σχήματα της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, θα πρέπει να επιχειρήσουν να συγκροτήσουν σήμερα καταρχήν ένα σοσιαλδημοκρατικό συνασπισμό δυνάμεων, έστω κι αν αυτός περισσότερο θα βασίζεται στην πολιτική αναγκαιότητα της συγκυρίας, της επιβίωσης δηλαδή του ενδιάμεσου χώρου μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, μεταξύ νεοφιλελεύθερου δογματισμού και αριστερόστροφου λαϊκισμού.
Σε συνθήκες μεγάλης οικονομικής κρίσης, στα όρια της οικονομικής και κοινωνικής καταστροφής και σε προφανές σημείο όπου το παλαιό κομματικό σύστημα έχει σχεδόν καταρρεύσει, έχει νομίζω μεγάλο ενδιαφέρον, να επιχειρηθεί η συγκρότηση μιας μεγάλης σοσιαλδημοκρατικής παράταξης και στην Ελλάδα… Που θα προσπαθήσει να εκφράσει τις σημερινές σύγχρονες κοινωνικές δυνάμεις της εργασίας και της προόδου, με τις ιδιομορφίες και τις ιδιορρυθμίες βέβαια που υπάρχουν στην Ελλάδα και να τις εντάξει σε ένα πανευρωπαϊκό πλαίσιο διεκδικήσεων και απαιτήσεων των λαών για «κοινωνική στροφή» και «κοινωνική δικαιοσύνη». Αυτός και με αυτόν τον τρόπο, είναι πιστεύω ένας σοβαρός και χρήσιμος λόγος για την αναγέννηση της λεγόμενης στην Ελλάδα δημοκρατικής παράταξης και μια ελπιδοφόρα προοπτική για την ανασυγκρότηση της χώρας με κοινωνική δικαιοσύνη.