Η Σώτη Τριανταφύλλου δημοσίευσε πριν λίγες ημέρες ένα άρθρο στο Athens Voice με τον τίτλο Rock and roll will never die, το οποίο αναφέρεται στο Ισλάμ και τον δυτικό πολιτισμό. Δεν είμαι αρνητικά προκατειλημμένος απέναντι στη Σώτη Τριανταφύλλου, ώστε να «σιχαίνομαι να τη διαβάσω», όπως γράφει σε μία κριτική εναντίον της ο Δημήτρης Παπανικολάου (περιοδικό Unfollow). Ωστόσο, θέλω να σταθώ με μία κριτική διάθεση απέναντι στις θέσεις που διατύπωσε σε αυτό το άρθρο της.
Έχοντας υιοθετήσει εδώ και καιρό ένα θεωρητικό πρίσμα κριτικής των διαφόρων μορφών του πολιτισμού, έχω κι εγώ τις επιφυλάξεις μου, όπως και η Τριανταφύλλου, απέναντι σ’ ένα από τα βασικά συνθήματα που έχει πλασάρει ο μεταμοντέρνος χυλός και κυκλοφορεί ευρέως στις σύγχρονες ιδεολογικές αγορές: «πολυπολιτισμικότητα». Οι επιφυλάξεις αυτές δεν συνίστανται στην άρνηση της ύπαρξης και της πολλαπλότητας των πολιτισμικών μορφών, αλλά στη σχετικιστική απόρριψη των αναλυτικών εργαλείων, τα οποία θα καταστήσουν δυνατή την κριτική της καθεμιάς από αυτές τις μορφές. Επομένως, είμαι σύμφωνος με την κριτική διάθεση της Τριανταφύλλου.
Η διαφωνία μου ξεκινά από τον τρόπο με τον οποίο αυτή η κριτική υλοποιείται. Το συμπέρασμά της για «πολεμοχαρή και φθονερή φύση του ισλάμ» δεν αντανακλά μία νηφάλια κριτική στάση απέναντι στην πραγματικότητα, αλλά κάποια δική της, ενδεχομένως, αγκύλωση. Δεν νομίζω ότι μπορούμε να μιλήσουμε για μια «πολεμοχαρή φύση» του Ισλάμ, αλλά για μία πολεμοχαρή χρήση του και για ορισμένες συνθήκες που κάθε φορά την ευνοούν. Κι όπως υπάρχουν οι πολεμοχαρείς χρήσεις των κατηγοριών και των συμβόλων του Ισλάμ, μπορούν να υπάρξουν και υπάρχουν και κάποιες άλλες λιγότερο πολεμοχαρείς. Με άλλα λόγια, στην παρατήρηση της Τριανταφύλλου ότι “το ροκ δεν θα πεθάνει ποτέ, ότι ποτέ δεν θα αντικατασταθεί από προσευχές κι από αμανέδες”, θα μπορούσα να σχολιάσω ότι υπάρχουν και καλοί αμανέδες!
Εκεί που η κριτική διάθεση της Τριανταφύλλου μπάζει ακόμη περισσότερο είναι στην αναφορά της περί «δυτικού πολιτισμού», ο οποίος θα επιζήσει, καθώς είναι «απείρως ισχυρότερος». Η αναφορά με ενιαίο τρόπο στον «δυτικό πολιτισμό» είναι προβληματική. «Δυτικός πολιτισμός» είναι μία έννοια που κρύβει πίσω της μία πολλαπλότητα πολιτισμικών λόγων, άλλων λιγότερο και άλλων περισσότερο προβληματικών. Το γεγονός ότι ο «δυτικός πολιτισμός» παρουσιάζεται με ενιαίο τρόπο αποτελεί στοιχείο μιας ρητορικής, η οποία είναι προβληματική και εύκολα μπαίνει στην υπηρεσία μιας ναρκισσιστικής «δυτικής» υπεροψίας που θέλει να συγκαλύψει τις αδυναμίες της.
Τέλος, ένα σχόλιο για την κριτική που δέχθηκε το άρθρο της Τριανταφύλλου από τον Δημήτρη Παπανικολάου, τον οποίο δεν γνωρίζω. Ο πυρήνας της κριτικής του θα μπορούσε να συνοψιστεί στη φράση: πίσω από την υποτιθέμενη φιλελεύθερη ευαισθησία της Τριανταφύλλου κρύβεται «μία ακραία ιδεολογία καταστολής», ένα «ακραίο κέντρο», το οποίο χρησιμοποιεί «ροές παραπληροφόρησης και προπαγάνδας», τις οποίες χρησιμοποιούν «κάθε είδους φονταμενταλιστές, ρατσιστές, φασίστες, τυφλοί εθνικιστές κι εθνοθρησκόληπτοι». Αν και στάθηκα εν πολλοίς κριτικά απέναντι στην άποψη της Τριανταφύλλου, ομολογώ ότι δεν μπορώ να ταυτιστώ με την κριτική του Παπανικολάου. Δείχνει μια διάθεση για «τσουβάλιασμα», παρόμοια ή και ακόμη πιο εμπαθή από αυτή της Τριανταφύλλου. Στη ρίζα αυτής της κριτικής, η οποία έχει τα χαρακτηριστικά της κριτικής που παράγεται από πολλούς εκπροσώπους του αριστερού και αντιεξουσιαστικού χώρου αυτή την εποχή στην Ελλάδα, υπάρχει ένας (νεο) ρομαντισμός, αρκετά προβληματικός στις χρήσεις του όσο και οι χρήσεις της (νεο) φιλελεύθερης ιδεολογίας.
Μου αρέσουν οι αμανέδες και δεν τους βρίσκω απαραιτήτως συνδεδεμένους με τη βία. H a priori ταύτισή τους με αυτή αποτελεί ίσως μία ακόμη μορφή βίας, η οποία ωστόσο δεν ξεπερνιέται με ρομαντικού τύπου κριτικές. Αμάν – Αμήν.