Περί Δημοκρατίας

Λυκούργος Λιαρόπουλος 06 Φεβ 2015

Μία από τις πιο αξιομνημόνευτες συζητήσεις στην αμερικανική πολιτική ιστορία έγινε το 1899, στο αντιιμπεριαλιστικό συνέδριο στο Σικάγο. «Πρώτα η χώρα μου ανεξάρτητα από το αν είναι σωστή ή λάθος;» (My country right or wrong?) αναφώνησε ο γερουσιαστής Καρλ Σουρτς, απαντώντας σε όσους τον κατηγορούσουν για έλλειψη πατριωτισμού. «Αυτό το πιστεύω και εγώ.

Η χώρα μου, αν είναι σωστή, να παραμείνει έτσι και να διορθωθεί αν είναι λάθος». Με αυτό το επιχείρημα απαιτούσε από τη χώρα και τους θεσμούς της να είναι «σωστοί» με την έννοια του δίκαιου, για να είναι άξιοι σεβασμού. Η κυβέρνηση και οι υπουργοί της εκπροσωπούν τη χώρα και τους θεσμούς. Υπηρετούν τη χώρα, μάλιστα, σύμφωνα με την πραγματική έννοια της λέξης. Τα λόγια τους, η στάση τους, η αξιοπιστία τους αντανακλούν στη χώρα. Τα επιτεύγματά τους ωφελούν τη χώρα και τα σφάλματα βλάπτουν πρώτα τη χώρα και μετά τους ίδιους. Γι’ αυτό κυβερνήσεις και υπουργούς αλλάζουμε, για να κάνουμε ή να διατηρήσουμε τη χώρα μας «σωστή». Με την έννοια αυτή, η κριτική μας είναι όχι μόνο επιτρεπτή αλλά και επιβεβλημένη.

Και, φυσικά, η κριτική δεν προσβάλλει τους υπουργούς, αλλά υπηρετεί τη χώρα και είναι αποτελεσματική όταν γίνεται κατά τη διάρκεια της αποστολής τους και όχι «κατόπιν εορτής». Η κριτική προς μία κυβέρνηση ή έναν υπουργό συχνά γίνεται κυρίως ή μόνο με αντιπολιτευτικά κίνητρα. Στην περίπτωση αυτή, και επειδή «το ψέμα έχει κοντά ποδάρια», η κυβέρνηση και ο υπουργός, όταν και αν φέρουν την αποστολή τους σε αίσιο πέρας, θα έχουν διπλή ανταμοιβή. Θα έχουν υπηρετήσει την πατρίδα και ενισχύσει τη δική τους θέση στην Ιστορία. Αν, όμως, η κριτική στηρίζεται σε πραγματικές αιτιάσεις, αλλά δεν διατυπώνεται είτε από φόβο είτε με το «αποτρεπτικό» επιχείρημα «η χώρα μου σωστή ή λάθος», η ευεργετική της επίδραση δεν θα υπάρξει και η λάθος πορεία θα συνεχισθεί, με τις όποιες συνέπειες. Στην περίπτωση αυτή, η Δημοκρατία θα έχει χάσει μία από τις κύριες λειτουργίες της, αυτήν της αυτοΐασης μέσω της ελευθερίας της γνώμης.

Αυτές οι σκέψεις έρχονται στον νου καθώς μία νέα παράταξη, όχι απλώς μία νέα κυβέρνηση, έχει ήδη αναλάβει τα ηνία της χώρας, εν μέσω κλυδωνισμών εγχώριων και εξωτερικών. Ολες οι δυνάμεις του έθνους είναι απαραίτητες, η κάθε μία με τον δικό της ρόλο.