Τέτοια εποχή, όταν υπήρχε μια στοιχειώδης κανονικότητα, οι διακοπές ξεκινούσαν και οι βιβλιόφιλοι αλλά και οι περιστασιακοί αναγνώστες φρόντιζαν για τις σχετικές προμήθειές τους. Η ανάγνωση στους τόπους παραθερισμού, χωρίς την πίεση της σκληρής καθημερινότητας, ήταν απόλαυση, φυγή ή και απλή συνήθεια. Τώρα όμως είναι κάτι περισσότερο. Είναι μια προσωπική αντίσταση στην πολλαπλή μετάλλαξη των καιρών, της πολιτικής, των ιδεολογιών. Είναι μια υπεράσπιση της κριτικής σκέψης και της πολυφωνίας απέναντι σε όλες τις εξουσίες, παλιές και νέες. Ευτυχώς οι εκδοτικές προτάσεις είναι πολλές και με λίγη αναζήτηση στους πάγκους των βιβλιοπωλείων μπορούν να καλυφθούν όλες οι αναγνωστικές ανάγκες και οι ειδολογικές προτιμήσεις.

Πρέπει να επισημανθεί ότι παρόλη την κρίση, η οποία έπληξε ιδιαίτερα τον χώρο του βιβλίου, οι περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι προσπαθούν να παραμείνουν ζωντανοί και να ανταποκριθούν στην εγχώρια και ξένη συγγραφική παραγωγή. Παρά τις αντιξοότητες δε, μπορούν ακόμα να εκδίδουν χωρίς χρονική απόσταση, τα λογοτεχνικά και θεωρητικά βιβλία που συζητιούνται στο εξωτερικό. Ενδεικτική είναι η γρήγορη έκδοση στα Ελληνικά του σημαντικού και πολυσυζητημένου βιβλίου του Τhomas Piketty «Το Κεφάλαιο τον 21ο αιώνα» (μτφ. Ελίζα Παπαδάκη, εκδ. Πόλις).

Εκτός από προβλήματα, η τρέχουσα κρίση επέφερε και κάποιες αλλαγές στην ειδολογική ζήτηση των βιβλίων και στην ανάλογη έκδοσή τους. Αυξήθηκαν σημαντικά τα βιβλία πολιτικής, οικονομικής και εν γένει κοινωνικής θεωρίας, όπως και τα ιστορικά. Ταυτόχρονα η επαναφορά της πολιτικής, όπως κι αν έγινε αυτή, πυροδότησε την ίδρυση πολλών μικρών εκδοτικών οίκων, σχετικά στρατευμένων, που εκδίδουν θεωρητικά βιβλία, ενισχυτικά της δικής τους πολιτικής άποψης. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις εκδόσεις «Εκτός Γραμμής» που κινούνται στις γραμμές της θεωρητικής σχολής του Γάλλου μαρξιστή φιλοσόφου Louis Althusser, του οποίου έχουν προαναγγείλει την έκδοση αρκετών έργων, ή τις πιο παραδοσιακά αριστερές «Eκδόσεις ΚΨΜ».

Τα τελευταία χρόνια όμως συνέβη και μια άλλη σημαντική αλλαγή στο πεδίο της ελληνικής πεζογραφίας. Το μαζικό αισθηματικό και ιστορικό μυθιστόρημα έχει εισβάλει στους χώρους των βιβλιοπωλείων και στις λίστες των ευπώλητων βιβλίων. Η «νομιμοποίηση» αυτή προφανώς αντανακλά την υψηλή τους ζήτηση και την αλλαγή των κριτηρίων και του αναγνωστικού γούστου. Κυριαρχεί πλέον μια μαζική στερεοτυπική λογοτεχνία με αναγνωρίσιμα κλισέ και μοτίβα, με εύπεπτη θεματική και αντίστοιχη εύκολη αφηγηματική διαχείριση. Η λογοτεχνία, η ιστορία, η θεωρία και η φιλοσοφία ανοίγουν πολλαπλά παράθυρα στον κόσμο. Η θέαση όμως αυτή προϋποθέτει και την ανάλογη επιλογή του αναγνώστη.