Μέσα σε όλη τη θλιβερή κατάσταση των ημερών, που θα τις ονομάσω «σκοτεινές», θα ήθελα να αναφερθώ και σε μια αντίδραση την οποία θεωρώ πως είναι σοβαρή και θετική απόφαση:
Αναφέρομαι στο αίτημα των οικογενειών των τραγικών θυμάτων των πυρκαγιών τής Ανατολικής Αττικής προς τα ΜΜΕ, να μην παραβρεθούν και να μην καλύψουν δημοσιογραφικά τις κηδείες. Να τους αφήσουν μόνους σε αυτή την τόσο δύσκολη και γεμάτη πόνο στιγμή…
Η άρνηση αυτή περιέχει ενδιαφέρουσες πτυχές. Δεν είναι αψυχολόγητη αλλά ώριμη απόφαση ανθρώπων, οι οποίοι, ως φαίνεται, γνωρίζουν καλά την… διάθεση κορακιού των τηλεοπτικών μέσων, τα οποία έχουν αποδείξει ποικιλοτρόπως την αναλγησία τους, καθώς και την ακόρεστη επιθυμία τους να… κλέβουν συναισθήματα από χαροκαμένους συγγενείς θυμάτων. Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει την δημοσιογραφική… ηλιθιότητα να ρωτά: «Μετανιώσατε για το έγκλημά σας;», «Πώς αισθάνεστε για το δυστύχημα που προκαλέσατε» ή «τι αισθανθήκατε όταν βρέθηκε το… καρβουνιασμένο σώμα τής μητέρας σας;»
Ερωτήσεις, κενές περιεχομένου, γύρω από ανείπωτα και δραματικά, τα οποία, την ήδη υπάρχουσα τραγικότητα, την τραβάνε σαν λάστιχο για να στοχεύσουν στα νούμερα θεαματικότητας…
Γνωστά τα κόλπα στο χώρο τής τηλεοπτικής… μπίζνας που, δεκαετίες τώρα, προσβάλει, ταλαιπωρεί τη χώρα και το λαό της, που έχει καταντήσει εύκολη λεία ενός, κατά μεγάλο μέρος, κατευθυνόμενου καθημερινού παιχνιδιού…
Προ ημερών, αναλογιζόμενος τήν παράκληση των οικογενειών των θυμάτων, έγραψα και ανάρτησα στο fb το παρακάτω μικρό κειμενάκι:
«ΠΕΝΘΟΥΝΤΕΣ ΚΑΙ ΜΜΕ: ομοφωνία των οικογενειών των θυμάτων από τις καταστροφικές πυρκαγιές στο Μάτι, να ζητούν και γραπτώς από τα ΜΜΕ να σεβαστούν το βαρύ πένθος τους και να μην προσέλθουν στις κηδείες, είναι δείγμα π ο λ ι τ ι σ μ ο ύ ! Μακριά από δημοσιότητες και άστοχα λογύδρια, από στεφάνια επισήμων, από «τυχαίες» προσελεύσεις των τοπικών αρχόντων, τα πολυποίκιλα μετά θάνατον ταρατατζούμ…
Ζητούν να πενθήσουν μόνοι τον δικό τους άνθρωπο και να μην αφήσουν την κηδεία να γίνει… κοσμικό γεγονός.
Ζητούν να γίνει σεβαστή αυτή η ιδιαίτερα προσωπική στιγμή μεταξύ τού ζώντος και του νεκρού…
Ζητούν να βιώσουν την απελπισία τους στη σιωπή και μακριά από τα φώτα.
Ζητούν να αφεθούν στον πόνο τους, για να αποχαιρετήσει η θλιμμένη τους ψυχή τον άνθρωπό τους που χάθηκε….
Η άρνησή τους προς τα ΜΜΕ είναι ώριμη σκέψη μιας κοινωνίας κουρασμένης από την ανούσια δημοσιότητα και απ’ ό,τι άλλο εκπροσωπεί το «Φαίνεσθαι» κι όχι το «Είναι». Ας γίνει αφορμή αυτοκριτικής των μέσων, για τη μελλοντική σχέση τους με τον κόσμο.
Εάν βγαίνει κάτι… «θετικό» από αυτή την τραγωδία, είναι οι συλλογικές αλληλέγγυες συμπεριφορές, καθώς και η αξιοπρέπεια, το ήθος των πενθούντων, αρκεί να τις παρατηρήσουμε στις λεπτομέρειες τους…
Επιτρέψτε μου να αναπτύξω το ζήτημα των ΜΜΕ και να αναφέρω κάποιες λεπτομέρειες, έστω και κοινότυπες.
Τα ΜΜΕ από τη φύση τους μοιάζουν να είναι οι… κουτσομπόλες τής γειτονιάς. Είναι αδηφάγα όντα που απλώνονται σε όλα τα μήκη και τα πλάτη, για να συλλέξουν και να δημοσιεύσουν κάθε πληροφορία επί παντός επιστητού, ακόμα κι αν αυτή η πληροφορία εισχωρεί σε απαγορευτικές περιοχές και διατάξεις, όπως τα προσωπικά δεδομένα…
Είναι γεγονός πως τα ΜΜΕ (κυρίως το μέρος τής τηλεοπτικής και διαδικτυακής πραγματικότητας) έχουν χάσει τα «πρέπει» και τα «γιατί» της δημοσιογραφίας, στον βωμό μιας οποιαδήποτε θέασης. Ιδιαίτερα σε εποχές όπου το ανθρώπινο δράμα (μεταναστεύσεις, προσφυγιά, εμπόλεμες ζώνες, φωτιές, πλημμύρες, σεισμοί, θεομηνίες κλπ), θα πρέπει να τα αναφέρεις και να πληροφορήσεις, συγχρόνως όμως θα πρέπει να επιλέξεις, με γνώμονα την δεοντολογία, εκείνο το οποίο θα προστατέψει την αντικειμενικότητα και την σοβαρότητα του γεγονότος, όπως αυτό καθορίζεται από τους κανόνες που έχουν τεθεί, όχι άσκοπα.
Αυτό ακριβώς το σημείο είναι δύσκολο όπως φαίνεται για τα κανάλια. Ο κομματικός ανταγωνισμός, τυφλός και διχαστικός από τη ρίζα του όπως είναι, παραβιάζει τα όρια και τις «ευπρέπειες» του savoir vivre. Η συνήθης, σε άλλες περιπτώσεις, παραβίαση του ιδιωτικού χώρου, στο θέμα της ταφής των θυμάτων τής πυρκαγιάς, η κίτρινη δημοσιογραφία βρέθηκε αντιμέτωπη με την απαγόρευση των συγγενών κι έτσι ο πανάρχαιος σεβασμός στους νεκρούς αυτή τη φορά δεν παραβιάστηκε…
Το πρόχειρο παράδειγμα, το οποίο μας φανερώνει την ηθική κατάπτωση και την παραβίαση αυτονόητων κανόνων, είναι η ανάρτηση έμπειρης δημοσιογράφου παρακαλώ, η οποία όχι μόνο υποστήριξε την δημοσίευση φωτογραφιών με καμένα παιδάκια, αλλά το έπραξε κιόλας το ανοσιούργημα… Και το παράδειγμα, δυστυχώς, δεν είναι μεμονωμένο…
Δεν γνωρίζουμε βεβαίως κατά πόσο θα ενδιαφερθούν τα ΜΜΕ για τις αντιδράσεις, αν σταθούν στο πρόβλημα της συλλογικής συνείδησης και της κατανόησης των μηνυμάτων που λαμβάνονται από την κοινωνία. Το παράδειγμα της παράκλησης των οικείων για σεβασμό στη μνήμη των νεκρών τους, ώστε το τραγικό θέμα να μείνει μακριά από τηλεθέαση και εκμετάλλευση, είναι ένα… ράπισμα και οφείλουν (τα ΜΜΕ) να προβληματιστούν βαθύτατα.
Δεν χωράει αμφιβολία πως η προσφορά τής ραδιοτηλεοπτικής ενημέρωσης στα μεγάλα θέματα καταστροφών, είναι, σε πολλές περιπτώσεις, μεγαλειώδης και, σε κάποιες περιπτώσεις, υποδειγματική. Θα ήταν ευκταίο να απλωθούν σε όλα τα ΜΜΕ οι κανόνες της δημοσιογραφικής δεοντολογίας στην αναζήτηση μιας τηλεθέασης με σεβασμό και εκτίμηση στον άνθρωπο και τα πάθη του, ώστε να μην παράγεται βόρβορος και «κουτόχορτο», αλλά τροφή για σκέψεις και δημιουργικότητα…