Συμβολή στη συζήτηση που άνοιξε

1. Είμαι κι εγώ απ’ αυτούς που πιστεύουν ότι ο ιστορικός κύκλος του ΠΑΣΟΚ έχει κλείσει. Η πραγματικότητα είναι πως παρότι στις περισσότερες περιπτώσεις οι πολιτικές παρεμβάσεις του είναι καίριες, κατά βάση «ομιλεί μη ακουόμενο». Θεωρώ, φυσικά, αυτονόητο πως το κάθε βήμα στο μέλλον δεν μπορεί παρά να γίνει με σεβασμό στην ιστορία του, στη συμβολή του στον αγώνα για την επιβίωση της χώρας και στις ευαισθησίες των ανθρώπων που διαχρονικά το πίστεψαν και το στηρίζουν. Αλλά και μη αγνοώντας το γεγονός, με δεδομένο μάλιστα ότι το νέο δεν θα προκύψει από παρθενογένεση, ότι διαθέτει πανελλαδική οργανωτική δικτύωση  και πολλά, αξιόλογα στελέχη. Ο νέος φορέας, συνεπώς, δεν θα συγκροτηθεί σε αντιπαράθεση προς το ΠΑΣΟΚ, αλλά με υπέρβαση  του ΠΑΣΟΚ, και όχι μόνο του ΠΑΣΟΚ.  Πρέπει, αντίθετα, να εξαντληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε ο νέος φορέας να αποτελέσει το «κοινό σπίτι» όλων των κομμάτων (πέραν του ΠΑΣΟΚ, αναφέρομαι πρωτίστως στο ΠΟΤΑΜΙ, αλλά και στη ΔΗΜΑΡ και τους Οικολόγους), κινήσεων, συλλογικοτήτων και ανένταχτων στελεχών που κινούνται στον ευρύτερο χώρο της προοδευτικής, μεταρρυθμιστικής παράταξης. Δεν βλέπουμε, με άλλα λόγια,  τη μικρή αλλά  τη μεγάλη εικόνα, δηλαδή την ευρύτερη προοδευτική παράταξη στο σύνολό της. Οι δυσκολίες του εγχειρήματος είναι προφανείς, πολλώ μάλλον που η συγκρότηση του νέου φορέα θα γίνει σε συνθήκες ύφεσης και λιτότητας, και όχι σε συνθήκες ανάπτυξης και ευημερίας.
2. Πάμε για έναν πραγματικά νέο φορέα και δεν βαφτίζουμε το κρέας, ψάρι. Αυτό σημαίνει εγγυήσεις ότι ο νέος φορέας θα στηθεί με ανοιχτές, αξιόπιστες διαδικασίες στην κοινωνία, χωρίς να κληρονομεί επετηρίδες και μηχανισμούς. Ο χώρος είναι βαθιά πληγωμένος και με τεράστιο έλλειμμα αξιοπιστίας, συνεπώς χρειάζονται κινήσεις που θα θωρακίζουν και δεν θα υπονομεύουν από την πρώτη στιγμή το εγχείρημα. Με λίγα λόγια, χρειάζονται Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης τόσο μεταξύ των συνιδρυτών του φορέα, όσο και κυρίως με την κοινωνία.
3. Ο νέος φορέας δεν θα είναι ένας κεντρώος, αποϊδεολογικοποιημένος χυλός, αλλά ένα σύγχρονο, ευρωπαϊκό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Στο ερώτημα αν υπάρχει κοινωνικός χώρος για τον νέο φορέα, η απάντηση είναι καταρχήν ναι. Και λέω καταρχήν ναι, διότι δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει καλύψει μεγάλο μέρος του χώρου, και είναι βέβαιο πως αν ολοκληρώσει τη στροφή στον πραγματισμό, θα εδραιώσει τη θέση του αυτή. Ο νέος φορέας, συνεπώς, έχει προοπτική μόνο αν μπορέσει να εκφράσει μια νέα κοινωνική συμμαχία και αν διεκδικήσει την πολιτική ηγεμονία στο χώρο, με βάση τις προγραμματικές του θέσεις και τις ιδεολογικές του αναφορές. Αυτό προφανώς και θα γίνει σε ανταγωνιστική σχέση  προς τον ΣΥΡΙΖΑ, η οποία ωστόσο δεν αποκλείει, σε επόμενη φάση, προγραμματικές συγκλίσεις και συνεργασίες.  Σύγχρονο, ευρωπαϊκό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα σημαίνει πως θα θέσει στην προμετωπίδα του την επένδυση στην παιδεία, την ενίσχυση του παραγωγικού ιστού, την αναδιανομή και τη μείωση των ανισοτήτων, το κοινωνικό κράτος,  την καινοτομία και την υγιή επιχειρηματικότητα, την εξωστρέφεια της χώρας και τη κατοχύρωση της ισότιμης θέσης της στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης,  τη δημοκρατική μεταρρύθμιση του κράτους και του πολιτικού συστήματος, το σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα. Σημαίνει, επίσης,  σύγκρουση με τον κρατισμό, τον λαϊκισμό, τα συντεχνιακά συμφέροντα.
4. Η αντιπολίτευση απέναντι στην κυβέρνηση επιβάλλεται να είναι αντιπολίτευση εθνικής ευθύνης, με βάση τη νέα ατζέντα της εθνικής ανασυγκρότησης και με κεντρικό και αδιαπραγμάτευτο στόχο την παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη (εξαιρετικό παράδειγμα αποτελεί η επιστολή Βενιζέλου στους Ευρωπαίους Σοσιαλιστές, που θα πρέπει να έχει και συνέχεια και συνέπεια). Δεν χρειάζεται, επομένως, ούτε η άκριτη υπεράσπιση της απελθούσας κυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, ούτε η a priori υιοθέτηση της  όποιας στάσης των «θεσμών»,  ακόμη και η μη αποδοκιμασία κάποιων ακραίων, τιμωρητικού χαρακτήρα απόψεων που σε ορισμένες περιπτώσεις εκφράζονται. Χωρίς να υποστέλλεται η σημαία της κριτικής, απαιτείται προσοχή ώστε να μη δίνεται η εντύπωση ότι αντιμετωπίζονται χαιρέκακα η κακοφωνία και οι  απίστευτες παλινδρομήσεις της κυβέρνησης, ή ότι αντιμετωπίζονται αφ’ υψηλού οι ευαισθησίες μεγάλου μέρους της κοινωνίας.
5. Το νέο εγχείρημα δεν θα έχει τύχη αν στην πρώτη γραμμή δεν αναδειχθεί μια νέα γενιά πολιτικών στελεχών, που θα μπορεί πραγματικά και αυθεντικά να εκφράσει τις νέες πολιτικές που ζητάει η κοινωνία. Οι υπόλοιποι, πρέπει να κάνουμε ένα βήμα πίσω. Δεν υιοθετώ ούτε τον ηλικιακό ρατσισμό ούτε την πολιτική ανθρωποφαγία. Ας μη ξεχνάμε, ωστόσο, την αείμνηστη Μελίνα, που εγκαίρως προειδοποίησε πως «δεν αρέσουμε πια».