Το άρθρο θα μπορούσε να ιδωθεί ως συμπλήρωμα προηγούμενου, που αφορούσε μελέτη της πορείας του ΠΑΣΟΚ σε συνδυασμό με την πορεία των συστημικών και αντισυστημικών δομών του ελληνικού κοινοβουλίου, καθώς και της άγνοιας επιλογής. Τέσσερεις οι λόγοι που οδήγησαν στην συγγραφή του: (1) Η ταχύτατη επιβεβαίωση της πρόβλεψης, που αναδύθηκε από τη μελέτη εκείνη, «ότι μπορεί να υποστηριχθεί πως πιθανώς από το ΠΑΣΟΚ να διαμορφώνεται μια ροή κοινωνικών υποκειμένων προς τις αντισυστημικές δομές της Βουλής, με μεγαλύτερη ένταση προς τις αριστερές». (2) Η επιβεβαίωση προήλθε από την τελευταία μέτρηση της Interview, η οποία ήταν μια από τις εταιρείες τα δεδομένα μετρήσεων των οποίων χρησιμοποιήθηκαν στη μελέτη, οπότε η σημερινή παρέμβαση θα περιοριστεί σε αυτήν. (3) Η κατάθεση αιτήματος συγγνώμης για λάθη, τα οποία εντοπίστηκαν προς το τέλος του άρθρου που παρουσίαζε τη μελέτη, όταν διαβάστηκε (φυσικά αφού είχε δημοσιευθεί) μετά την τελευταία μέτρηση, που αποτέλεσε το διεγέρτη του συμπληρώματος. Σχόλιο: αυτά παθαίνει όποιος επιχειρεί το κλείσιμο των άρθρων του τρεισήμισι τα ξημερώματα. (4) Μια ευκαιρία να παρουσιαστούν και να σχολιαστούν ορισμένα στοιχεία ακόμη που συνδέονται με συγκεκριμένα πολιτικά κόμματα και θεωρώ πως αξίζει τον κόπο να γίνουν εμφανή.
Μια ματιά στο πρώτο επίπεδο
Ας δούμε πρώτα το νέο ενημερωμένο γράφημα της Interview, για τους τρεις παράγοντες που ελέγχθηκαν στο προηγούμενο άρθρο: Τα σύνολα των συστημικών και αντισυστημικών δομών του ελληνικού κοινοβουλίου και της άγνοιας επιλογής:
Ποια πληροφορία αναδύεται από το γράφημα;
[1] Εύκολα φαίνεται ότι το σύνολο των αντισυστημικών δομών, που συνεχίζει να έχει αυξητική (θετική) τάση, έχει φτάσει και κατ’ ολίγον έχει ξεπεράσει το σύνολο των συστημικών δομών, που συνεχίζει να έχει πτωτική (αρνητική) τάση. Ο έλεγχος δείχνει ότι το ποσοστό του αντισυστημικού συνόλου αυξάνεται πιο γρήγορα σε σύγκριση με την προηγούμενη μελέτη, αν και με κάποια μικρή επιφύλαξη που δεν είναι του παρόντος να συζητηθεί. Από την άλλη μεριά το ποσοστό του συστημικού συνόλου μειώνεται πιο γρήγορα σε σύγκριση με την προηγούμενη μελέτη και σε αυτή την περίπτωση χωρίς καμία επιφύλαξη. Υπολογίζεται ότι η μείωση του πληθυσμού των συστημικών δυνάμεων είναι (όπως υπολογίζεται) κατά 20% περίπου περισσότερο έντονη από την αύξηση των αντισυστημικών δυνάμεων. Η σύγκριση δείχνει ότι η απόκλιση είναι πιο έντονη όταν έχουμε πτωτική τάση σε σχέση με την ανοδική, με μεγάλη ασφάλεια πρόβλεψης στην πτωτική τάση και μικρότερη ασφάλεια στην αυξητική τάση.
[2] Η τάση της «άγνοιας» συνεχίζει να είναι αυξητική (θετική) και ο έλεγχος δείχνει ότι δεν έχει αλλάξει ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού στην περιοχή αυτή, αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ασφάλεια πρόβλεψης της πορείας είναι αρκετά χαμηλή και απαιτείται άλλη διερεύνηση.
[3] Καθώς οι μετρήσεις δείχνουν ότι το άθροισμα των θετικών ρυθμών (αύξηση αντισυστημικών δυνάμεων και άγνοιας) είναι κοντά στον αρνητικό (μείωση των συστημικών δυνάμεων), αναδύεται η σκέψη: αν και σε ποιο ποσοστό θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι αιτιολογείται ροή από τις συστημικές δυνάμεις (μείωση) προς τις αντισυστημικές και την άγνοια (αύξηση). Υπολογίζεται ότι μια τέτοια υπόθεση ευσταθεί σε υψηλό ποσοστό (84-86%), με την «άγνοια» να λαμβάνει περίπου το 27% και τις αντισυστημικές δυνάμεις να λαμβάνουν περίπου το 58% του ποσοστού αυτού.
Μικρή διείσδυση στο δεύτερο επίπεδο
Η πληροφορία που αναδύεται από το προηγούμενο γράφημα μας οδηγεί στην ανάγκη να διεισδύσουμε ένα επίπεδο βαθύτερα στα δύο συμπιλήματα, για να εξετάσουμε αν τα μέρη που αποτελούν τις κύριες συνιστώσες τόσο των συστημικών όσο και των αντισυστημικών συνόλων έχουν την ίδια συμμετοχή στις μεταβολές τους. Έτσι, στο μεν σύνολο που ορίστηκε ως συστημικό θα εξεταστεί η συν-μεταβολή των ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ και Κινήματος Δημοκρατίας, στο δε αντισυστημικό σύνολο θα εξετάσουμε τη συν-μεταβολή των δυο υποσυνόλων: των αριστερών και των δεξιών αντισυστημικών δομών. Το κριτήριο ταξινόμησης των πολιτικών δομών αναφέρεται στο προηγούμενο άρθρο.
Φαίνεται από το γράφημα ότι όλες οι πολιτικές δομές που αποτελούν τις συνιστώσες του συστημικού συνόλου ακολουθούν πτωτική (αρνητική) πορεία. Οι δύο μεγαλύτερες δομές, της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ, φαίνεται ότι χάνουν (μειώνουν) τους δημοσκοπικούς ψηφοφόρους τους με σχεδόν παρόμοιους ρυθμούς (της Ν.Δ. είναι ελαφρώς μεγαλύτερος) με μεγάλη ασφάλεια πρόβλεψης. Οι δύο μικρότερες δομές, του ΣΥΡΙΖΑ και του Κινήματος Δημοκρατίας, εμφανίζεται να μειώνουν τις δυνάμεις τους με πολύ μικρούς ρυθμούς (με το Κίνημα Δημοκρατίας να παρουσιάζει εντονότερο ρυθμό μείωσης από τον ΣΥΡΙΖΑ) με πολύ μικρή ασφάλεια πρόβλεψης, όμως αποδεκτή για βασική σύγκριση. Οι δύο αυτές πολιτικές δομές - αν τις αντιμετωπίσουμε ενιαία - φαίνεται ότι είναι στη λιγότερη κακή κατάσταση πτώσης από τις άλλες δύο. Η εισφορά στη συνολική μείωση του συστημικού συνόλου υπολογίζεται ότι είναι: της ΝΔ περίπου 44%, του ΠΑΣΟΚ 36%-40% και των δύο δομών (ΣΥΡΙΖΑ και Κίνημα Δημοκρατίας) ενιαία θεωρούμενων 15%-19%. Θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι το σύστημα των συστημικών τείνει προς μείωση πληθυσμού, με την Ν.Δ. να «έλκει» πιο δυνατά προς τα κάτω, ενώ το ζεύγος ΣΥΡΙΖΑ-Κίνημα Δημοκρατίας να μετριάζει ελαφρά την πτώση.
Ας ασχοληθούμε τώρα με το σύνολο των αντισυστημικών δομών, εξετάζοντας τη συν-μεταβολή των δυο υποσυνόλων: των αριστερών και των δεξιών αντισυστημικών δομών:
Από τα γραφήματα φαίνεται ότι το αριστερό αντισυστημικό υποσύνολο αυξάνει ραγδαία τους/τις (δημοσκοπικούς) ψηφοφόρους που το επιλέγουν, καθώς φαίνεται να κυριαρχεί εντονότατα στην ταχύτητα αύξησης του αντισυστημικού συνόλου (ο ρυθμός υπολογίζεται >100%). Έτσι, είναι αυτό που αποτελεί την κινητήρια δύναμη της συνολικής αύξησης του αντισυστημικού συνόλου. Από την άλλη, στο δεξιό αντισυστημικό υποσύνολο φαίνεται να μειώνονται (αρνητική κλίση) όσοι/ες το επιλέγουν, έστω και με πολύ χαμηλό ρυθμό και κατά συνέπεια φαίνεται να έχει ελάχιστη επίδραση με αρνητική μάλιστα εισφορά (-0,8%) στην πορεία του αντισυστημικού συνόλου. Η παρατήρηση αυτή έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την κινητικότητα των κοινωνικών υποκειμένων, από τις συστημικές δυνάμεις προς τις αντισυστημικές.
Σύνοψη
Η προσπάθεια να αντιληφθούμε την δημοσκοπική πορεία του ΠΑΣΟΚ, ενταγμένη στο πλαίσιο της κοινωνικής εικόνας της τρέχουσας περιόδου και της πολιτικής κινητικότητας που παρατηρείται και μετριέται (από εταιρείες δημοσκοπήσεων), οδήγησε στη μελέτη σειράς παραμέτρων που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ότι καθιστούν ορισμένα στοιχεία της κατάστασης, μετρήσιμα. Παρακολουθήσαμε, φυσικά, την πορεία του ΠΑΣΟΚ, την πορεία του διπόλου συστημικών και αντισυστημικών δυνάμεων, ως απεικόνιση του κοινωνικού διπολισμού που παρατηρείται στην ελληνική κοινωνία και φυσικά, την εξέλιξη της «άγνοιας επιλογής».
Τα αποτελέσματα: αύξηση του ρυθμού μείωσης των συστημικών δυνάμεων, αύξηση του ρυθμού αύξησης των αντισυστημικών δυνάμεων και σχετική σταθερότητα στον ρυθμό αύξησης της «άγνοιας», οδήγησαν στην ανάγκη διερεύνησης των δεδομένων σε πιο εσωτερικό επίπεδο στην πορεία του διπόλου. Έτσι, μετρήσαμε ότι στην μείωση του πληθυσμού των συστημικών δυνάμεων συνέβαλαν όλες: η Ν.Δ. περισσότερο έντονα, το ΠΑΣΟΚ έντονα, αλλά σε μικρότερο ποσοστό από τη Ν.Δ. και το ζεύγος ΣΥΡΙΖΑ-Κίνημα Δημοκρατίας, σε πολύ μικρό ποσοστό. Από την άλλη μεριά, στις αντισυστημικές δυνάμεις, μετρήσαμε έντονο ρυθμό αύξησης του πληθυσμού του αριστερού αντισυστημικού υποσυνόλου και ελάχιστο, αλλά μετρήσιμο ρυθμό μείωσης του πληθυσμού του δεξιού αντισυστημικού υποσυνόλου. Για την παρούσα διερεύνηση χρησιμοποιήθηκαν τα δεδομένα από μία εταιρεία μετρήσεων, την Interview και για τον ταξινόμηση των πολιτικών δομών στο δίπολο συστημικοί-αντισυστημικοί, χρησιμοποιήθηκαν οι προτάσεις που τα ίδια τα κοινωνικά υποκείμενα που αποτελούσαν το δείγμα σε μέτρηση της εταιρείας ALCO (19 Φεβρουαρίου 2025).
Επίμετρο: Ώρα για σκέψη!