Παράθυρο ευκαιρίας στα ελληνοτουρκικά

Θόδωρος Τσίκας 20 Μαρ 2022

Η τραγωδία της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία έδειξε σε Ελλάδα και Τουρκία μεγάλους κίνδυνους και ανατροπές. Οι δύο χώρες βλέπουν ότι οι ελληνοτουρκικές διαφορές είναι πολύ μικρές, μπροστά στις διαστάσεις μιας ευρωπαϊκής και παγκόσμιας κρίσης. Ως θετική «παρενέργεια» του πολέμου στην Ουκρανία, οδεύουμε σε εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. 

Εκτός από τις διαφορές των δύο χωρών, έχουμε και κοινά συμφέροντα ασφαλείας. Οι δύο χώρες βρίσκονται πολύ κοντά στην περιοχή της κρίσης. Βλέπουν να απειλούνται από την ένταση και τις συνέπειες της, αλλά και μια πιθανή ευρύτερη αποσταθεροποίηση. Η διόγκωση του προσφυγικού κύματος δεν τις αφήνει ανεπηρέαστες. Οι οικονομικές περιπλοκές ήδη φαίνονται. 

Η Τουρκία ανησυχεί από την ανατροπή του συσχετισμού δυνάμεων στη Μαύρη Θάλασσα. Μια επιθετική και επεκτατική Ρωσία αυξάνει την παρουσία της, ειδικά αν ο ρωσικός στρατός μπορέσει να αποκόψει την Ουκρανία από τα λιμάνια της εκεί. Η Ελλάδα προμηθεύεται σημαντικές ποσότητες φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν, μέσω αγωγού που περνά από την Τουρκία. 

Η επαναπροσέγγιση Τουρκίας-Ισραήλ, θα περιλάβει και λύσεις για την διοχέτευση ισραηλινού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, με σημαντικό τον δίαυλο μέσω Τουρκίας. Εφόσον δεν μιλά κανείς πλέον σοβαρά για τον μηδέποτε ρεαλιστικό στόχο της κατασκευής του αγωγού EastMed μεταξύ Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, θα αναζητηθούν άλλες προοπτικές. 

Η Τουρκία εδώ και καιρό είχε αρχίσει να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Δύση, με τις ΗΠΑ και την Ε.Ε., παρά τις υπάρχουσες διαφορές. Το ίδιο κάνει και με χώρες «δυτικής» επιρροής στη Μ. Ανατολή, όπως Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Σαουδική Αραβία κ.α., ενώ προσπαθεί με την Αίγυπτο. Ο πόλεμος στην Ουκρανία θα επιταχύνει την «στροφή» της αυτή. 

Σε αυτήν την κατεύθυνση είναι χρήσιμη η επαναπροσέγγιση της με την Ελλάδα. Οι δύο χώρες δεν έχουν κανέναν λόγο να μην αξιοποιήσουν το «παράθυρο ευκαιρίας» που ανοίγεται. Πριν από χρόνια, η αλληλεγγύη στους καταστροφικούς σεισμούς έδωσε την ελληνοτουρκική «διπλωματία των σεισμών» και μεγάλη περίοδο ηρεμίας και αναζήτησης λύσεων. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Τα στρατιωτικά Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) στο Αιγαίο και η επιτάχυνση της οικονομικής συνεργασίας είναι τα επόμενα βήματα. 

Θα απαιτηθεί ισχυρή πολιτική βούληση και από τις δύο ηγεσίες να μην μείνουμε μόνο στην εξομάλυνση, αλλά να προχωρήσουμε και στην επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών. Είτε με απευθείας διαπραγμάτευση, είτε με από κοινού προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Οι εξελίξεις αποδεικνύουν ότι όταν τα προβλήματα μεταξύ γειτονικών χωρών μένουν ανοιχτά, ελλοχεύει ο κίνδυνος της πολεμικής σύγκρουσης μεταξύ τους.