Εδώ και καιρό στη θεατρική σκηνή του Λονδίνου κυριαρχεί το μιούζικαλ «Χάμιλτον». Αναφέρεται στη ζωή ενός από τους θρυλικούς πατέρες – φεντεραλιστές ης Αμερικανικής δημοκρατίας, Αλεξάντερ Χάμιλτον. Σε μια σκηνή ο Χάμιλτον ακούγεται να καταδικάζει την «τυραννία της πλειοψηφίας» που εάν δεν εξισορροπηθεί με θεσμικά αντίβαρα (τα περίφημα checks and balances) τότε θα κλονισθεί καίρια η εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση και την πολιτική. Και εάν πληγεί η εμπιστοσύνη, τότε η κοινωνική συνοχή καταρρέει, η πόλωση, διχασμός, το μίσος, η εμφύλια καχυποψία στα όρια του πολέμου κυριαρχούν. Η Αμερική έφθασε σ’ αυτό το επικίνδυνο σημείο χωρίς γι’ αυτό να ευθύνεται κατ’ ανάγκη η «τυραννία της πλειοψηφίας». Είναι σήμερα και θα συνεχίσει να είναι, ανεξάρτητα από το ποιός τελικά θα είναι ο νέος πρόεδρος, Τραμπ ή Χάρις, μια κοινωνία σε σύγκρουση με το εαυτό της όπου το μισό 50% του πληθυσμού μισεί βαθύτατα το άλλο 50%. Και όπως γράφει ο Economist που κυκλοφορεί, τα τελευταία 60 χρόνια έχει καταρρεύσει πλήρως η εμπιστοσύνη στην κεντρική ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Ο Economist εντάσσει δε την Αμερικανική εφιαλτική δυστοπία μέσα σε μια γενικότερη παγκόσμια τάση πού αποκαλεί «αρνητικό κομματισμό» (negative partisanship) ή αντι-πολιτική (anti-politics), φαινόμενο «που κατατρώγει τις σάρκες της Δύσης». Γενικότερα δηλαδή σε Αμερική και Ευρώπη υπάρχει ανατριχιαστική πόλωση με κύρια έμφαση στην αντι-πολιτική – την τάση δηλαδή των κοινωνιών να ψηφίζουν όχι τόσο υπέρ του κόμματος με τις θέσεις του οποίου συμφωνούν αλλά εναντίον του κόμματος με το οποίο διαφωνούν και βλέπουν ως εχθρό. Μισούν.
Αλλά γιατί στην Αμερική ο διχασμός/πόλωση έχει προσλάβει τις τοξικές διαστάσεις οιονεί αγεφύρωτης εμφύλιας σύγκουσης; Πρώτα οι δομικές δημογραφικές και οικονομικές μεταλλάξεις στη χώρα με τους “left behind” (όσους μένουν στο περιθώριο) υπήρξαν καταλυτικές και συνέβαλαν στην κατάρρευση της εμπιστοσύνης στην κεντρική κυβέρνηση και στην ίδια την πολιτική. Σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον ευδοκιμεί η ταυτοτική πολιτική αλλά και κυρίως ο μεσιανισμός. Εάν βρεθεί αυτός που ανεύθυνα θα υποσχεθεί θαύματα κερδίζει τον αποπροσανατολισμένο, θυμωμένο ψηφοφόρο. Και στην Αμερική ο μεσιανισμός βρήκε την αποθέωσή του σ’ ένα κλόουν (όπως λίγο πολύ όλοι οι μεσιανισμοί): στον Ντόναλντ Τραμπ. Εμφανίσθηκε ως σωτήρας που θα έκανε «την Αμερική μεγάλη ξανά» (MAGA), που θα έλυνε ως δια μαγείας όλα τα προβλήματα της. Δικαστικές καταδίκες, πολιτικές καταδίκες (impeachments) δύο φορές, συμπεριφορές περιθωρίου, χυδαιότητες, λόγος μίσους και διχόνοιας,συνομοσιολογία, ρατσισμός, χάος, συμπεριφορές ευθέως φασιστικές τον αφήνουν αλώβητο. Εμφανίζεται ως ένα υπερφυσικό φαινόμενο αποκάλυψης- που απυθύνεται στο τρίτο στοιχειο της ψυχής-τον θυμό-πέρα και έξω από κάθε πολιτική λογική. Υπόσχεται ούτε λίγο ούτε πολύ να οδηγήσει τη χώρα σε εμφύλια διαμάχη( ή και πραξικόπημα) και η μισή Αμερική τον χειροκροτεί και τον ψηφίζει. Παράλογο αλλά πραγματικό.
Μπορεί κάτι να αποκαταστήσει την ενότητα της χώρας, την εμπιστοσύνη στην κυβένηση και πολιτική «ως την πλέον πολιτισμένη διαδικασία» (B. Crick); Η εκλογή Καμάλα Χάρις θα μπορούσε. Μια εξωτερική απειλή επίσης. Αλλά πάνω απ’ όλα η ακεραιότητα των θεσμών και η αποτελεσματικότητά τους στην επίλυση των καθημερινών προβλημάτων του πολίτη. «Η υπεροψία και μέθη» που ως Δαρείος αισθάνεται ο Τραμπ μπορεί να συντριβεί μέσα από την αναβίωση του πνεύματος των πατέρων του Αμερικανικού Συντάγματος, της λογικής Χάμιλτον...
Πηγή: www.tanea.gr