Είναι κουραστικό (πια) και δυσάρεστο να διαψεύδεται ο Πρωθυπουργός αλλά είναι πάντα αναγκαίο να λέγεται η αλήθεια. Ακόμη περισσότερο όταν οι πολιτικοί μιλούν παραπλανητικά, όταν ανερυθρίαστα παρουσιάζουν μια εντελώς ανύπαρκτη εικόνα.

Στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ, την Παρασκευή, ο Πρωθυπουργός ανέφερε ότι το υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα οφείλεται στην πάταξη της φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου, στη μείωση της σπατάλης και στην καταπολέμηση της διαφθοράς.

Ο πίνακας Ι (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ εδώ) παρουσιάζει μια ευσύνοπτη ανάλυση των μεγεθών του Πρωτογενούς Ισοζυγίου των ετών 2014-2016.

Οπως φαίνεται από τη σύγκριση των ετών 2016 και 2015, σε κανένα λογαριασμό δεν μειώθηκαν οι δαπάνες της Γενικής Κυβέρνησης εκτός από α) τους τόκους -καταραμένο PSI, μείωσες τους τόκους!- και β) τις κεφαλαιακές μεταβιβάσεις. Το (β) οφείλεται κυρίως στη μεγάλη επιβάρυνση του 2015 λόγω της δαπάνης για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.

Εξαιρουμένων αυτών των δύο χρηματοοικονομικών λογαριασμών, οι δαπάνες της Γενικής Κυβέρνησης το 2016 μειώθηκαν μόλις κατά €105 εκατ. συγκριτικά με το 2015.

Φορολογικά έσοδα

Το 2016 τα έσοδα από άμεσους & έμμεσους φόρους αυξήθηκαν κατά €2,8 δις.

Τα 600 εκατ. οφείλονται σε νέους φόρους που τέθηκαν σε ισχύ το καλοκαίρι του 2016 (αύξηση ΦΠΑ κ.λπ. – εισηγητική έκθεση Προϋπολογισμού, πίνακας 3.32 σελ. 124 εδώ) και τα €2,2 δις. αντιστοιχούν σε πραγματική υπεραπόδοση φορολογικών εσόδων.

Τρεις είναι οι λόγοι της υπεραπόδοσης και περιγράφονται αναλυτικά στην Απολογιστική Έκθεση της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (εδώ).

Α. 450 εκατ.€ από έκτακτη, μη επαναλαμβανόμενη είσπραξη ΕΝΦΙΑ (σελ. 35 εδώ)

Σημαντική μεταβολή παρατηρήθηκε στους φόρους στην ακίνητη περιουσία (Κ.Α.Ε. 0220). …Η αύξηση αυτή οφείλεται εν μέρει στο ότι η είσπραξη το έτος 2016 περιλαμβάνει την καταβολή δύο μηνιαίων δόσεων (υποπαρ. Δ.3 άρθρου 2 ν.4336/2015) από τη βεβαίωση ΕΝ.Φ.Ι.Α. του προηγούμενου έτους, ενώ από τη βεβαίωση του φόρου για το έτος 2016, δεν περιλαμβάνεται μία δόση (η τελευταία), η οποία έχει οριστεί για τον Ιανουάριο του 2017.

Μέχρι το 2015 η είσπραξη του ΕΝΦΙΑ γινόταν σε 6 μηνιαίες δόσεις από Σεπτέμβριο έως Φεβρουάριο.

Το 2015 το ταμειακό έσοδο από τον ΕΝΦΙΑ ήταν τα 2/6 του ΕΝΦΙΑ 2014 (Ιαν.& Φεβ.) και τα 4/6 ΕΝΦΙΑ 2015 (Σεπ.-Δεκ.). Συνολική είσπραξη = 100% του ετήσιου ΕΝΦΙΑ.

Το 2016 οι δόσεις για τον ΕΝΦΙΑ περιορίστηκαν σε 5 (Σεπ.-Ιαν.)

Eτσι το 2016 το ταμειακό έσοδο από τον ΕΝΦΙΑ ήταν τα 2/6 του ΕΝΦΙΑ 2015 (Ιαν & Φεβ.) και τα 4/5 ΕΝΦΙΑ 2016 (Σεπτ-Δεκ). Συνολική είσπραξη = 113% του ετήσιου ΕΝΦΙΑ.

Το υπερβάλλον ποσό που εισπράχθηκε το 2016 ήταν περίπου 450 εκατ. ευρώ. Φυσικά, πρόκειται για αύξηση τεχνητή μη διατηρήσιμη.

Β. Έκτακτο έσοδο (τουλάχιστον €600 εκατ.) λόγω αύξησης της προκαταβολής του φόρου νομικών προσώπων (σελ. 35 εδώ)

Η θετική αυτή μεταβολή οφείλεται στην αύξηση των εσόδων από:
α) ….αύξηση των συντελεστών της οφειλόμενης προκαταβολής φόρου εισοδήματος για τους ελεύθερους επαγγελματίες και για αυτούς που διατηρούν ατομικές επιχειρήσεις. Με την παρ.38 του άρθρου 72 του ν.4172/2013 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, αυξάνεται η προκαταβολή φόρου εισοδήματος των φυσικών προσώπων από επιχειρηματική δραστηριότητα για το φορολογικό έτος 2015 σε σχέση με το 2014 από 55% σε 75% (ΠΟΛ 1217/2015), και
β) …αύξηση των συντελεστών προκαταβολής φόρου από 55% σε 75% και από 80% σε 100% (ανάλογα με τη φύση του νομικού προσώπου) για το δηλωθέν εισόδημα του έτους 2015 σε σχέση με το αντίστοιχο εισόδημα του έτους 2014.

Το σχετικό χωρίο στην έκθεση της ΑΑΔΕ (σελ. 48-49 εδώ) είναι ενδεικτικό του φουσκώματος των εσόδων λόγω της αύξησης των συντελεστών προκαταβολής φόρου:

«το σύνολο των δηλωθέντων φορολογητέων κερδών ανήλθε σε 11,936 δισ. € για το έτος 2015 έναντι 11,141 δισ. € για το έτος 2014. Το συνολικό χρεωστικό ποσό βεβαίωσης ανήλθε σε 4,333 δισ. € το φορολογικό έτος 2015 έναντι 2,960 δισ. € το φορολογικό έτος 2014, αυξημένο κατά 46,4%».

Η αύξηση των βεβαιωθέντων φόρων των Νομικών Προσώπων ήταν δυσανάλογη της αύξησης του συντελεστή από 26% σε 29% και της αύξησης των φορολογητέων κερδών. Εκτιμάται πως ποσό άνω των 600 εκατ. του εισπραχθέντος φόρου εισοδήματος οφείλεται στην αύξηση των συντελεστών προκαταβολής και είναι έκτακτο μη επαναλαμβανόμενο έσοδο.

Αυτό το έκτακτο έσοδο θα επαναληφθεί μερικώς και στα έσοδα του 2017, καθώς ο συντελεστής προκαταβολής θα αυξηθεί ακόμα περισσότερο, από 75% -> 100%, για πολλούς (ελεύθερους επαγγελματίες, ατομικές επιχειρήσεις, Ο.Ε & Ε.Ε.).

Το 2018, όμως, τα έκτακτα έσοδα που συνδέονται με την προκαταβολή φόρου θα μηδενιστούν.

Γ) Σημαντική βελτίωση της εισπραξιμότητας των ληξιπρόθεσμων οφειλών (1,3 δισ.€ περισσότερα σελ. 39 εδώ)

«Οι συνολικές εισπράξεις του έτους 2016 έναντι των ληξιπρόθεσμων οφειλών ανήλθαν σε 5,203 δισ. €, σημειώνοντας αύξηση κατά 33,3% σε σχέση με τις αντίστοιχες εισπράξεις του προηγούμενου έτους 2015 (3,902 δισ. ευρώ)».

Είναι ελπίζω σαφές σε όλους πως η πάταξη της φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου δεν έχουν καμία σχέση με την είσπραξη βεβαιωθέντων φόρων προηγούμενων χρήσεων.

Η είσπραξη των ληξιπρόθεσμων το 2016 βελτιώθηκε πολύ (1,3 δισ.€). Για να έχετε μέτρο σύγκρισης, αναφέρω ότι το 2015 το σχετικό ποσό αυξήθηκε μόλις κατά 200 εκατ. σε σχέση με το 2014. Η πολύ σημαντική εξέλιξη αποδίδεται, κυρίως, σε βελτίωση της φορολογικής συμμόρφωσης των πολιτών. Δεν ελπίζουν πια σε διαγραφή παλαιών οφειλών.

Το κίνημα «ΔΕΝ ΠΛΗΡΩΝΩ» έγινε κυβέρνηση, και πάταξε πολύ αποτελεσματικά το λαθρεμπόριο ελπίδας για σεισάχθεια (εδώ).

Τα (Α) & (Β) & (Γ) αθροίζονται σε 2,45 δις.€ και εξηγούν με το παραπάνω το σύνολο της υπεραπόδοσης των φορολογικών εσόδων.

Κοινωνικές Εισφορές

Το 2016 τα έσοδα από εισφορές αυξήθηκαν κατά 510 εκατ. Όχι όμως επειδή η κυβέρνηση περιόρισε ή πάταξε την εισφοροδιαφυγή αλλά επειδή αύξησε τις εισφορές το 2015 & το 2016. Συγκεκριμένα:

Το καλοκαίρι του 2015 αυξήθηκαν οι εισφορές των συνταξιούχων για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη (κύριες συντάξεις από 4% -> 6%, επικουρικές από 0% -> 6%). Το μέτρο είχε θετική επίδραση στα έσοδα των Ταμείων (συνολικά 700-750 εκατ.€ σε ετήσια βάση). Το 2015 το μέτρο εφαρμόστηκε μόνο για 6 μήνες – ξεκίνησε τον Ιούλιο 2015 – αυξάνοντας τα έσοδα των Ταμείων κατά 350 εκατ.€. Το 2016 το μέτρο εφαρμόστηκε πλήρως ( 12 μήνες), αυξάνοντας τα έσοδα των Ταμείων κατά 350 εκατ. € σε σύγκριση με το 2015.

Το υπόλοιπο της αύξησης των εσόδων των Ταμείων από κοινωνικές εισφορές για τη χρήση του 2016 εξηγείται από την αύξηση της εισφοράς για επικουρικές κατά 1% (1η αξιολόγηση – έσοδο για τα Ταμεία 175 εκατ.€ το 2016).

Λοιπά Εσοδα

Πέραν των φορολογικών εσόδων, το 2016 σημειώθηκε αύξηση στα Λοιπά Εσοδα κατά €1,4 δισ. Ήταν η κατηγορία με τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση (+14%) αλλά δεν αντιστοιχεί ούτε αποδίδεται σε συγκεκριμένα μέτρα.

Γι’ αυτόν τον λόγο είναι έντονη η επιφύλαξη αν θα διατηρηθούν αυξημένα τα έσοδα αυτής της κατηγορίας και τα επόμενα χρόνια.

Και, πάντως, είναι απολύτως σαφές ότι η αύξηση σε αυτήν την κατηγορία εσόδων δεν έχει καμιά σχέση με την πάταξη της φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου.

Καταληκτικά, το υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα ήταν η ευχάριστη είδηση που προέκυψε από θυσίες των πολιτών, επιβαρύνσεις των επιχειρήσεων και συγκυριακούς-τεχνικούς παράγοντες.

Ο Πρωθυπουργός το αποδίδει στις εξαιρετικές επιδόσεις της κυβέρνησής του, αλλά η κυβέρνησή του -και κάθε κυβέρνηση- καταγράφει καλές επιδόσεις όπου επενδύει ενέργεια και φαιά ουσία: στη δραματοποίηση των διαπραγματεύσεων και στις παραπλανητικές, ανακριβείς αυταπάτες.

Αν επένδυε σε παραγωγικό έργο για τη βελτίωση της οικονομίας, η Ελλάδα θα ήταν σε πολύ καλύτερη θέση και θα μπορούσαμε να αποφύγουμε τα νέα μέτρα.