Οι κρίσεις παγκόσμιας εμβέλειας διαδέχονται η μια την άλλη ή συμπορεύονται χρονικά με τεράστιο κόστος για τις σύγχρονες κοινωνίες, το οποίο πλήττει πολλούς τομείς ταυτοχρόνως και τόσο οι πολίτες όσο και οι πολιτικές τους ηγεσίες δεν αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους για την υπέρβαση των κινδύνων και την διασφάλιση της ευημερίας των κοινωνιών αλλά και της βιωσιμότητας τους.
Στο πολιτικό πεδίο αναζητούνται διέξοδοι, χωρίς να αντιμετωπίζονται τα γενεσιουργά αίτια των ανισορροπιών παγκόσμιας εμβέλειας, τα οποία έχουν άμεση σχέση με την ανθρώπινη δραστηριότητα και τον προσανατολισμό της στο πλαίσιο του συστήματος οργάνωσης και λειτουργίας των σύγχρονων κοινωνιών.
Ανάλογη είναι και η στάση στο κοινωνικό πεδίο. Οι πολίτες των ανεπτυγμένων πλούσιων κοινωνιών οριοθετούν την οπτική τους με σημείο αναφοράς την διατήρηση του τρόπου ζωής και της βραχυπρόθεσμης ευημερίας στα όρια του βιολογικού χρόνου, ακόμη και αν βασίζεται στις ανισότητες τόσο στο εσωτερικό των κοινωνιών όσο και μεταξύ τους.
Και στα δυο πεδία, πολιτικό και κοινωνικό, δεν συνειδητοποιείται, ότι οι σύγχρονες κρίσεις μπορούν να αντιμετωπισθούν, εάν αναζητηθούν τα αίτια όχι μόνο σε εθνικό αλλά και σε πλανητικό επίπεδο, διότι η αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση των κοινωνιών είναι πολύ μεγάλη σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης. Παράλληλα διαπιστώνεται αδυναμία ανάπτυξης διαλόγου με στόχο την βιωσιμότητα και την ευημερία της ανθρωπότητας και όχι μεμονωμένων κοινωνιών.
Οι εθνικοί ανταγωνισμοί δεν συμβάλλουν στην επίλυση των σύγχρονων προβλημάτων ούτε και στην παγίωση της ειρήνης και της βιώσιμης ευημερίας. Οι συγκρούσεις, που καταγράφονται (π.χ. πόλεμος στην Ουκρανία και αντιπαράθεση Ρωσίας και Δύσης), δεν επιλύουν ούτε την κλιματική κρίση ούτε τις ανισότητες των κοινωνιών και τα προβλήματα, που προκαλούν, όπως είναι οι μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών και οι παρενέργειες τους.
Η πραγματικότητα σε πλανητικό επίπεδο αποτυπώνει με μεγάλη σαφήνεια, ότι οι σύγχρονες κρίσεις έχουν παγκόσμιες διαστάσεις και ταυτοχρόνως δεν ελέγχονται.
Σύμφωνα με το World Food Programme του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ο αριθμός των ανθρώπων, που αντιμετωπίζουν το φάσμα της πείνας σε όλο τον κόσμο έχει υπερδιπλασιασθεί και έφτασε τα 345 εκατομμύρια λόγω της πανδημίας του Covid-19, των συγκρούσεων και της κλιματικής αλλαγής.
Ο κλυδωνισμός, που υφίσταται η παγκόσμια οικονομία, δημιουργεί πολύ μεγάλα προσκόμματα και δυσκολίες για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος και γενικότερα την κάλυψη των αναγκών της πραγματικότητας στο πλαίσιο των ισορροπιών, που διαπερνούν τα διάφορα κοινωνικά συστήματα και του τρόπου σκέψης και λειτουργίας της πολιτικής τους διαχείρισης.
Σε ανάλογο «μήκος κύματος» κινούνται και οι συνθήκες σε ανεπτυγμένες κοινωνίες, όπως είναι η Βρετανική. Ο κρύος χειμώνας, που έρχεται λόγω της ενεργειακής κρίσης μετά τον μη λειτουργικό τρόπο διαχείρισης από την Δύση της ανεύθυνης και με γενικευμένο κόστος σε πλανητικό επίπεδο ρωσικής εισβολής και του πολέμου στην Ουκρανία, θα έχει πολύ αρνητικές συνέπειες στην υγεία των παιδιών επηρεάζοντας τα πνευμόνια και την ανάπτυξη του εγκεφάλου τους (Ινστιτούτο για την Ισότητα στην Υγεία του University College London και Νοσοκομείο Παίδων Alder Hey στο Λίβερπουλ).
Επίσης θα αυξηθούν οι εκπαιδευτικές ανισότητες. Σύμφωνα δε με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (World Health Organization) η υγρασία έχει συμβάλλει στην αύξηση των περιστατικών παιδικού άσθματος κατά 15%.
Η δεξαμενή σκέψης Resolution Foundation μετά από έρευνα επισημαίνει, ότι η Βρετανία είναι αντιμέτωπη με την μεγαλύτερη πτώση του βιοτικού επιπέδου στα τελευταία 100 χρόνια. Ακόμη 3 εκατομμύρια Βρετανοί θα βιώσουν συνθήκες φτώχειας ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό στα 45 εκατομμύρια μέχρι τον Ιανουάριο 2023.
Είναι εμφανές, ότι η πραγματικότητα δεν ελέγχεται και η προβολή της στο μέλλον θα οριοθετείται από υψηλό βαθμό ανασφάλειας και διακινδύνευσης. Ιδιαιτέρως οι κλιματικές συνθήκες εκπέμπουν «σήμα κινδύνου», το οποίο όμως ακόμη δεν λαμβάνεται υπόψη, όσο πρέπει.
Το 2021 κατεγράφησαν οι υψηλότερες τιμές συγκέντρωσης αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, καθώς και άνοδος της στάθμης της θάλασσας. Σύμφωνα με την έκθεση για το κλίμα το 2021 της Αμερικανικής Υπηρεσίας για το Κλίμα (National Oceanic and Atmospheric Administration, NOAA) η συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα ήταν 414,7 ppm, δηλαδή 2,3 ppm υψηλότερη από το 2020.
Ακόμη δεν διαφαίνεται προοπτική επιβράδυνσης της κλιματικής αλλαγής. Επίσης η στάθμη της θάλασσας σημείωσε άνοδο κατά 9,7 εκατοστά σε σύγκριση με το 1993, που άρχισαν οι μετρήσεις στην θάλασσα.
Βέβαια οι αρνητικές παρενέργειες της κλιματικής αλλαγής εκτείνονται σε πολλούς τομείς δραστηριοποίησης των κοινωνιών και δεν έχουν γεωγραφικά όρια.
Μετά το 1961 η Κίνα βιώνει το 2022 το πιο ζεστό καλοκαίρι. Ο ποταμός Γιανγκτσέ, κύρια πηγή πόσιμου νερού, έχει «ξεραθεί» σε πολλές περιοχές. Μεγάλο πρόβλημα αντιμετωπίζει η γεωργική παραγωγή. Ιδιαιτέρως οξυμένες παρενέργειες έχουν η παραγωγή ρυζιού, σιταριού και αραβόσιτου, που καλύπτουν πάνω από το 95% των αναγκών της χώρας.
Προβλήματα έχει και η παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας, στην οποία βασίζεται η χώρα. Αυτές οι ανισορροπίες βέβαια θα έχουν παρενέργειες σε παγκόσμιο επίπεδο στον τομέα του επισιτισμού, διότι μειώνονται σε υπερβολικό βαθμό οι διαθέσιμες ποσότητες για την παγκόσμια κοινότητα.
Τέλος ο εκπρόσωπος του Γενικού Γραμματέα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών έκανε έκκληση στην παγκόσμια κοινότητα για την συγκέντρωση 160 εκατομμυρίων δολαρίων, που θα δοθούν στο Πακιστάν για την αντιμετώπιση των πρωτοφανών πλημμυρών τον Ιούλιο του 2022, οι οποίες προκάλεσαν τον θάνατο 1.136 ανθρώπων, κατέστρεψαν τεράστιο αριθμό σπιτιών και γεωργικές εκτάσεις, που επηρεάζουν την ζωή 33 εκατομμυρίων ανθρώπων.
Οι επιπτώσεις αυτών των ανισορροπιών, που βιώνονται σε πραγματικό χρόνο στο Πακιστάν, θα έχουν γενικότερες παρενέργειες ακόμη και στην Ευρώπη με την μαζική μετακίνηση πληθυσμών προς την γηραιά ήπειρο. Πρέπει να γίνουν άμεσα ριζικές αλλαγές στον τρόπο διαχείρισης της πραγματικότητας.
Αυτό δείχνει εμφατικά και η επισήμανση της δεξαμενής σκέψης Club of Rome, ότι απαιτείται άμεση αλλαγή της διεθνούς πολιτικής για την οικονομία και το κλίμα. Οι αυξανόμενες ανισότητες σε παγκόσμιο επίπεδο οδηγούν τις κοινωνίες σε αδυναμία αντιμετώπισης των υπαρξιακών πλέον κρίσεων, που απειλούν τον πλανήτη.
Οι πλούσιες χώρες και οι έχοντες κεφαλαιακή επάρκεια πρέπει να αναλάβουν το κόστος για τις αναγκαίες αλλαγές στον ενεργειακό τομέα και στην παραγωγή τροφίμων με στόχο την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεων της.
Συμπερασματικά η χωρίς έλεγχο και προσανατολισμό στο ανθρώπινο και στο κοινωνικό συμφέρον διαχείριση της πραγματικότητας στη δυναμική προβολή της στο μέλλον οδηγεί σε μεγάλες κρίσεις, οι οποίες σε βάθος χρόνου δεν θα είναι ελεγχόμενες και θα δρομολογήσουν μεγάλες κοινωνικές αναταράξεις.
Δυστυχώς οι αντιδράσεις τόσο στο πολιτικό όσο και στο κοινωνικό πεδίο για την αντιμετώπιση των πλανητικής εμβέλειας πλέον προβλημάτων δείχνουν, ότι η ανθρωπότητα οδηγείται σε αδιέξοδες επιλογές. Η διαχείριση του πολέμου στην Ουκρανία και η αδυναμία υπέρβασης της λογικής του εθνικού συμφέροντος σε συνδυασμό με την οπτική της γεωπολιτικής ισχύος (που διαπερνά τις λεγόμενες μεγάλες δυνάμεις) είναι αποκαλυπτικές παράμετροι της κρίσης, που συνεπάγεται η μη ελεγχόμενη δυναμική της εξέλιξης.
Μόνο που δεν υπάρχουν πλέον επαρκή χρονικά περιθώρια για ακόμη μεγαλύτερες καθυστερήσεις. Το πολιτικό σύστημα και η κοινωνία πολιτών με την συνδρομή και της επιστημονικής κοινότητας πρέπει να ενεργοποιηθούν και να δρομολογήσουν άμεσα τις αναγκαίες ριζικές αλλαγές στο σύστημα οργάνωσης και λειτουργίας των σύγχρονων κοινωνιών.