Σαν σήμερα το 2016 πέθανε σε ηλικία 84 χρόνων ο Ιταλός φιλόσοφος, συγγραφέας, κριτικός και πανεπιστημιακός Ουμπέρτο Έκο. Υπήρξε καθηγητής μου γλωσσολογίας και σημειολογίας στο πανεπιστήμιο Ουρμπίνο της Ιταλίας. Ήταν η αιτία που άλλαξα κατεύθυνση σπουδών, αφήνοντας καταμέρος την τις πολιτικές επιστήμες ως αντικείμενο της κοινωνιολογίας, για να ασχοληθώ ως εξειδικευμένος ερευνητής της νέας επερχόμενης διαδικτυακής εποχής: società cablata = Internet. Μας έλεγε: "ως αρχική προϋπόθεση της επικοινωνίας είναι να έχεις κάτι σημαντικό για τους ακροατές σου να πεις, αν δεν υπάρχει σημασία στα λεγόμενά σου, καλό είναι να σιωπάς". Ο Έκο γεννήθηκε στην Αλεσάντρια του Πιεμόντε το 1932, ενώ ακολούθησε σπουδές Μεσαιωνικής Φιλοσοφίας και Λογοτεχνίας. Το 1954 ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στη Φιλοσοφία, με τη διατριβή του για τον Θωμά τον Ακινάτη, που αποτέλεσε και το θέμα του πρώτου του βιβλίου.
Από το 1956 έως το 1964 ήταν λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Τορίνο. Το 1965 εξελέγη καθηγητής Οπτικών Επικοινωνιών στη Φλωρεντία και το 1966 μετακόμισε στο Μιλάνο, όπου και έγινε καθηγητής της Σημειολογίας στο εκεί Πολυτεχνείο. Ο Έκο ασχολήθηκε κυρίως με τη σημειολογία και τις επιπτώσεις της στην κοινωνία, ενώ μελέτησε σε βάθος τα κοινά στοιχεία ανάμεσα στις γλώσσες, στα σύμβολα και στην κοινωνική ανάπτυξη, από το Μεσαίωνα έως σήμερα. Από το 1962 έως το 1970 ανέπτυξε τη δική του θεωρία για τη σημειολογία, ενώ αργότερα το ακαδημαϊκό του ενδιαφέρον εστίασε στις πολιτιστικές μελέτες, διερευνώντας τον ρόλο της γλώσσας και της λογοτεχνίας στην κοινωνία.
Έγραψε δεκάδες δοκίμια, ενώ έγινε ευρύτερα γνωστός με το πρώτο του μυθιστόρημα, «Το όνομα του Ρόδου» που εκδόθηκε το 1980, μεταφράστηκε σε δεκάδες γλώσσες και πούλησε πάνω από 9 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως, ενώ μεταφέρθηκε και στη μεγάλη οθόνη. Έγραψε ακόμη τα μυθιστορήματα «Το Εκκρεμές του Φουκώ» (1988), «Το νησί της προηγούμενης μέρας» (1994), «Μπαουντολίνο» (2001), «Η μυστηριώδης φλόγα της βασίλισσας Λοάνα» (2006), «Το κοιμητήριο της Πράγας» (2010), «Το φύλλο μηδέν» (2015).
Δούλεψε, επίσης, ως διευθυντής του πολιτιστικού προγράμματος στην κρατική τηλεόραση RAI και μετά το 1959 ως αρθρογράφος στην εφημερίδα «Il Verri», όπως και σε άλλες εφημερίδες και περιοδικά, όπου δημοσίευε τις απόψεις του κυρίως για τη γλωσσολογία, την κοινωνία και την πολιτική, αλλά και ως κριτικός Τέχνης. Μέχρι το τέλος της ζωής του αρθρογραφούσε στο περιοδικό «L' Espresso».
Είχε λάβει πολλές ακαδημαϊκές διακρίσεις, όπως και λογοτεχνικά βραβεία.
Ουμπέρτο Έκο: «Οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης έδωσαν το δικαίωμα να μιλάνε σε λεγεώνες ηλιθίων που άλλοτε δεν μίλαγαν παρά μόνο σε μπαρ»
Ο Ουμπέρτο Έκο ήταν δάσκαλός μου στο Πανεπιστήμιο του Ουρμπίνο αρχές δεκαετίας του '80. Δίδασκε Γλωσσολογία - Σημειολογία μεν, αλλά το εύρος της πνευματικής του υπόστασης ξεπερνούσε πολύ τα στενά πλαίσια της επιστημονικής του αρμοδιότητας στην καθέδρα Γλωσσολογίας. Ήταν αυτός η αιτία που οι σπουδές μου στην Κοινωνιολογία και Δημοσιογραφία επικεντρώθηκαν στην επερχόμενη νέα τεχνολογία και υποδομή ψηφιακής δικτύωσης που θα έπαιρνε αργότερα την ονομασία INTERNET.
O Έκο λοιπόν μου έμαθε τα βασικά: πως αν δεν έχω κάτι αξιόλογο να πω, δεν υπάρχει λόγος να ασχολούμαι με το δημόσιο βήμα! Κι αυτό το αξιόλογο προκύπτει μόνο όταν το άτομο παρατηρεί τον εαυτό του σε σχέση με το κοινωνικό σύνολο που τον εμπεριέχει και στην προσπάθειά του να αυτονομηθεί, κατακτά ελευθερία. Αυτή η αίσθηση ελευθερίας λοιπόν είναι το αποκλειστικό ζητούμενο της κοινωνίας, που περιμένει από το κάθε μέλος της να συνδράμει στην προσφορά του, ώστε όλη η κοινωνία να ωφεληθεί από τις προσφορές όλων των μελών της.
Δυστυχώς όμως, μόνο ελάχιστοι μπαίνουν στον κόπο να μελετήσουν την ειδική σχέση του ιδιωτικού τους βίου με τον δημόσιο, παρατηρώντας και μελετώντας τις αλληλεπιδράσεις του "Εγώ" με το "Εμείς" κι αντίστροφα. Ε, λοιπόν, αυτοί οι ελάχιστοι είναι οι νέοι αγγελιοφόροι της μεταβιομηχανικής επανάστασης και της παγκοσμιοποίησης, ικανοί να βρουν τις κατάλληλες λύσεις στα νέα, πολύπλοκα προβλήματα του επερχόμενου τεχνολογικού κι επιστημονικού κόσμου. Αυτοί οι λίγοι καλούνται να μεταφράσουν τις πολύπλοκες λειτουργίες των μεταβιομηχανικών συνθηκών σε κοινωνικούς θεσμούς συμβίωσης με νέους κανόνες, ανοιχτής κοινωνίας, ειρηνικής συνεργασίας, αμοιβαίας ωφέλειας, ανθρώπινης αλληλεγγύης.
Με βάση αυτό το θεωρητικό εφόδιο σπουδών στην Κοινωνιολογία - Δημοσιογραφία και τα βιώματα μέσα σε διάφορες ευρωπαϊκές κοινωνίες που έζησα, διηγούμαι στην επικαιρότητα εκφράζοντας την ιδιαιτερότητά μου, την προσωπικότητά μου, αναζητώντας την κριτική και τον γόνιμο διάλογο. Όμως εκτίθεμαι συχνά στη βάναυση τυραννία του αυταρχικού λαϊκισμού που μαστίζει το ελλαδικό διαδίκτυο, της λογοκρισίας και αυθαιρεσίας ιδιωτών, που δεν έχουμε κοινή νοοτροπία, συγκρούονται οι λογικές μας, εκφράζουν τις στερεότυπες αντιλήψεις τους επί προσωπικού, ακόμα και με ύβρεις, με απειλές, με αυταρχική συμπεριφορά ολοκληρωτικών καθεστώτων κι όχι φιλελεύθερης δημοκρατίας, όπως αυτή που κατοχυρώνει το Ελληνικό Σύνταγμα, οι Νόμοι και οι Θεσμοί διακυβέρνησης.
Καλό είναι λοιπόν να αναρτηθεί αυτός ο πίνακας των 12 βασικών κανόνων της Φιλελεύθερης Δημοκρατίας προς υπενθύμιση του πλαισίου αναφοράς των ελευθεριών του ατόμου, του Έλληνα κι Ευρωπαίου Πολίτη.