Υποτίθεται ότι θα ήταν ένας αριστοτεχνικός χειρισμός του Ορμπάν: δημοψήφισμα για το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τους πρόσφυγες. Την περασμένη χρονιά είχε ήδη προετοιμάσει το έδαφος χρησιμοποιώντας την «εισβολή» των «μεταναστών» στην Ουγγαρία για να δημιουργήσει μια ισλαμοφοβική φρενίτιδα στη χώρα του και να προκαλέσει τη Γερμανίδα Καγκελάριο στην Ευρωπαϊκή Ένωση – στοιβάζοντας χιλιάδες πρόσφυγες στο σιδηροδρομικό σταθμό Κελέτι στο κέντρο της Βουδαπέστης, όσο τα κέντρα μεταναστών στα προάστια της πόλης παρέμεναν εμφανώς άδεια. Αυτή τη χρονιά το δημοψήφισμα που αφορούσε το καταδικασμένο σε αποτυχία σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τους πρόσφυγες, υποτίθεται ότι θα έπιανε μ’ ένα σμπάρο δυο τρυγόνια: τις υπέρ της πολυπολιτισμικότητας στρατηγικές της Ε.Ε. και το Κίνημα για μια Καλύτερη Ουγγαρία, γνωστό και ως Jobbik, έναν από τους μεγαλύτερους εκλογικούς αντιπάλους του Ορμπάν.
Το σχέδιο έμοιαζε απλό και ταυτόχρονα τέλειο. Όπως είχε κάνει τον Ιούλιο του 2015 ο Έλληνας Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, ο Ορμπάν διάλεξε ένα αντιδημοφιλές και λίγο ως πολύ άσχετο, σχέδιο της Ε.Ε. για να αυξήσει την εγχώρια υποστήριξη και να τη χρησιμοποιήσει για να προκαλέσει την Ε.Ε. Το δημοψήφισμα έκανε τον πρωθυπουργό την προσωποποίηση του κράτους, μην αφήνοντας χώρο για εγχώρια αντιπολίτευση. Εξάλλου, όποιος ήταν αντίθετος στο δημοψήφισμα υποστήριζε όχι μόνο την πολυπολιτισμικότητα αλλά και την Ε.Ε. αντί του ίδιου του του κράτους. Και τα δύο θα αποτελούσαν εκλογική αυτοκτονία για το Jobbik, που υποτίθεται ότι είναι η πραγματική ριζοσπαστική δεξιά παράταξη στην Ουγγαρία- εκτοπίζεται ολοένα όμως από την παράταξη Fidesz του Ορμπάν.
Τους τελευταίους μήνες η κυβέρνηση του Fidesz ξόδεψε εκατομμύρια για να διασφαλίσει ότι οι Ούγγροι θα τρομοκρατούνταν από τους «μετανάστες» – ο Ορμπάν αρνείται να τους θεωρήσει πρόσφυγες- μέσα από μια εκστρατεία φόβου χρηματοδοτούμενη από το κράτος, με διαφημιστικές πινακίδες και προπαγάνδα μέσω ταχυδρομείου που έκανε λόγο δήθεν για απαγορευμένες περιοχές, σεξουαλικές επιθέσεις και τρομοκρατία στη Δυτική Ευρώπη. Τα ΜΜΕ συμμετείχαν με ενθουσιασμό, έχοντας εξαρτηθεί πλήρως από την κρατική χρηματοδότηση. Ακόμη και σήμερα, νωρίτερα, όσο φαινόταν πως η προσέλευση θα ήταν χαμηλή, η κρατική τηλεόραση πήρε συνέντευξη από ένα «μετανάστη» στο Βελιγράδι που είπε πως περιμένε «καλά νέα» σύντομα από την Ουγγαρία – ένα όχι πολύ επιδέξιο υπονοούμενο ότι μια ήττα στο δημοψήφισμα θα σήμαινε άλλη μια «εισβολή» (Μουσουλμάνων) μεταναστών.
Παρόλα αυτά αυτή τη φορά ο ικανότατος λαϊκιστής δεν «διάβασε» καλά το λαό του. Όπως έδειχναν οι δημοσκοπήσεις στη διάρκεια της ημέρας, το δημοψήφισμα δε θα συγκέντρωνε το απαραίτητο 50% της προσέλευσης. Αν και σχεδόν όλοι οι ψηφοφόροι απέρριψαν το ευρωπαϊκό σχέδιο για τις ποσοστώσεις (98%), όπως ήταν αναμενόμενο ευρέως, λιγότερο από 40% του ουγγρικού εκλογικού σώματος εμφανίστηκε για να ψηφίσει. Όχι εντελώς απροσδόκητο, καθώς το δημοψήφισμα για τη συμμετοχή στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ δε συγκέντρωσε προσέλευση 50%.
Προφανώς η ουγγρική κυβέρνηση θα δώσει έμφαση στο ποσοστό των ανθρώπων που ψήφισαν όχι, αλλά ας μην πλανώμαστε, είναι μια ξεκάθαρη ήττα. Ο Ορμπάν εδώ και καιρό τονίζει ότι οι πολιτικές της Ε.Ε. για τους πρόσφυγες είναι μια πραγματική και επείγουσα απειλή για την Ευρώπη και την Ουγγαρία. Έχει χρησιμοποιήσει όλα τα αντιφιλελεύθερα μέσα που έχει για αυτή την εκστρατεία. Και παρόλα αυτά, μόλις μια μειοψηφία Ούγγρων προσήλθε για να τον στηρίξει στην κάλπη.
Πώς να ερμηνεύσουμε το αποτέλεσμα αυτού του πολυαναμενόμενου δημοψηφίσματος; Προφανώς, δε σημαίνει ότι η πλειοψηφία των Ούγγρων πλέον στηρίζει την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις ποσοστώσεις ούτε ότι είναι ανοιχτή στους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι Ούγγροι είναι ανάμεσα στους πιο προκατειλημμένους λαούς της Ε.Ε. (σε γενικές γραμμές μόνο οι Έλληνες τους ξεπερνούν). Όπως οι περισσότερες εκλογές και δημοψηφίσματα στην Ευρώπη, κι αυτό ήταν κυρίως μια (μη) ψήφος για την εγχώρια πολιτική. Ένα μεγάλο μέρος του κόσμου που είναι αντίθετο στους πρόσφυγες έδειξε ότι είναι περισσότερο αντίθετο με τον Ορμπάν. Δεν ήθελαν να τον ισχυροποιήσουν, ακόμη κι αν κάτι τέτοιο θα βοηθούσε στο να κρατήσουν την «Ουγγαρία για τους Ούγγρους».
Ενώ είναι μόνο μια μικρή νίκη, δεδομένου ότι το σχέδιο της Ε.Ε. για τις ποσοστώσεις ήταν ήδη ξεπερασμένο πριν την πραγματοποίηση του ουγγρικού δημοψηφίσματος (άλλη μια ομοιότητα με το δημοψήφισμα του Τσίπρα το 2015), είναι μια σημαντική ευκαιρία για τους φιλελεύθερους δημοκράτες της Ουγγαρίας και την Ε.Ε. να αναπτύξουν επιτέλους μια εποικοδομητική και συντονισμένη εναλλακτική στην αντιφιλελεύθερη δημοκρατία του Ορμπάν. Ο ηγέτης της Ουγγαρίας μπορεί να είναι ειδικός στο να δημιουργεί ενθουσιασμό και να εκφράζει εκτεταμένες προκαταλήψεις, όμως είναι το ίδιο ευάλωτος με τους άλλους πολιτικούς στο να δημιουργεί λαϊκή δυσαρέσκεια, ακόμη και στον απόηχο μιας ήττας.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στη The WorldPost και μεταφράστηκε στα ελληνικά.