Θαρρώ πως ήταν ο Απρίλιος του 1990, όταν ξεκινούσε τις εργασίες της κάποια σημαντική Σ/σκεψη του ΠΑΣΟΚ. Το μεγάλο ενδιαφέρον ήταν στο ό,τι θα παρευρίσκονταν προσχωρώντας ο γέρων – πιά – Μάρκος Βαφειάδης , ο Αντ.Μπριλλάκης, ενώ θα επανέκαμπτε ο Γεράσιμος Αρσένης. Με τρεμουλιαστή φωνή ο Μάρκος ανέβηκε στο βήμα, ενώ οι σύνεδροι χειροκροτούσαν έχοντας – όπως εμπειρικά είχα διαπιστώσει – στον νου τους την εικόνα του Μάρκου ως αρχηγού του ΔΣΕ, μια εικόνα που μάλλον όμως δεν είχε ο ίδιος για τον εαυτό του του. Είχε προηγηθεί άλλωστε η συνάντησή του 2-3 χρόνια πρίν με τον Θρ.Τσακαλώτο, όπου προσφωνώντας ο ένας τον άλλο Στρατηγό, είπαν : «και οι δύο κάναμε λάθος».
Αυτό που το πολιτικό εδραιωμένο ασυνείδητο των συνέδρων δεν είχεν αντιληφθεί ήταν πως ο παλιός Καβαλιώτης αυτοδίδακτος καπνεργάτης είχεν αναθεωρήσει το μέγιστο των παλιών του αντιλήψεων, διατηρώντας βέβαια τις μνήμες, μνήμες υπαρξιακού χαρακτήρα εντέλει.
Λίγο ο Ζαχαριάδης, λίγο η Τασκένδη και το πώς λειτουργούσε η τότε Σοβιετική Ένωση, πολύ η δικιά του πολιτική αντιληπτικότητα πάντως μετά τα αναγκαία θούρια για το ΠΑΣΟΚ και τον Παπανδρέου ο στρατηγός Μάρκος, πολύ κομψά κατακεραύνωνε την πραγματικότητα του υπαρκτού σοσιαλισμού, ενώ οι σύνεδροι όλο και βουβαίνονταν καθοδηγημένοι από τις σκόρπιες εμμονές του υποσυνειδήτου τους.
Λίγο καιρό πριν τον θάνατό του ο μονίμως ψαχνόμενος Λ.Κύρκος είπε σε συνέντευξή του πόσο έντρομα ένοιωθε αναλογιζόμενος κάποια ασήμαντα ανθρωπάκια, που θα διοικούσαν την χώρα και τους τομείς της, αν η μεριά στην οποία κι ο ίδιος ήταν, καταλάμβανε την εξουσία.
Και οι δυό τους για διαφορετικούς λόγους – ίσως, όπως και άλλοι – αναστοχάστηκαν κι αναθεώρησαν στην βάση και των βιωμάτων τους μα και της πραγματικότητας, που ζούσαν …μα το ίδιο δεν είχαν κάνει με τρομακτική πνευματική και πολιτική βάσανο ο Καρίλιο και ο Μπερλινγκουέρ;
Για να είμαι ειλικρινής με τις σκέψεις μου, αφορμή για όλα ετούτα μα και όσα παρακάτω θα αναφερθούν πήρα από τον επαναλαμβανόμενο κατά καιρούς θόρυβο, για τις απόψεις του Αδ.Γεωργιάδη , καθώς και κατά πόσο το αμφιλεγόμενο παρελθόν του, του επιτρέπει να είναι σήμερα ένας κορυφαίος ενός μεγάλου αστικού κόμματος. Παραβλέποντας εκείνο το κομμάτι, που αφορά σε σκηνικές υπερβολές του πράγματι είναι κέρδος για τον αστισμό το να μπορεί να ενσωματώνει σταδιακά και με ελαχιστοποιημένη την ιδιοτέλεια, ικανούς ανθρώπους που αναθεώρησαν εν πολλοίς λόγω και έργω. Επίσης για να λέμε και καμμιάν αλήθεια περισσότερη, πέραν των Κεντρώων και των Αριστερών κατά πλειονότητα, αρκετοί Δεξιοί αντιστάθηκαν με ίση εμβληματικότητα με τους προηγούμενους απέναντι σε ανελεύθερα εγχώρια καθεστώτα. Το ό,τι ο Άναξ Κ.Γλύξμπουργκ ήταν ανόητος και άκαπνος, εκάλυψε δε σε πρώτο στάδιο την Χούντα δεν σημαίνει πως δεν υπήρξαν άνθρωποι μοναρχικών πεποιθήσεων που κονταροχτυπήθηκαν με την Δικτατορία…Από το Κίνημα του Ναυτικού και τον Ν.Παππά – που σε ώριμη ηλικία προσέγγισε τον πρώτο Σ/σμό, όντας προσωπικός φίλος του Φλωράκη – , τον γραφικό πλήν ατρόμητο Ιπποκράτη Σαββούρα μέχρι τον μετριοπαθή βασιλόφρονα δημοκράτη , ήρωα πιά, Σπύρο Μουστακλή.
Συνεπώς τόσον ο Γεωργιάδης όσον και πρώην νεαρός ΕΠΕΝΙΤΗΣ Μάκης Βορίδης, δικαιούνται να υπηρετούν μέσω νόμιμου αστικού κόμματος την πολιτική ζωή και την πολιτευματική λειτουργία. Κανείς δεν μπορεί να παραστήσει τον συλλήβδην ψυχαναλυτή και να αποφανθεί στο βάθος πως είναι. Αυτό άλλωστε είναι ζητούμενο για τον καθένα μας ξεχωριστά. Συνεπώς μπαίνουν ορισμένα κριτήρια, σαν κι αυτά που έβαζε ο Χόμπς για το Κράτος ή ο Φρόιντ για την σεξουαλική ταυτότητα και το ποσοστό της επιτρεπτής διαστροφικότητας. Κάτι τέτοιο. Αποκηρύσσω τον ολοκληρωτισμό, τον ρατσισμό, τον αντισημιτισμό, διατηρώ μνήμες ως τμήμα της ζωής μου όμως η αντίληψη των πραγμάτων με πάει αλλού πιά και αναθεωρώντας λέω πως κάποτε είχα κάνει λάθος, θα μπορούσε να είπωθεί.
Στην αντίθετη περίπτωση ο Μιτεράν δεν θάπρεπε να υπήρχε ως πολιτικός εξαιτίας μιας αμφιλεγόμενης νεανικής περιόδου στο περιβάλλον του Βισύ και του Πεταίν ή ο Σρέντερ εξαιτίας ενός ήπιου ναζιστικού παρελθόντος του στρατιωτικού πατέρα του ή ανάποδα ο Ντούμπτσεκ δεν θα ήταν αναγκαίο να συμβολοποιηθεί, γιατί δεν κατάλαβε αμέσως την κατασταλτική φύση του υπαρκτού, αλλά πιο μετά στην Άνοιξη της Πράγας.
Είναι σαν να λέμε μόνο για το ΕΑΜ, άντε και για το φιλελεύθερο κομμάτι του ΕΔΕΣ λησμονώντας την ΠΕΑΝ των Περρίκου , Π. Κανελλόπουλου που ανατίναξε τα γραφεία της ελληνοναζιστικής ΕΕΕ , στην Αθήνα της Κατοχής.
Είναι ωσάν να λησμονούμε τον φωτισμένο Βολιώτη Γεώργιο Καρτάλη , που έτεινε να μεταρσιωθεί σε ο,τι πιο πλήρες της φτιαχνόμενης Ελληνικής Σ/δημοκρατίας του 1960 αν δεν πέθαινε πρόωρα. Είχε ξεκινήσει από το συντηρητικότερο κομμάτι του Λαϊκού Κόμματος του Τσαλδάρη, όμως βίωνε, σκέφτονταν, έβλεπε.
Είναι ως να λησμονούμε την ταλάντευση ανάμεσα στην ΝΔ του Μητσοτάκη και στον πρώτο Συνασπισμό των Φλωράκη – Κύρκου του έξοχου αντιστασιακού Χαρ.Πρωτόπαππα ή τον ιδεολογικό συγκρητισμό του Β. Κοντογιαννόπουλου με τον Καραμανλή, τον Μητσοτάκη , τον Σημίτη,τον ΓΑΠ.
Η αναθεώρηση μείον κάποια ανεκτή και αναπόφευκτη ιδιοτέλεια είναι η έμπρακτη προκοπή του νου , που προχωρά χωρίς να διαγράφει , απλώς ουδετεροποιεί μετά την βάσανο της ανοχής ή/και της ενοχής.
Γιατί υπάρχει και η αναθεώρηση του κατοπτρικού ειδώλου, όπως γίνηκε με τον Γ. Γεωργαλά, τον Θεοφύλακτο Παπακωνσταντίνου , τον Σάββα Κωνσταντόπουλο οι οποίοι από αγκιτάτορες του παράνομου ΚΚ και του τροτσκιστικού αρχειομαρξισμού μετατράπηκαν στο ίδιο από την άλλη όψη του ολοκληρωτισμού, τον χουντισμό.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ : Κι άλλα θα μπορούσαν να γραφούν, ένα όμως είναι σίγουρο …πως το «ΔΙΚΙΟ ΕΙΝΑΙ ΖΟΡΙΚΟ ΠΟΛΥ» , που είναι και ο τίτλος ενός εξαίρετου βιβλίου της Μ.Δούκα , για να ζεί κανείς αναθεωρώντας, κοιτάζοντας πίσω και μπροστά μαζί, και ορίζοντας το κάθε φορά επωφελέστερο και δημοκρατικότερο ατομικό και συλλογικό μέλλον. Μόνον οι ζηλωτές των παραθρησκευτικών δογμάτων και τα ιδεοληπτικά κομματικά ενεργούμενα, δεν γνωρίζουν τι θα πεί αναθεώρηση μιας και είναι στάσιμες στήλες δογματικού άλατος κι ας νομίζουν πως κινούνται…