Με νέους πρωθυπουργικούς χρησμούς, αναφορικά με τον ακριβή χρόνο των εκλογών, συνεχίζει να κυλά ο Ιανουάριος. Ωστόσο, σοφότεροι δεν έχουμε γίνει ακόμα και έτσι η 9η Απριλίου φαντάζει ακόμα η επικρατέστερη ημερομηνία για τις κάλπες της απλής αναλογικής. Μήπως όμως με αυτή την ακατάσχετη συζήτηση περί της ακριβούς ημέρας των εκλογών έχουμε χάσει κάτι πιο ουσιαστικό;
Οι δύο προβλέψεις
Σύμφωνα με το Σύνταγμα, προκειμένου να οδηγηθούμε σε πρόωρες εκλογές, έστω ένα-δύο μήνες πριν τη λήξη της θητείας της κυβέρνησης, πρέπει να συντρέχουν δύο λόγοι. Ο ένας είναι να παραιτηθεί η κυβέρνηση και μια άλλη, υπηρεσιακή πλέον, να αναλάβει να οδηγήσει τον τόπο σε εκλογές. Ο άλλος είναι ο πρωθυπουργός να ζητήσει από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας τη διάλυση της Βουλής και την προσφυγή στις κάλπες, με επίκληση την «αντιμετώπιση εθνικού θέματος εξαιρετικής σημασίας».
Οι «εθνικοί λόγοι»
Τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή η παραίτηση της κυβέρνησης δεν είναι πιθανή εξέλιξη. Άρα, για να μην φτάσουμε μέχρι την 7η Ιουλίου ή κάπου εκεί κοντά, θα πρέπει ο πρωθυπουργός να επιλέξει τη δεύτερη διέξοδο. Δεν θα είναι άλλωστε η πρώτη φορά. Με βάση πάλι το Σύνταγμα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν έχει το δικαίωμα να κρίνει αν το εθνικό θέμα που επικαλείται ο πρωθυπουργός βασίζεται στην αλήθεια. Απλά κάνει αποδεκτό το αίτημα και… καλή εκλογική Κυριακή να έχουμε.
Μικρο-σκοπιμότητες
Το προβληματικό της παραπάνω διαδικασίας ξεκινά από το άκρως πρωθυπουργικοκεντρικό σύστημα, όπως αυτό έχει προκύψει και ενδυναμωθεί μετά τη -μακρινή- συνταγματική αναθεώρηση του 1986. Ωστόσο, αυτό από μόνο του δεν θα ήταν προβληματικό αν ο εκάστοτε πρωθυπουργός δεν έκανε «λάστιχο» την ερμηνεία περί εθνικού λόγου προκειμένου να εξυπηρετήσει μικροκομματικές και μικροπολιτικές σκοπιμότητες, με μόνο στόχο -συνήθως- την πολιτική επιβίωση είτε του ίδιου είτε του κόμματός του.
Θέμα κουλτούρας
Πως μπορεί να σταματήσει αυτό; Δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε την Αμερική. Η μία λύση είναι να αποκτήσουν ουσιαστικό σεβασμό στις συνταγματικές επιταγές και προβλέψεις οι ίδιοι οι πρωθυπουργοί. Αλλά αυτό θέλει διαφορετική πολιτική κουλτούρα που, όπως αποδείχθηκε, ακόμα και νέοι σε ηλικία πολιτικοί ή εκείνοι που αυτοπροβάλονται ως πολιτικά φιλελεύθεροι, δεν διαθέτουν.
Εκλογικοί κύκλοι
Η άλλη λύση δεν είναι τίποτα περισσότερο από αυτό που πρότειναν, το 2016, οι Νίκος Αλιβιζάτος, Παναγής Βουρλούμης, Γιώργος Γεραπετρίτης, Γιάννης Κτιστάκις, Στέφανος Μάνος και Φίλιππος Σπυρόπουλος στο «Ένα καινοτόμο Σύνταγμα για την Ελλάδα», στο οποίο, μεταξύ άλλων, υπήρχε η πρόβλεψη των λεγόμενων «σταθερών εκλογικών κύκλων». Έγραφαν τότε οι έξι: Οι εκλογές «να διενεργούνται σταθερά την πρώτη Κυριακή του Φεβρουαρίου κάθε τέταρτου έτους», ενώ σε περίπτωση που η Βουλή «διαλυθεί ή αυτοδιαλυθεί με απόφασή της, που λαμβάνεται με την πλειοψηφία των δύο τρίτων του όλου αριθμού των βουλευτών, η θητεία της νέας Βουλής διαρκεί όσο η υπολειπόμενη θητεία της προηγούμενης». Επίσης, μέσω του θεσμού της «εποικοδομητικής» ψήφου δυσπιστίας, εκτιμούσαν ότι «διευρυνόταν η δυνατότητα κυβερνήσεων ανοχής και μειοψηφίας, αν η Βουλή δεν κατορθώνει να στηρίξει κυβέρνηση πλειοψηφίας», με στόχο, όπως σημείωναν, την «αποτροπή της συχνής προσφυγής στις κάλπες».
Ωριμότητα ή προβλέψεις
Με λίγα λόγια, αναζητείται, για ακόμα μία φορά, πολιτική ωριμότητα. Αλλιώς θα επιζητούμε αναχώματα και δικαιολογίες συναίνεσης μέσω νόμων και συνταγματικών προβλέψεων που θα παίζουν τον ρόλο του «παιδονόμου» και θα λειτουργούν ως ασπίδα προστασίας απέναντι σε σκοπιμότητες και μικροπολιτικά παιχνίδια.