Καιρό τώρα, όπως όλοι, παρακολουθώ την υπόθεση με τις διαγραφές συγκεκριμένων ονομάτων της λίστας Λαγκάρντ. Σκέφτηκα λοιπόν να κάνω έναν αυτοσχέδιο, πλην προσεκτικό διαχωρισμό ανάμεσα στους κολλητούς, τους έμπιστους στενούς συνεργάτες και στους κηπουρούς. Στους έμπιστους συνεργάτες, χωρίς να αποκλείονται στατιστικά και οι εισοδιστές καιροσκόποι, ανήκουν συνήθως άνθρωποι υψηλού ήθους, πρωτογενούς αντίληψης των πολιτικών πραγμάτων -και γι’ αυτό πάντα με την παραίτηση στην τσέπη- και συνήθως με διαχρονικό διακριτό ρόλο στα δρώμενα. Κυρίαρχο στοιχείο της σχέσης εμπιστοσύνης με τον Αρχηγό, είναι η μακρά συναντίληψη για καίριες πολιτικές διακυβεύσεις και όχι κατ’ ανάγκην μια α-δημιουργική πλήρης ταύτιση. Δεν αντλούν καμιά νομιμοποίηση από τη σχέση εμπιστοσύνης με τον Αρχηγό, που άλλωστε είναι αμφίδρομη.
Για να γίνω πιο κατανοητός, δύο πρόχειρα παραδείγματα:
1- Κ. Σημίτης και Τ. Γιαννίτσης, Ν. Χριστοδουλάκης, Ν. Θέμελης.
2- Κ. Καραμανλής και Τ. Λαμπρίας, Κ.Τσάτσος.
Οι κολλητοί είναι πρόσκαιροι, ολίγου ή περισσότερου χρόνου και συνήθως χαρακτηριστικό τους είναι η τσαχπίνικη κολακεία πριν να απλωθούν στον καμβά της προσωπικής τους ιδιοτέλειας, χωρίς να αποκλείεται όλα αυτά να συνυπάρχουν και με υγιή στοιχεία συμφωνίας με πτυχές της πολιτικής προσωπικότητας του Αρχηγού.
Η πιο επαμφοτερίζουσα κατηγορία, είναι αυτή η σχετικά πρόσφατη ως τρέχουσα ορολογία, των κηπουρών. Για την ιστορία, ήταν εκείνος ο βασιλόφρων δεξιός και ύστερα χουντικός πολιτικός της δεκαετίας του 1960, ο Π. Πιπινέλης, νομίζω, που είχε πει πως ο βασιλιάς μπορεί να διορίσει πρωθυπουργό, ακόμα και τον κηπουρό του. Προφανώς πρόκειται για παραλλαγή του κολλητού, εφόσον συμβαίνει η πολιτική αύρα του Αρχηγού να αποπνέει δυναστειακά και πριγκηπικά χαρακτηριστικά και πάντα κατά τον Πιπινέλειο αφορισμό.
Παρακολουθώντας τα επεισόδια της λίστας – και πάντοτε όπως περιγράφονται από τα πιο έγκριτα ΜΜΕ και προφανώς χωρίς να προδικάζει κανείς την τελεσίδικη κρίση – βλέπουμε έναν εργατικό, αλλά πολιτικά μέτριο Υπουργό, να αφαιρεί, κατά πως φαίνεται, ονόματα ζάπλουτων συγγενών του, έχοντας την βεβαιότητα και την αλαζονεία ασφαλώς, πως ουδέποτε κανείς δεν θα βρει οτιδήποτε. Παραδοσιακώς, αυτή η αλαζονεία διακρίνει ιστορικά όλους τους συνεργάτες Βασιλέων ή νεοπριγκήπων. Αντί να στοχεύει στην επεξεργασία θέσεων στις διαπραγματεύσεις με την τρόικα, την ίδια ώρα που πετσοκόβονταν οι οικονομικά ασθενείς, ο ίδιος κηπουρός μεριμνούσε για το πλούσιο παρόν και μέλλον των επωνύμων συγγενών του και μαζί με τον Αρχηγό – Πρίγκηπα εκ Πριγκήπων, δημιουργούσαν πρόωρες φρούδες ελπίδες στους Έλληνες. Εδώ, αυτό που ενοχλεί είναι η αδυναμία του πολιτικού συστήματος στον σύνολό του να θωρακίσει την ισονομία και τη διαφάνεια, την οποία κατά τα άλλα διακηρύσσει. Υπάρχει ένα σύστημα-λάστιχο, που σε συνθήκες ηγεμονίας μιας πολιτικής στοχεύσεων και παρουσίας πολιτικών με μεγάλους αλλά και απτούς συνάμα στόχους, μπορεί να παράξει θετικά επιτεύγματα, ενώ σε συνθήκες παρουσίας ενός ασύντακτου, ολιστικού και χαοτικού πολιτικού λόγου και την Αρχηγία ψευδοχαρισματικών πριγκήπων, ξεβράζει απομεινάρια ρουσφετιών της εποχής του Τζουμπέ. Είναι επί πλέον θλιβερό να βλέπεις σε ρόλους δευτεραγωνιστή, πρόσωπα σαν εκείνον τον συνταξιούχο εισαγγελέα, που όλοι αξιολογήσαμε τη συμβολή του στην εξάρθρωση της παλιάς τρομοκρατίας, να συμπεριφέρεται δολίως, άλλοτε υποκρύπτοντας και άλλοτε καρφώνοντας αναπόδεικτα πολιτικούς που δεν συμπαθεί.
Οι κυβερνήσεις συνεργασίας και οι οριζόντιες συμφωνημένες αλλαγές του συστήματος -αυτό που μεγαλόσχημα αποκαλείται 4η Ελληνική Δημοκρατία- καθώς και η παρουσία στις ηγεσίες, ανθρώπων με σαφή κουλτούρα και πολιτική αρχή, μέση και τέλος, πιθανόν να περιορίσει δραματικά τα αλαζονικά και αντιδημοκρατικά πριγκηπάτα σαν κι αυτά στα οποία ηγεμόνευαν οι κηπουροί. Ηγέτες σαν τον Ντε Γκολ και πρόσφατοι δικοί μας πρωθυπουργοί σαν τον Κ. Σημίτη, δεν χρειάστηκαν κηπουρούς, γιατί δεν τους είχαν ανάγκη. Η δημιουργία νέων κομμάτων με οιονεί πλειοψηφικά χαρακτηριστικά και η ανάδειξη σ’ αυτά ηγετών με κάποια από τα χαρακτηριστικά που περιγράφτηκαν, καθώς και η κατά το δυνατόν μετάλλαξη των παλαιών σε τέτοια, μπορεί να αποτρέψει την παρουσία κυβερνήσεων κηπουρών και πρωθυπουργών – πριγκήπων. Δεν αρκούν μόνον αυτά, αλλά η υπόθεση Παπακωνσταντίνου, Διώτη, κ.λπ., όζει, κι αυτό μόνον ελπιδοφόρο δεν είναι για τη χώρα και το ματωμένο πολιτικό σύστημα.
*O Νίκος Γκιώνης είναι Πολιτικός Μηχανικός.