Η τρόικα έκανε λάθος: κάποτε πίεζε να ξεκαθαρίσει το τραπεζικό τοπίο στην Ελλάδα με τη δημιουργία λίγων και υγιών τραπεζικών ομίλων κι όταν βρέθηκε μπροστά στη συγχώνευση της Εθνικής με τη Eurobank πάτησε πόδι. Λάθος είχε κάνει νωρίτερα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο με τους λεγόμενους «δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές»: θεωρούσε ότι σε κάθε ευρώ μείωσης των δαπανών αντιστοιχεί 0,5 ευρώ μείωσης του ΑΕΠ, ενώ σήμερα αναγνωρίζει ότι η πραγματική μείωση του ΑΕΠ είναι πολύ μεγαλύτερη, από 0,90 ώς 1,70 ευρώ. Τι συμβαίνει τελικά μ? αυτούς τους τύπους; Είναι άσχετοι, είναι εγκληματικά επιπόλαιοι ή απλώς πειραματίζονται στις πλάτες των λαών;
Είναι αλήθεια ότι υπάρχει ένα παγκόσμιο έλλειμμα γνώσης, το οποίο αφορά όμως όλες τις πλευρές: δεν πέφτει έξω στις προβλέψεις του μόνο το ΔΝΤ, διαψεύδεται κι ένας οικονομολόγος του κύρους του Κρούγκμαν ή ο «μοναδικός αναλυτής που προέβλεψε την κρίση», ο πολύς Νουριέλ Ρουμπινί. Για να αντιμετωπιστεί αυτό ακριβώς το έλλειμμα, ο διοικητής της Fed Μπεν Μπερνάνκι πρότεινε πρόσφατα να ξεκινήσει μια εκστρατεία στα σχολεία που την ονόμασε «μαζική οικονομική επιμόρφωση». Να διδαχθεί δηλαδή η οικονομία στα παιδιά, ώστε όταν μεγαλώσουν να γίνουν παραγωγικά μέλη της κοινωνίας.
Για να είμαστε όμως δίκαιοι, πρέπει να δούμε και την άλλη πλευρά του νομίσματος. Οι οικονομολόγοι δεν είναι θεοί ούτε αποτελούν ένα «απόλυτο» σημείο αναφοράς. Πράγματι πειραματίζονται, αφού η κρίση που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν ήταν κάτι καινούργιο και, τουλάχιστον στην αρχή, απαιτούσε γρήγορες αποφάσεις. Ηταν η εποχή των unknown unknowns, κινδύνων που δεν υποπτευόταν κανείς ούτε την ύπαρξή τους, όπως λέει στο περιοδικό «Le Point» ο επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ Ολιβιέ Μπλανσάρ, ο πρώτος που διατύπωσε το δικό του mea culpa τον περασμένο Δεκέμβριο. «Οταν κάνεις οικονομικές προβλέψεις, στο τέλος αποδεικνύονται σχεδόν πάντα ανακριβείς, είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω. Μπορεί να είμαι προκατειλημμένος, πιστεύω όμως ότι ένας οργανισμός που τροποποιεί τα μοντέλα του, που αναθεωρεί τις υποθέσεις του, που επανιδρύεται, που κοιτάζει πίσω του, είναι ένας πιο αξιόπιστος οργανισμός».
Η αυτοκριτική αυτή είναι ευπρόσδεκτη, με δύο προϋποθέσεις. Πρώτον, να μην υπερκεράζεται από την αλαζονεία – κάτι ξέρει κι ο Γιάννης Στουρνάρας. Δεύτερον, να συνοδεύεται από πράξεις. Ο ίδιος ο Μπλανσάρ τονίζει ότι δεν αμφιβάλλει για την ανάγκη να μειωθούν τα δημοσιονομικά ελλείμματα, αναγνωρίζει όμως ότι υπάρχει ένα πρόβλημα με τους ρυθμούς της δημοσιονομικής εξυγίανσης. Αυτό ακριβώς έλεγαν πάντα οι (λιγοστές, είναι αλήθεια) ψύχραιμες φωνές στην Ελλάδα: να νοικοκυρέψουμε τα οικονομικά μας, αλλά μη μας βάζετε το μαχαίρι στον λαιμό. Να θεραπεύσουμε την ασθένεια, αλλά να ζήσει και ο ασθενής.