Ασφαλώς το κατάλαβα. Η συμμετοχή μου για πρώτη φορά στην εκλογική διαδικασία υπήρξε μια ξεχωριστή, πρωτόγνωρη πράξη, με πλούσιες εμπειρίες, με συγκινητικές στιγμές και με κάποιες εντάσεις. Μια διαδικασία από την οποία επιτρέψτε μου να μοιραστώ μαζί σας ορισμένα χρήσιμα συμπεράσματα.

Πρώτα απ? όλα, οι ευρωεκλογές ήταν για την ανάδειξη των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) και του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ήταν δηλαδή για την Ευρώπη και το μέλλον της. Αλλά γενικά οι πολίτες δεν ήθελαν και τόσο πολύ (με εξαιρέσεις) να συζητήσουν για την Ευρώπη. Για πολλούς λόγους. Πρώτα απ? όλα, και δικαιολογημένα, γιατί είχαν άλλες πιο άμεσες και καυτές σκοτούρες – τη μείωση των εισοδημάτων, την ανεργία, την ανασφάλεια του μέλλοντος. Αυτά πονάνε. Αυτά συζητάνε. Κι όμως, για όλα αυτά η Ευρώπη έχει ρόλο και λόγο, δεν είναι απλώς «ο ένοχος» που επέβαλε το Μνημόνιο και πολιτικές λιτότητας που οδήγησαν στην κοινωνική ανέχεια και σε υψηλά επίπεδα ανεργίας… Εχει πολύ ευρύτερο ρόλο για σχεδόν καθετί που αφορά την καθημερινότητα του πολίτη. Αυτό όμως, πέρα από έναν ορισμένο κύκλο, αγνοείται – όπως αγνοείται και ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αλλά και των άλλων οργάνων της Ενωσης.

Η ΕΕ σε σημαντικό βαθμό θεωρείται είτε θεσμός χορήγησης επιδοτήσεων («πόσα χρήματα θα πάρουμε») είτε μπαμπούλας που επιβάλλει λιτότητα (μέσω των Μνημονίων). Ετσι, δύσκολα μπορούσε να γίνει οποιαδήποτε ορθολογική συζήτηση για την Ευρώπη. Αλλά για το γεγονός ότι ο μέσος πολίτης δεν γνωρίζει «τα της Ευρώπης» ευθύνεται πρωτίστως η ίδια η ΕΕ, η οποία έχει αποτύχει να «επικοινωνήσει» το προϊόν που παράγει με τρόπο εύληπτο και κατανοητό. Ευθύνονται όμως και οι εθνικές κυβερνήσεις. Με τα δεδομένα αυτά δεν είναι τόσο περίεργο ότι οι πολίτες δεν ψηφίζουν για την Ευρώπη (επομένως και τους ανθρώπους που γνωρίζουν την Ευρώπη). Ο κάθε λαός, σε τελευταία ανάλυση, ψηφίζει αυτούς που ο ίδιος γνωρίζει καλύτερα, για να έχει τελικά (και) τους ευρωβουλευτές που του αξίζουν. Απλώς, ας μη διαμαρτύρεται μετά την απομάκρυνση από την κάλπη για τους πολιτικούς που έχει. Αυτούς δημοκρατικά ψηφίζει, αυτούς έχει.

Μια δεύτερη παρατήρηση: ο εκλογικός ανταγωνισμός δεν είναι καθόλου ίσος ανάμεσα στους υποψηφίους. Δεν το αγνοούσα. Απλώς, κατάλαβα καλύτερα στην πράξη τον ρόλο και τα ανελέητα παιχνίδια των διαφόρων μηχανισμών, την ξεδιάντροπη συμπεριφορά ορισμένων ΜΜΕ, τον ρόλο του χρήματος και της οργανωμένης υποστήριξης. Δυστυχώς, χωρίς επαρκείς πόρους λίγα πράγματα μπορούν να γίνουν. Αυτά είναι παθογένειες και στρεβλώσεις της σύγχρονης δημοκρατίας που χρειάζεται να αντιμετωπισθούν.

Τρίτη παρατήρηση: η ταυτόχρονη διεξαγωγή των ευρωεκλογών και των περιφερειακών/ δημοτικών εκλογών αποδεικνύεται τεράστιο λάθος για μια χώρα όπως η Ελλάδα, χωρίς εμπεδωμένη «κουλτούρα διαλόγου», πολύ περισσότερο δε όταν οι ευρωεκλογές διεξάγονται με σταυρό προτίμησης . Το μήνυμα και των δύο εκλογών τελικά θολώνει και συσκοτίζεται, συσκοτίζεται ιδιαίτερα ωστόσο το μήνυμα των ευρωεκλογών. Οι ευρωεκλογές θα ήταν χρήσιμο να διεξάγονται μόνες τους την ημερομηνία που πανευρωπαϊκά καθορίζεται, ώστε η επιχειρηματολογία να εστιάζεται στην Ευρώπη, στα καλά και στα κακά της, προκειμένου ο πολίτης να έχει καθαρή εικόνα για το τι ακριβώς ψηφίζει. Το καθεστώς της ταυτόχρονης διεξαγωγής θα πρέπει επομένως να εγκαταλειφθεί. Η ξεχωριστή διεξαγωγή, βεβαίως, συνεπάγεται κάποιο πρόσθετο οικονομικό κόστος. Αλλά νομίζω ότι η δημοκρατία και η υπεύθυνη ενημέρωση του πολίτη το επιβάλλουν. Αυτό που παρατηρήθηκε σ? αυτές τις εκλογές, όπου σ? ένα τραπέζι συζήτησης ο ένας μιλούσε για τα προβλήματα της Ευρώπης και ο άλλος για τα προβλήματα στο… Κάτω Παρτάλι, δεν εξυπηρετούσε τελικά κανέναν. Ούτε την Ευρώπη ούτε το… Κάτω Παρτάλι.

Και κάτι ακόμα, σχετικό με το εγχείρημα της Ελιάς, που κατά τη γνώμη μου έκανε ένα σημαντικό βήμα. Αλλά η προσπάθεια ανασύνταξης και ενοποίησης των κεντροαριστερών δυνάμεων (διαπίστωσα ότι) δεν κατανοείται επαρκώς από τους πολίτες, και ιδιαίτερα από τους διαχρονικούς οπαδούς του 
ΠαΣοΚ. Για να ισχυροποιηθεί το εγχείρημα πρέπει να εξηγηθεί καλύτερα. Να εξηγηθεί ότι οι καιροί άλλαξαν και να κατανοηθεί ότι χρειαζόμαστε άλλες συνθέσεις και άλλα πολιτικά σχήματα που, ενώ δεν θα ισοπεδώνουν τα θετικά του παρελθόντος, θα αρθρώνουν το καινούργιο με το βλέμμα στο μέλλον. Τα αποτελέσματα των εκλογών προσφέρουν την ευκαιρία και καλή βάση για κάτι τέτοιο…