«Όταν η λύση- της ονομασίας της FYROM- γίνεται πρόβλημα»

Αντώνης Τριφύλλης 25 Ιαν 2018

Έτσι ονομάζεται βιβλίο του σπουδαίου Αυστροαμερικανού συμπεριφοριστή ψυχολόγου Πάουλ Βάτσλαβικ. Σε αυτό επεξεργάζεται την ανθρώπινη συμπεριφορά σε επίπεδο ζευγαριού και στην προσπάθεια που καταβάλει το ζευγάρι για να βγει από κάποιο πρόβλημα της σχέσης του. Στην προσπάθεια αυτή πολύ συχνά αποτυγχάνει. Γιατί οι λύσεις που προτείνουν οι δυο πλευρές δημιουργούν οι ίδιες προβλήματα. Αν, για παράδειγμα, ο κάθε ένας πιστεύει ακράδαντα ότι έχει απόλυτο δίκιο, τότε κάθε προσπάθεια για κοινά αποδεκτή λύση, χειροτερεύει την κατάσταση. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί, λέει ο Βάτσλαβικ, το ζευγάρι μπαίνει σε κατάσταση φιδιού που κυνηγάει την ουρά του, όπου οι προκαταλήψεις κάθε μέλους είναι κυρίαρχες. Για να υπάρξει λύση είναι απαραίτητο να ‘’σπάσει’’ το πλαίσιο που ορίζεται από τις προκαταλήψεις του. Δύσκολη δουλειά που χρειάζεται ενίοτε την παρουσία τρίτου-του ψυχοθεραπευτή- για να βοηθήσει την αποκατάσταση επικοινωνίας.

Στην περίπτωση την δική μας έχουμε το ζευγάρι-Ελλάδα, Fyrom- και τον ‘’ψυχοθεραπευτή’’- Νίμιτς. Η λύση του προβλήματος της ονομασίας των Σκοπίων, χωρίς να οδηγήσει η λύση αυτή σε πρόβλημα, είναι  δυσκολότερη. Γιατί στο ζήτημα εμπλέκονται περισσότεροι ενδιαφερόμενοι- ΗΠΑ, Ε.Ε., Ρωσία- που έχουν αντικρουόμενα ζωτικά κατά την γνώμη τους συμφέροντα. Μοιάζει λίγο με την περίπτωση της Αλσατίας και Λωραίνης, που κάθε λύση χειροτέρευε το πρόβλημα και οδηγούσε σε πόλεμο.

Για να θυμηθούμε ποια είναι αυτά τα συμφέροντα, πρέπει να εξετάσουμε την σύγκρουση των τριών δυνάμεων, ΗΠΑ , Ε.Ε. και  Ρωσία. Οι Δυτικοί θεωρούν ότι η διείσδυση της Ρωσίας στα Βαλκάνια είναι γεγονός. Οι Ρώσοι όντως προσπαθούν να ελέγξουν τα Βαλκάνια με ανορθόδοξους τρόπους. Όπως με την χρηματοδότηση κινήσεων που βρίσκονται στο ακροδεξιό-εθνικιστικό φάσμα, με κινητοποίηση της κοινής γνώμης που παραδοσιακά και κατά πλειοψηφία βρίσκεται πιο κοντά στο Ρωσικό θρησκευτικό δόγμα και κατά καιρούς ήταν στην σφαίρα επιρροής της κλπ.

Η Ε.Ε. επιπλέον, με την αναζωπύρωση της επιθυμίας για διεύρυνσής της βλέπουμε να προχωράει σε δυο κινήσεις. Επίσπευση των διαδικασιών  ένταξης της Σερβίας και του Μαυροβουνίου στην Ε.Ε. και επίσπευση της ένταξης στην ζώνης του Ευρώ της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας. Και η επίσπευση έχει να κάνει με την ανάγκη να αποδείξει ότι το Brexit δεν σηματοδοτεί την απαρχή της διάλυσής της.

Χωρίς αμφιβολία, η λύση του προβλήματος είναι επωφελής και για τα δυο μέλη. Στη Ελλάδα θα της επιτρέψει πιο ενεργό ρόλο στην διαδικασία ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων, στην FYROM θα ανοίξει ένα δρόμο ασφάλειας και προοπτικής, αλλά και εδαφικής ενότητας που κινδυνεύει από γείτονες.

Μέσα σε αυτό το γεμάτο εντάσεις και συγκρουόμενα συμφέροντα περιβάλλον, οι δυο ενδιαφερόμενες χώρες έχουν να αντιμετωπίσουν  ισχυρό μέρος της κοινωνίας τους να καθορίζεται από προβλήματα ‘’ζευγαριού’’ που βασίζονται στην εθνική τους ταυτότητα. Η λύση που θα δοθεί, αν δοθεί, υποχρεώνει όλα τα μέρη να εργαστούν συστηματικά, ώστε αυτή να μην μετατραπεί σε πρόβλημα. Οι δε κίνδυνοι που υποβόσκουν και στις δυο χώρες από την εσωτερική αντίσταση μπορεί να οδηγήσει σε εσωτερική πολιτική αποσταθεροποίηση. Για την γειτονική χώρα μάλιστα η ανάγκη απαλλαγής από τις αλυτρωτικές  πρόνοιες του Συντάγματός της απαιτεί δημοψήφισμα με αποτέλεσμα μη ελέγξιμο. Για την Ελλάδα πάλι οι απρόσεκτοι  χειρισμοί στο εσωτερικό μέτωπο είναι φανερό ότι θα οδηγήσει σε αναζωπύρωση του εθνικισμού με αποτέλεσμα επικίνδυνα για την σταθερότητα της κυβέρνησης που θα προκύψει μετά τις εκλογές του19. Μακάρι η λογική να υπερισχύσει του συναισθήματος να αποδείξει ότι οι κοινωνίες έχουν ωριμάσει και έχουν διδαχτεί για το ρόλο που παίζουν οι ευρωπαϊκές αξίες για το μέλλον τους. Ωστόσο κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι κάτι τέτοιο έχει συμβεί.

Θα πρέπει επιπλέον η  Ρωσία, οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. να καταλάβουν επαρκώς σε τι περιπέτεια μπορούν να οδηγηθούν τα Βαλκάνια συνολικά, αν δεν βρεθεί τρόπος να ισορροπήσουν τα δικά τους συμφέροντα με το υπέρτερο συμφέρον για σταθερότητα και Ειρήνη.