Οριενταλισμός ή Ανατολικό Ζήτημα;

Δημήτρης Σκουρέλλος 11 Ιαν 2021

Το σπουδαίο βιβλίο τού Γιάννη Λασκαράκη, «Κυνηγημένοι από την Ιστορία» θα μπορούσε συναισθητικά να παραπέμψει σε μιαν ευτυχέστερη πρόσληψη των ιστορικών γεγονότων ως δρώμενων που κατατάσσουμε δίχως ντετερμινιστικές δεσμεύσεις αναλύοντας απαλλαγμένοι από τη θεολογία της επανάληψης, του μομέντουμ, του απροσδόκητου χρόνου, πέρα από τη βάσανο της χαϊντεγκεριανής ευφάνταστης όμως απανθρωπικής ιδιοφυΐας τού «Είναι και Χρόνος». Όχι δε σκοπεύω σε βιβλιοκριτική. Είμαι απελευθερωμένος από την «Εποχή», και δυστυχώς η «Φράση» είναι χρόνια στον κατάλογο αναμνήσεων.

            Δεν ξέρω για το δάσκαλο που με δασκάλευε (εκείνον που του αναγνωρίζει ο μαθητής επιτέλους την αυθεντία τού παρά-λόγου, δηλ. του Λόγου καθεαυτόν) το Δ.Ν. αλλά πάλι τα βλέπω τα ηροδότεια μοτίβα, τις θουκυδίδειες θεματικές. Είμαστε οι άνθρωποι με επιδιώξεις, σάρκα οστά και φαντασιώσεις που καλούμε τη Μούσα της ιστορίας, να μας ανδραποδίσει.

            Τρέμω με την παραμονή του θεωρούμενου επιτυχημένου κυρίου Δένδια στο Υπουργείο των Εξωτερικών. Το χρέος και την ανευθύνη που φαίνεται να κουβαλά. Σε κανονική παραλληλία με τον άλλο ρέκτη του ελληνισμού, τον Πρόεδρο Αναστασιάδη. Τώρα ανεκαλύφθη η συνέχεια: όπως τότε.

            Όπως ΄τότε, στους Βαλκανικούς ή και το δεύτ. παγκόσμιο πόλεμο ακόμη. Γάλλοι που φέρθηκαν ως αναγνώστες τού «Νέου Ανάχαρση», ήρωες του «Μοναστηριού της Πάρμας». Προτείνουν και υποκρίνονται μια συνθήκη ιδεοληπτικής φαντασίωσης ως όργανο ερμηνείας  της πραγματικής και άφευκτης σωρείας των γεγονότων: ορισμένοι νομίζουν πως ζούμε τη διάλυση τη Οθωμανικής αυτοκρατορίας και επενδύουν την άγονη εξωτερική πολιτική με την οπτική τού βαθιά εδραιωμένου εδώ και δύο αιώνες οριενταλισμού: του εξωτισμού της Ανατολής, του ξενισμού αυτής. Της εγγεγραμμένα ανυπέρβλητης αντίστιξης.

            Δεν τα λέω καθαρά: η οικονομική (και πολιτισμική και δημογραφική) διάδραση Ευρώπης Τουρκίας δεν επιτρέπει ανεύθυνους παλικαρισμούς. Αν δεν επιθυμούμε τον ευρωτουρκικό ή τον ελληνοτουρκικό διάλογο, ας απαντήσουμε στην κολοβή Ευρώπη που απομένει πώς και προς τι αρνηθήκαμε την ενότητα δικαίου για να βασιλέψει το άδικο;  Φανταστείτε να ελλιμενίζονται στη Σούδα ή τον Πειραιά πολεμικά πλοία υπό διαταγάς τής Λεπέν! Μαχαιριά στο γερμανικό φιλοτουρκισμό, έτσι;

            Ναπολέων ο Πρώτος, Ναπολέων κι ο Τρίτος. Δεν ξέρω αν ήταν ο Μαρδόνιος, ο Αγησίλαος, ο Πολιορκητής ή ο Μέγας ο Αλέξανδρος: να ζήσουμε μαζί! Θα μου ήταν αρκετό. Οι ρόλοι υπόκεινται σε διαπραγμάτευση, των κοινών ανθρώπων αποφάσεις: ακριβώς όπως κλείνει με τα λόγια του Κύρου η «απόδεξις» του Ηρόδοτου: δεν είμαστε άσχημα, μη μεμψιμοιρούμε!