«Ολλανδικό πρόβλημα» στην καρδιά της Ευρώπης

Παναγιώτης Ιωακειμίδης 24 Νοε 2023

Όταν πριν χρόνια σπούδαζα και δίδασκα στο Άμστερνταμ, η Ολλανδία ήταν η Ευρωπαϊκή χώρα υπόδειγμα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Η πλέον ανεκτική (tolerant) ίσως  σε κάθε εναλλακτική άποψη και διαφορετικότητα με κάπως ακραίες φιλελευθεριάζουσες απόψεις (που αποτυπώνονταν στην περίφημη περιοχή των κόκκινων φαναριών του Άμστερνταμ). Αλλά και μια χώρα υψηλής πολιτιστικής δραστηριότητας με τα περίφημα μουσεία Ράικς για το Ρέμπραντ και Βαν Γκόγκ αλλά και τη διάσημη συμφωνική ορχήστρα Κοντσερτγκεμπάου στο Άμστερνταμ υπό τον μυθικό μαέστρο Μπέρναρντ Χάιτινγκ. Και βέβαια τη Χάγη ως την πρωτεύουσα της διεθνούς δικαιοσύνης, την έδρα του Διεθνούς Δικαστηρίου, κλπ.  Αλλά πάνω απ’ όλα η Ολλανδία, ιδρυτική χώρα της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ), ήταν η πλέον πιστή αφοσιωμένη στην ιδέα της Ευρωπαϊκής ενοποίησης, στην μετεξέλιξη της ΕΟΚ σε Πολιτική Ένωση ομοσπονδιακής δομής (Συνθήκη Μάαστριχτ). «Καθαρός πληρωτής» (netcontributor) του προϋπολογισμού, υπέρμαχος της νομισματικής ενοποίησης, λειτουργούσε ως ένα παράλληλο σταθεροποιητικό κέντρο για τη Ευρωπαϊκή Ένωση συμπληρωματικό του άξονα Γαλλίας – Γερμανίας. Το πολιτικό της σύστημα λειτουργούσε επίσης υποδειγματικά. Αν και στηριζόταν στην απλή αναλογική ως εκλογικό σύστημα, δεν είχε γνωρίσει τον κατακερματισμό. Ουσιαστικά κυριαρχούσαν οι δύο πολιτικές οικογένειες, της κεντροδεξιάς και κεντροαριστεράς, στο 150μελές Κοινοβούλιό της. Οι οικονομικοί πόροι της χώρας, γεωργία, εμπόριο και κυρίως τα πλούσια κοιτάσματα φυσικού αερίου στο Κρόνινγκεν επέτρεψαν τη χρηματοδότηση ενός υπερμεγέθους κοινωνικού κράτους με υψηλά επιδόματα, κλπ. (όθεν η «ολλανδική ασθένεια»/ dutchdisease).

          Αυτά στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν. Σήμερα έχουν έλθει όλα τα πάνω κάτω στην Ολλανδία. Μια κατακλυσμιαία ανατροπή που επιβεβαίωσαν οι εκλογές της Τρίτης.Η Ολλανδία για μια σειρά από λόγους κινήθηκε από το βαθύτατα φιλοευρωπαϊκό στο ευρωσκεπτικιστικό μέτωπο. Επιφυλακτική έως αντίθετη για βαθύτερη ενοποίηση, τη διεύρυνση, την καθαρή της συμβολή στον προϋπολογισμό. Πέρασε από τις ανοιχτοχειρες  στις «φειδωλές» (frugal) λεγόμενες χώρες μέλη της Ένωσης υπέρ της δημοσιονομικής πειθαρχίας, ιδιαίτερα στην περίοδο διακυβέρνησης από τον κεντροδεξιό (VVD) συνασπισμό του Μαρκ Ρούτε από το 2010.  Μαζί με άλλες  παρόμοιων απόψεων συγκρότησαν την Χανσεατική Ένωση (HanseaticUnion) και πίεζαν για ακόμη πιο αυστηρή λιτότητα για την Ελλάδα και τις χώρες της ΜεσογείουΜεσογείου (που σπαταλούσαν τους πόρους της Ένωσης «στα τσιγάρα, στα ποτά και στα ξενύχτια» κατά την έκφραση του τότε υπουργού Οικονομικών Β. Χούπστρα).

.

          Παράλληλα και καθώς αυξήθηκαν οι μεταναστευτικές ροές, η ολλανδική κοινωνία από ανοιχτή και ανεκτική έγινε συντηρητική και εσωστρεφής με άνοδο της ακροδεξιάς, με το αντιισλαμικό λαικίστικο  Κόμμα της Ελευθερίας (PVV) του Π. Φόρτουιν (δολοφονήθηκε) και σήμερα του Γκερτ Βίλτερς και  κατακερματισμό του κομματικού συστήματος. Και έτσι φθάσαμε στον πολιτικό σεισμό των τελευταίων  εκλογών  μετά από πτώση της κυβέρνησης Ρούτε λόγω του μεταναστευτικού τον περασμένο Ιούλιο. Το ακροδεξιό PVV του Βίλτερς, ο εφιάλτης της ΕΕ  (ως μικρος καχέκτυπο Τραμπ ) ήλθε πρώτο κόμμα με 37  έδρες. Θα διεκδικήσει έτσι το σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού σε μια κατακερματισμένη βουλή 16  κομμάτων. Το πιθανότερο είναι να μην τα καταφέρει. Δεν θέλουν και πολλοί να δουν τον Βίλτερς πρωθυπουργό και έξοδο της Ολλανδίας από την ΕΕ ( Nexit). Υπάρχει το ενδεχόμενο ο προοδευτικός συνασπισμός Πράσινων – Εργατικού κόμματος (GL–PvdA) υπό τον πρώην Επίτροπο Φρανς Τίμερμανς που έρχεται στη δεύτερη θέση (25 έδρες) να καταφέρει  να συγκροτήσει κυβέρνηση με το κεντροδεξιό κόμμα (VVD) υπό τη νέα ηγεσία του, τη διάδοχο του Ρούτε Ντ. Γεσιλγκιόζ και το νεοεμφανιζόμενο Κοινωνικό Συμβόλαιο (NSC) του Π. Όρτσιγκ.  Όλα αυτά θα πάρουν χρόνο, μήνες.

          Είτε έτσι είτε αλλιώς, ένα νέο, «ολλανδικό πρόβλημα» ανέκυψε   στην καρδιά της Ευρώπης. Η Ολλανδία παύει να είναι ένα σταθεροποιητικός πόλος στην ΕΕ. Εκτός εάν προκύψει Τίμερμανς...

Το νέο  βιβλίο του καθηγητή  Π.Κ.Ιωακειμίδη  « Ελλάδα: Ορίζοντας 2030»  παρουσιάζεται την ερχόμενη Τετάρτη 29/11  στις 6μμ στην αίθουσα της ΕΣΗΕΑ ( Ακαδημίας 20) με μεταξύ άλλων γραπτή παρέμβαση του πρ. Πρωθυπουργού Κ. Σημίτηκαι ομιλητές  τους   Β. Βενιζέλο, Β. Καλπαδάκη, Χ. Ροζάκη, Κ.Υφαντή, Ν. Χριστοδουλάκη..

Πηγή: www.tanea.gr