Γιατί γίνεται πόλεμος για το άνοιγμα των καταστημάτων τις Κυριακές; Κάτι αυτονόητο στις περισσότερες χώρες της ΕΕ προκαλεί εδώ πολιτικές αντιπαραθέσεις, συνδικαλιστικές αντιδράσεις, ένταση, φασαρία, ακόμη και ακτιβισμούς με ανθρώπινες αλυσίδες γύρω από πολυκαταστήματα προκειμένου να μη λειτουργήσουν -με τη βία.
Τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται δεν βγάζουν νόημα. Δεν έχει, λέει, ο κόσμος καταναλωτική δύναμη και άρα δεν πρέπει να επεκταθεί η λειτουργία των καταστημάτων. Τότε, με το ίδιο σκεπτικό, γιατί να μη μειωθεί ο χρόνος λειτουργίας τους; Γιατί να μην ανοίγουν μόνο κάθε Σάββατο ή κάθε Τετάρτη;
Θα ωφεληθούν, λέει, οι μεγάλοι της αγοράς που θα καταπιούν τους μικρούς. Πώς θα γίνει αυτό; Επειδή οι μικροί δεν μπορούν να πληρώσουν τον υπάλληλο για να κρατήσει το μαγαζί την Κυριακή. Και γιατί να μην το κρατήσει ο ιδιοκτήτης αφού είναι μικρό το μαγαζί; Και αν δεν έχει κίνηση, το κλείνει. Ποιος τον εμποδίζει;
Εξοντώνονται, λέει, οι εργαζόμενοι. Μα θα πάρουν ρεπό άλλη μέρα της εβδομάδας και φυσικά θα πληρωθούν για την αργία που χάνουν. Ναι, αλλά άλλο η Κυριακή για την οικογένεια.
Στο Λος Αντζελες κάποια σούπερμάρκετ μένουν ανοιχτά όλη τη νύχτα. Στην Ιταλία πριν από έναν χρόνο απελευθερώθηκε πλήρως η αγορά και τα πάντα μπορούν να λειτουργούν επτά ημέρες την εβδομάδα 24 ώρες το 24ωρο. Αλλά και πριν από αυτό, δεν υπήρχε περίπτωση ένας επισκέπτης της Ρώμης να μη βρει την Κυριακή να αγοράσει κάτι που χρειάζεται ή θέλει. Στην Ιταλία έγινε μια συζήτηση για το αν η πλήρης απελευθέρωση της αγοράς μπορεί να βάλει νέους κανόνες στον ανταγωνισμό που θα φέρουν σε δύσκολη θέση τους μικρομεσαίους. Αλλά φυσικά δεν γίνεται συζήτηση, όπως και σε καμία άλλη χώρα, όταν πρόκειται για επτά Κυριακές το χρόνο ή για τη λειτουργία του τουριστικού κέντρου της πρωτεύουσας.
Πριν από λίγες μέρες η Περιφέρεια Αττικής ακύρωσε απόφαση του Δήμου Αθηναίων, του Ιουλίου 2013, για τη διεύρυνση του ωραρίου των φαρμακείων, ώστε να λειτουργούν 8 π.μ. με 5 μ.μ. Δευτέρα και Τετάρτη, 8 π.μ. με 8 μ.μ. Τρίτη, Πέμπτη και Παρασκευή και 9 π.μ. με 5 μ.μ. το Σάββατο. Το επιχείρημα με το οποίο ακυρώθηκε η απόφαση είναι ότι «δεν δύναται να εφαρμοσθεί λόγω ελλείψεως νομιμότητας». Τι μπορεί να καταλάβει κανείς από αυτή την πρόταση χρησιμοποιώντας την κοινή λογική του; Απολύτως τίποτα. Μόνο να συνειδητοποιήσει την πραγματικότητα, ότι πάλι δεν θα βρίσκει φαρμακείο μετά το μεσημέρι στη γειτονιά του και το Σάββατο καλό είναι να μην συναχωθεί. Γύρω από την προσπάθεια απελευθέρωσης του ωραρίου των φαρμακείων έγινε επίσης μεγάλη βαβούρα και σε αρκετές περιπτώσεις πόλεμος από τους συνδικαλιστές εναντίον όσων επαγγελματιών ήθελαν να εφαρμόσουν το διευρυμένο ωράριο. Τα επιχειρήματα ήταν και πάλι λίγο-πολύ συναφή, ότι το μικρό φαρμακείο θα υποφέρει και ότι υπάρχει σχέδιο εξυπηρέτησης συμφερόντων.
Τα πανεπιστήμια υπολειτουργούν -και πάλι- λόγω της απεργίας των διοικητικών υπαλλήλων εναντίον της διαθεσιμότητας. Στο ΕΚΠΑ και στο ΕΜΠ είναι ορατός ο κίνδυνος να χαθεί το εξάμηνο, ενώ σε άλλα ΑΕΙ υπάρχουν απλώς δυσλειτουργίες, καθυστερήσεις και προβλήματα. To κανονικό στην πατρίδα μας είναι να μην είναι κανονική, δηλαδή πρώτα-πρώτα απρόσκοπτη, η λειτουργία των πανεπιστημίων. Συχνά-πυκνά κάτι γίνεται που μετατρέπει σε θρίλερ τις σπουδές: Θα γίνει ή δεν θα γίνει η εξεταστική; Θα πάρεις ή δεν θα πάρεις το πτυχίο; Θα γραφτείς ή θα περιμένεις; Να μετακομίσεις στην πόλη που πέρασες ή όχι ακόμη γιατί ποιος ξέρει πότε θα αρχίσουν τα μαθήματα; Οι πρυτανικές αρχές και το ακαδημαϊκό κατεστημένο όλα αυτά τα αντιμετωπίζουν ως αυτονόητα και μέρος της προσπάθειας για τη διάσωση του δημόσιου πανεπιστημίου. Ομως, στην πραγματικότητα αναφέρονται σε ένα πανεπιστήμιο-ιδιοκτησία τους, με την έννοια ότι στην πράξη ανήκει στους ίδιους που μπορούν να ελέγξουν το αν θα λειτουργήσει ή όχι.
Με τον ίδιο τρόπο που οι δρόμοι ανήκουν στους διαδηλωτές. Ακόμη και 100 άτομα μπορούν να προκαλέσουν κυκλοφοριακό χάος και να εμποδίσουν την πρόσβαση των πολιτών στο κέντρο της Αθήνας. Οποιαδήποτε απόπειρα εξορθολογισμού, ώστε να πραγματοποιούνται πορείες διαμαρτυρίας χωρίς να υποφέρουν όσοι κυκλοφορούν στην πόλη την ίδια μέρα αντιμετωπίζεται ως αυταρχισμός και αντιλαϊκή παρέμβαση. Ποιοι είναι οι περισσότεροι; Αδιάφορο, κανείς από αυτούς που διαμορφώνουν τις αποφάσεις δεν θα μετρήσει.
Μια ερμηνεία αναφέρεται στην αντίσταση σε κάθε είδους αλλαγή. Αυτά ξέρουμε, σ αυτά επιμένουμε, το νέο είναι εχθρός. Μια βαθύτερη ερμηνεία είναι ότι η άρνηση κάθε μεταρρύθμισης έχει να κάνει με την αγωνία διάσωσης του συστήματος αξιών πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε η χρεοκοπία. Και επίσης ότι ο ανορθολογισμός είναι συστημικός, διαπερνά οριζοντίως και καθέτως την ελληνική κοινωνία και το ελληνικό πολιτικό σύστημα που την εκπροσωπεί, όχι τυχαία, αλλά επειδή ο ανορθολογισμός βοήθησε στη δημιουργία ευημερίας με δανεικά, απασχόλησης χωρίς παραγωγή, υπερδιογκωμένου αλλά ατροφικού στην αποτελεσματικότητα κράτους και άλλων εκρηκτικών αντιφάσεων.
Και μια συμπληρωματική εξήγηση είναι η απόρριψη κάθε έννοιας ανάληψης ευθύνης στο όνομα μιας αέναης μετάθεσης. Εμείς δεν θα κάνουμε ούτε ένα βηματάκι μπροστά, δεν θα κουνηθούμε από τη θέση μας, γιατί δεν φταίμε εμείς, φταίνε οι άλλοι. Ποιοι; Αυτοί που μας ψέκασαν (κατά το ένα τρίτο της ελληνικής κοινωνίας, σύμφωνα με δημοσκόπηση που είδε πρόσφατα το φως της δημοσιότητας).
Κατεβαίνοντας την άλλη Κυριακή την Ερμού με τα μαγαζιά κλειστά, βρίσκοντας κλειστό το φαρμακείο την Τετάρτη το απόγευμα και το πανεπιστήμιο κλειστό για μήνες ολόκληρους, φτάνοντας σε έναν δρόμο κλειστό χωρίς να ξέρεις ποιος και γιατί δεν σου επιτρέπει την κυκλοφορία, μπορείς εύκολα να διαπιστώσεις ότι είναι όλα κλειστά, είναι κλειστή και η τελευταία έξοδος. Δεν θέλουμε να πάμε πουθενά, μας αρέσει εδώ που στεκόμαστε, ξεχνώντας πως, όταν κοιτάζεις την άβυσσο, κάποια στιγμή θα σε κοιτάξει κι αυτή.