Παρακολουθώντας τα τελευταία χρόνια τις διεθνείς πολιτικές εξελίξεις, αλλά και όσα συμβαίνουν στη χώρα μας, μου ήρθε στο νου ο ομώνυμος τίτλος του βιβλίου του Γιώργου Σκαμπαρδώνη, καθώς τόσο ο πόλεμος στην Ουκρανία, όσο και η κρίση στη Μέση Ανατολή, προκαλούν σκοτεινές προοπτικές για το μέλλον.

Την εικόνα επιβαρύνει, όμως- ίσως και πιο επικίνδυνα – η κρίση που αυξάνει ολοένα και περισσότερο στις δημοκρατίες της Δύσης, που όλοι μας θεωρούμε ως την μεγάλη κατάκτηση του ανθρώπινου πολιτισμού.

  Πολλές πολιτικές ιδεολογίες διέρχονται κρίση. Από την Αριστερά έως και τα συντηρητικά κόμματα. .

Για την Αριστερά, αυτό έγινε ιδιαίτερα εμφανές μετά την πτώση του τοίχους και όλου αυτού του περίεργου αντιδημοκρατικού μορφώματος που δημιούργησαν τα επονομαζόμενα κομουνιστικά καθεστώτα στη Σοβιετική Ένωση και τις άλλες χώρες της ανατολικής Ευρώπης… Τα οποία, όμως με την κατάρρευσή τους συμπαρέσυραν και σχεδόν όλα τα αριστερά κόμματα και κινήματα στην υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά και αλλού.

Την ίδια εποχή, στην διαδικασία της παγκοσμιοποίησης  κυριάρχησαν οι θεωρίες του νεοφιλελευθερισμού, που σταδιακά αφαίρεσαν από τους πολιτικούς και την Πολιτική πολλά από τα εργαλεία που είχαν στη διάθεσή τους για ρύθμιση της αγοράς, αλλά και τις δυνατότητες παρεμβάσεων  για μια πιο δίκαιη κοινωνία, ισχυρό κοινωνικό κράτος και άλλες πολιτικές προς όφελος των πολιτών, που αποτελούσαν και τους πιο ισχυρούς πυλώνες για τις δυτικές δημοκρατίες, ιδιαίτερα της Ευρώπης

Η Σοσιαλδημοκρατία που για περίπου έναν αιώνα και ιδιαίτερα μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, έπαιξε τον πιο σημαντικό ρόλο στη δημιουργία αυτών των ανοιχτών κοινωνιών, με ισότητα στην εργασία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, περιέπεσε κυρίως από την δεκαετία  του ΄90 και μετά σε μια αμήχανη περιδίνηση. Αποδείχτηκε ανίκανη να ανανεώσει το πολιτικό της αφήγημα και να παρακολουθήσει τις τεράστιες αλλαγές που βρίσκονται σε εξέλιξη στον κόσμο. Παλινδρομεί, άλλοτε σε νεοφιλελεύθερες πολιτικές και άλλοτε σε συνθήματα και λογικές του παρελθόντος που δεν είναι επίκαιρες πια και δεν απαντούν στα αιτήματα των σύγχρονων κοινωνιών…

Η Σοσιαλδημοκρατία που για πολλές δεκαετίες είχε κατορθώσει να ισορροπήσει και να μεσολαβήσει μεταξύ διαφορετικών συμφερόντων,  να συμβιβάσει την καπιταλιστική οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική δικαιοσύνη, ως απάντηση στα εκ δεξιών της κόμματα, εμφανίζεται τώρα αδύναμη να δημιουργήσει ένα σύγχρονο αφήγημα.

Ανάλογη, όμως είναι η κρίση και στην άλλη πλευρά του πολιτικού φάσματος, στις κεντροδεξιές πολιτικές δυνάμεις του δημοκρατικού τόξου.

Η διολίσθηση στην λογική της «αυτορρύθμισης»  της οικονομίας προκάλεσε  και στο χώρο αυτό, την αδυναμία να εφαρμόσουν πολιτικές που εφάρμοζαν τα προηγούμενα χρόνια εξισορροπώντας τον κέρδος με την ευημερία των πολιτών. Και τούτο διότι έχασαν ένα μεγάλο μέρος των εργαλείων που είχε στη διάθεσή της η πολιτική για να παίξει τον ρυθμιστικό της ρόλο…

Η κρίση αυτή προκάλεσε ένα πολιτικό κενό το οποίο ήρθαν να καλύψουν τα ακροδεξιά κόμματα που είτε ήταν μέχρι τώρα στην αφάνεια, είτε είχαν ενσωματωθεί στην δημοκρατική δεξιά, αλλά τώρα βρήκαν το πεδίο ανοιχτό για δράση, αποσπάστηκαν και άρχισαν να λειτουργούν αυτόνομα και να διογκώνονται σε ολόκληρη την Ευρώπη, ριζοσπαστικοποιώντας ένα όλο και μεγαλύτερο τμήμα της Δεξιάς και του δεξιού ακροατηρίου, αλλά όχι μόνον. Μεγάλα τμήματα των ανθρώπων που άλλοτε τοποθετούσαν τον εαυτό της στην Αριστερά και ψήφιζαν τα αριστερά κόμματα μετακινήθηκαν στην ακροδεξιά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Γαλλία

Σήμερα τα ακροδεξιά, αντισυστημικά κόμματα  είτε κυβερνούν σε κάποιες χώρες, είτε συγκυβερνούν με άλλα κόμματα, ακόμη και του κέντρου- όπως στη Σουηδία, είτε απειλούν να βρεθούν σύντομα στην εξουσία.

Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούν είναι παλιές και δοκιμασμένες, καθώς εμφανίζονται ως σωτήρες χρησιμοποιώντας τον λαϊκισμό, αλλά και άλλα όπλα.

Όπως σημειώνει στο βιβλίο της η Αυστριακή πολιτική επιστήμονας Natascha Strobl, Radicalized Conservatism, τα αντισυστημικά αυτά κόμματα «προσπαθούν να ανοίξουν τρύπες στην κοινωνία ή να διογκώσουν τις υπάρχουσες διαφορές. Θέλουν να δημιουργήσουν αταξία και χάος το οποίο στη συνέχεια μπορούν να αναδιοργανώσουν. Για τον ριζοσπαστικοποιημένο συντηρητισμό, η πόλωση είναι μια (μόνιμη) κανονική κατάσταση».

Οι ηγέτες των κομμάτων αυτών εμφανίζονται ως «σωτήρες» και επιχειρούν συστηματικά να ακυρώσουν κάθε αντίβαρο στην εξουσία τους, χρησιμοποιώντας το επιχείρημα πως θέλουν να μιλούν απευθείας με τον λαό, χωρίς ενδιάμεσα όργανα και μεσάζοντες.  Έχουν στη διάθεσή τους και νέα όπλα, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πρότυπό τους ο Πούτιν. Δεν είναι τυχαίο ότι τον στηρίζουν άλλοι ανοιχτά και άλλοι έμμεσα ακόμη και στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας.

Ανάλογα και σχεδόν με τους ίδιους κανόνες και όρους δημιουργούνται κόμματα και στο κενό που άφησε η κρίση της Αριστεράς, όπως καλά γνωρίζουμε στη χώρα μας.

Η περίπτωση Κασσελάκη έχει όλα τα χαρακτηριστικά που περιέγραψα παραπάνω…  που ξεκίνησε πολύ νωρίτερα και διογκώθηκε την περίοδο της οικονομική κρίσης. Όμως αυτό είναι ένα θέμα που πρέπει να εξετάσουμε πιο αναλυτικά…

Το ζητούμενο είναι εάν και πως η Δημοκρατία μας μπορεί να αμυνθεί ή θα γυρίσει η ιστορία προς τα πίσω….