«Το νέο νόμισμα δεν θα υποτιμηθεί;»… Η ερώτηση απευθυνόταν στον διαπρύσιο υποστηρικτή της δραχμής, Κ. Λαπαβίτσα, ο οποίος με απόλυτα σοβαρό ύφος είπε: «Ναι, αρχικά θα πέσει αλλά μετά θα ανεβεί». Θα μπορούσε να είχε απαντήσει αντιστρέφοντας τον στίχο της επιθεώρησης, «ό,τι ανεβαίνει κατεβαίνει» ή πάλι να επικαλεστεί τα άστρα ή τα χαρτιά ταρώ – στο τέλος, τέλος η δική του επιστημονική πρόβλεψη δεν έχει πολύ μεγαλύτερη αξία.
Το ομολόγησε και ο ίδιος. Σε άρθρο του στο οποίο υποστηρίζει με μεγαλύτερη λεπτομέρεια το «σχέδιο δραχμή», επισημαίνει ότι το πέρασμα σε ένα νέο νόμισμα είναι μια «βαθιά δυναμική διαδικασία» όπου το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να εξακριβώσουμε τη «λογική αλληλουχία» των βημάτων που απαιτούνται.
Οταν οι οικονομολόγοι μιλούν για δυναμικές διαδικασίες, αυτό που εννοούν στην πραγματικότητα είναι ότι δεν μπορούν να κάνουν καμία πρόβλεψη, γατί το τελικό αποτέλεσμα εξαρτάται από πολλούς… απρόβλεπτους παράγοντες. Οι ποσοτικές προβλέψεις, προσθέτει απαξιωτικά ο κ. Λαπαβίτσας, είναι υπόθεση των «εντεταλμένων» των τραπεζών και δεν έχουν την παραμικρή αξία.
Σε απλά ελληνικά, λοιπόν, ο κ. Λαπαβίτσας μας λέει ότι αν θα πέσει 30% ή 50% το νόμισμα κανείς δεν μπορεί να το πει, όπως κανείς δεν γνωρίζει και το αν θα ανακτήσει το 5% ή το 20% των απωλειών και ύστερα από πόσο καιρό. Με άλλα λόγια, κανείς δεν γνωρίζει πόσο θα μειωθούν οι συντάξεις και οι μισθοί, ούτε αν η μείωση θα είναι μόνιμη ή προσωρινή. Προφανώς πρόκειται για μικροαστικές λεπτομέρειες.
Εκείνο που αποφεύγει να πει ο κ. Λαπαβίτσας είναι ότι η ανάκαμψη της αξίας ενός νομίσματος εξαρτάται από τη σταθερότητα της οικονομίας. Αν εξακολουθήσουμε να έχουμε ελλείμματα, αν δεν πετυχαίνουμε πρωτογενή πλεονάσματα στο εσωτερικό και δεν υπάρχει ισορροπία στο εξωτερικό ισοζύγιο, τότε η δραχμή θα συνεχίσει να πέφτει. Οι απώλειες, με άλλα λόγια, θα είναι μόνιμες. Πώς θα πετύχουμε τα πλεονάσματα; Μα, φυσικά, με τη συνέχιση της λιτότητας και με την επιβολή δελτίου σε βασικά αγαθά, όπως έχει πει παλαιότερα ο κ. Λαπαβίτσας!
Η κατάσταση αυτή όμως, επιμένει ο κ. Λαπαβίτσας, θα είναι προσωρινή. «Μεσομακροπρόθεσμα» όλες οι μελέτες, υποστηρίζει, δείχνουν ότι η έξοδος από το ευρώ αποτελεί τον καλύτερο δρόμο για την ανάπτυξη. Πότε τελειώνει αυτό το «μεσομακροπρόθεσμο» ουδείς γνωρίζει. Αλλωστε, ο κ. Λαπαβίτσας ομολογεί ότι «από μόνη της η έξοδος από το ευρώ» δεν αποτελεί λύση για τα προβλήματα της οικονομίας. Από πού, λοιπόν, η αισιοδοξία;
Στη θεωρία, η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας από την υποτίμηση (των μισθών) θα διευκολύνει τις εξαγωγές και θα ενισχύσει την υποκατάσταση εισαγωγών – πόσω μάλλον αν ισχύει και δελτίο στις εισαγωγές. Το πρόβλημα είναι ότι ο εξαγωγικός τομέας στην Ελλάδα είναι μικρός και το «μεσομακροπρόθεσμο» μπορεί να αποδειχθεί πολύ μακροπρόθεσμο – όπου, όπως αγαπούν να λένε οι οικονομολόγοι, το μόνο βέβαιο είναι ότι θα πεθάνουμε. Ιδίως αν στη χώρα επικρατεί νομισματική αστάθεια και πληθωρισμός, καθώς η κυβέρνηση θα προσπαθεί να αντισταθμίσει τις εισοδηματικές απώλειες της υποτίμησης.
Ο κ. Λαπαβίτσας εμμέσως το αναγνωρίζει και μιλά για ένα μεγάλο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων που θα προέλθει από εσωτερική αποταμίευση – οι ξένες επενδύσεις, λέει, θα παίξουν στην καλύτερη περίπτωση «συμπληρωματικό» ρόλο. Λογικό, καθώς ποιος ξένος θα θέλει να επενδύσει στην Ελλάδα; Το πρόβλημα όμως είναι διπλό. Πρώτον, ότι οι δημόσιες επενδύσεις πέρα από τους τομείς των υποδομών είναι συνήθως εστίες χαμηλής παραγωγικότητας, σπατάλης και διαφθοράς. Δεύτερον, ότι η εσωτερική αποταμίευση προϋποθέτει ακόμα μεγαλύτερη συμπίεση των μισθών – κι άλλη λιτότητα, δηλαδή. Στις σοσιαλιστικές χώρες, που είναι το πρότυπο του κ. Λαπαβίτσα, αυτό επιτυγχάνεται με περιστολή των ελευθεριών αλλά και με πενιχρά οικονομικά αποτελέσματα.
Στην ανάλυσή του ο κ. Λαπαβίτσας ισχυρίζεται ότι το πέρασμα στη δραχμή προϋποθέτει σύγκρουση με συμφέροντα. Δεν εξηγεί ποια και γιατί. Παραδόξως δεν λέει κουβέντα για το λόμπι της δραχμής. Ούτε για την τεράστια ανακατανομή πλούτου που θα υπάρξει, τη μεγαλύτερη στην ελληνική Ιστορία, σε βάρος μισθωτών και συνταξιούχων. Θα είναι το οικονομικό σκάνδαλο του αιώνα καθώς σχεδόν ένα ολόκληρο ΑΕΠ έχει βγει στο εξωτερικό. Θα δημιουργηθεί μια νέα γενιά προνομιούχων και όσοι εμπιστεύτηκαν τις τράπεζες θα είναι τα μεγάλα κορόιδα. Αν κάποιος ήθελε να ακολουθήσει το καταγγελτικό ύφος της «πρώτη φορά αριστεράς» θα έλεγε ότι η σιωπή του κ. Λαπαβίτσα είναι εξαιρετικά ύποπτη.
Σε ένα έχουν δίκιο οι υποστηρικτές της δραχμής: ότι ο σημερινός φαύλος κύκλος δεν μπορεί να συνεχιστεί. Αν δεν είχε μεσολαβήσει η ολιγωρία της κυβέρνησης Σαμαρά μετά τις ευρωεκλογές και η καταστροφική βαρουφακειάδα, η χώρα θα ήταν σήμερα εκτός μνημονίου. Οπως τα καταφέραμε, έχουμε πάλι ένα βουνό μπροστά μας για να προστατέψουμε τη θέση της χώρας στην Ευρωζώνη και το βιοτικό επίπεδο των πολιτών.