Στην ελληνική δημόσια συζήτηση που ξεκίνησε μετά τη στυγνή δολοφονία 130 πολιτών στο Παρίσι κυριαρχούν δύο τάσεις. Η μία δηλώνει τη λύπη της – όταν τη δηλώνει – για τα θύματα αλλά σπεύδει να τη συμψηφίσει με τις ευθύνες των Δυτικών, οι οποίοι «έστρωσαν τον δρόμο» στην τρομοκρατία. Οι τζιχαντιστές, υποστηρίζεται, δολοφονούν επειδή είναι στο περιθώριο, επειδή οι Δυτικοί επενέβησαν στον ισλαμικό κόσμο, επειδή οι αραβικές χώρες έγιναν αντικείμενο εκμετάλλευσης, επειδή οι Σοβιετικοί αρχικά και οι Αμερικανοί στη συνέχεια επενέβησαν στο Αφγανιστάν. Ακόμη και η Αραβική Ανοιξη φταίει επειδή ανέτρεψε τους κοσμικούς δικτάτορες. Πίσω από την ανοησία τους δεν καταλαβαίνουν πως οι τζιχαντιστές δολοφονούν γιατί τα θύματά τους ζουν διαφορετικά από αυτούς, γιατί διασκεδάζουν, ψυχαγωγούνται, γελούν, ερωτεύονται, ακούνε μουσική σ’ αυτήν εδώ τη ζωή και όχι σε κάποια άλλη. Ακόμη και αν οι Δυτικοί δεν είχαν καμία ανάμειξη στο Αφγανιστάν και στη Μέση Ανατολή, αυτοί θα δολοφονούσαν γιατί μισούν τη ζωή, την ανοιχτή κοινωνία με τις σκοτούρες και τα προβλήματά της και κυρίως γιατί φοβούνται και μισούν την αλληλεπίδραση των πολιτισμών.
Προφανώς εδώ έχουμε να κάνουμε με απόψεις που βασίζονται σε συμψηφισμούς ανοήτων. Αυτών που σε κάθε βήμα της Ιστορίας αναζητούν μια αστυνομική εξήγηση. Δυστυχώς όμως στη χώρα μας πολλοί πολίτες έχουν εθιστεί να τους ταΐζουν «κουτόχορτο» σε αντι-ιμπεριαλιστική και αντι-δυτική συσκευασία. Τέτοιος εθισμός στην ανοησία που το ένα τρίτο των ελλήνων πολιτών πιστεύει στους ψεκασμούς, πολλοί δε πιστεύουν στο ότι οι Εβραίοι ειδοποιούνται παντού, εκτός από το Ισραήλ, όταν πρόκειται να υπάρξει τρομοκρατικό χτύπημα ή στο ότι οι Ολάντ και Ομπάμα ήξεραν και άφησαν να πραγματοποιηθεί το έγκλημα για να το εκμεταλλευτούν.
Το πρόβλημα όμως δεν είναι αυτοί οι συμψηφισμοί των ανοήτων αλλά η δεύτερη τάση. Εδώ έχουμε τις υπεραπλουστευμένες ταυτίσεις κάποιων επώνυμων «στοχαστών» του μίσους. Αυτοί, μιμούμενοι ίσως και το ρεύμα των ψευδομιντιακών γάλλων παμπάλαιων «νέων φιλοσόφων», αναφέρονται στην «πολεμοχαρή και φθονερή φύση του Ισλάμ», ανατρέχουν σε χωρία του Κορανίου (στο Κοράνι αλλά και στη Βίβλο μπορεί κανείς να βρει δεκάδες εδάφια που ζητούν εκδίκηση και δεκάδες άλλα που προσφέρουν αγάπη) για να τεκμηριώσουν την «αιμοσταγή» φύση του. Απλοποιούν και σχηματοποιούν πολύ περισσότερο από τους συμψηφισμούς των ανοήτων.
Αυτή η ρητορική οδηγεί ακριβώς εκεί όπου επιδιώκουν οι τζιχαντιστές: στην καλλιέργεια του μίσους κατά κάθε μουσουλμάνου, για να τους κάνουν όλους «δικούς» τους. Το επόμενο βήμα στη γενική απαξίωση των μουσουλμάνων είναι η απαξίωση όλων των χριστιανών, όλων των άθεων, όλων των αγνωστικιστών, του ανθρώπου γενικά. Ο,τι πρέπει για να μετατραπεί η κοινωνία σε ζούγκλα. Αντιδιαφωτισμός στο όνομα του Διαφωτισμού. Η «τηλεοπτική» ευκολία κάποιων να στοχοποιούν ολόκληρες κοινωνικές ομάδες αποτελεί τον δίαυλο που οδηγεί στην κυριαρχία του φόβου.
Στο Παρίσι φυσικά και δεν έχουμε να κάνουμε με «σύγκρουση πολιτισμών» αλλά με σύγκρουση των πολιτισμών με τη βαρβαρότητα. Βάρβαρος είναι εκείνος η δύναμη του οποίου δεν αναγνωρίζει την ανθρώπινη υπόσταση όσων είναι διαφορετικοί από αυτόν. Πολιτισμένος είναι εκείνος η δύναμη του οποίου πάντα αναγνωρίζει την ανθρώπινη υπόσταση καθενός ανθρώπου.
Είναι σαφές πως η βαρβαρότητα των τζιχαντιστών δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με εκκλήσεις στη λογική, στην ελευθερία, στο κράτος δικαίου και στη δημοκρατία. Η βαρβαρότητά τους είναι κήρυξη πολέμου κατά όλων αυτών. Ο Ολάντ έχει δίκιο. Εχουμε πόλεμο με τους τρομοκράτες, οι οποίοι αυτή τη φορά έχουν έδαφος από το οποίο οργανώνονται. Αλλά ακριβώς τώρα χρειάζεται ο διάλογος μεταξύ των θρησκειών, μεταξύ πιστών και άθεων, μεταξύ όλων όσοι αποδέχονται την ανθρώπινη ζωή ως υπέρτατο κανόνα. Δεν υπάρχει δίλημμα «ασφάλεια ή δημοκρατία» αλλά μόνο δημοκρατία που προστατεύει την υπερπολύτιμη ανθρώπινη ζωή.
Εχουν δίκιο όσοι υποβάλλουν σε κριτική τα στεγανά και την αδυναμία επικοινωνίας μεταξύ των πολιτισμών σε συνθήκες πολυπολιτισμικότητας. Εχουν όμως άδικο όταν αντικαθιστούν τα στεγανά του πολυπολιτισμού με έναν στεγανό δυτικό πολιτισμό. Οι πολιτισμοί δεν είναι στεγανοί, δεν είναι φρούρια με πολεμίστρες, χωρίς θύρες και χωρίς δρόμους επικοινωνίας. Δεν υπάρχουν κυρίαρχοι και κυριαρχούμενοι πολιτισμοί, αν και υπάρχουν ουμανιστικοί και λιγότερο ουμανιστικοί πολιτισμοί, αν και υπάρχουν οικουμενικές αξίες.
Αν οι απλουστεύσεις και οι συμψηφισμοί των ανοήτων είναι απλά ανοησίες, οι ταυτίσεις κάποιων «διανοουμένων» του «στεγανού δυτικού πολιτισμού» είναι επικίνδυνες ιδέες. Με αυτές ο δίκαιος πόλεμος του πολιτισμού κατά της βαρβαρότητας μετατρέπεται σε εξοντωτικό «πόλεμο όλων εναντίον όλων». Αν στο μίσος του ISIS η Δύση απαντήσει με μίσος, τότε θα κληθεί ο φοβισμένος δυτικός κόσμος να συναντηθεί με τον μνησίκακο κόσμο του Ισλάμ σε ένα κατεστραμμένο τοπίο μετά τη μάχη.
Η δύναμη της Ευρώπης βρίσκεται στην ικανότητά της να ενώνει διαφορετικά έργα, τεχνικές, πολιτισμούς κάτω από οικουμενικές αξίες. Εδώ ακριβώς έγκειται και η ευρωπαϊκή ταυτότητα, την οποία καλούμαστε να προασπίσουμε.