Οι
δικοί μας ραψωδοί μας τα είπαν και αμαρτίαν ουκ έχουσιν: «..σε μια δημοκρατία ο λαός μπορεί να κάνει
οτιδήποτε», αλλά «..οφείλει να ξέρει
ότι δεν πρέπει να κάνει οτιδήποτε».
Διότι
η δημοκρατία είναι "το καθεστώς του αυτοπεριορισμού» (Καστοριάδης, «Η Ελληνική πόλις
και η δημιουργία της δημοκρατίας»).
Με
άλλα λόγια, δημοκρατία είναι το καθεστώς της τήρησης των ορίων, τα
οποία ουδείς - Θεός, ημίθεοι, ήρωες πρόγονοι, ιστορία - έθεσε εκ των προτέρων ή
εκ των άνω, αλλά οφείλει ο λαός να τα ανακαλύπτει συνεχώς και να τα θέτει, κάθε
φορά, στον εαυτό του.
Αυτών
ακριβώς των ορίων η υπέρβαση, είναι που οδηγεί στην «ύβριν».
Διότι «..ύβρις υπάρχει όταν ο
αυτοπεριορισμός είναι ο μόνος κανόνας». Όταν δηλαδή «…παραβιάζονται όρια που δεν ήταν πουθενά ορισμένα».
Έτσι,
η παραβίαση του νόμου σε ένα δημοκρατικό καθεστώς δεν είναι
"ύβρις". Είναι απλώς παρανομία.
Αντίθετα,
μιλάμε για "ύβριν" όταν - ανεξάρτητα από τη
τυπική νομιμότητα - παραβιάζονται τα "μετανομικά", ακόμη και
«μεταηθικά» εκείνα όρια, που στοιχειοθετούν τους θεμελιώδεις αυτοπεριορισμούς,
στους οποίους στηρίζεται η ίδια η δημοκρατία.
Γι αυτό άλλωστε δεν υπάρχει κανένα μέσον για να
προστατευτούμε από τους κινδύνους μιας «συλλογικής ύβρεως». Να προστατευτεί δηλαδή ένας λαός από την τρέλα
του.
Είναι
ο λόγος, για τον οποίο η δημοκρατία χαρακτηρίζεται «τραγικό καθεστώς» (Καστοριάδης, ο.π.).
Η
δημοκρατία εν τέλει σώζεται. Και αυτό χάρις σε έναν ανθρώπινο τύπο που η ίδια δημιουργεί
και την προστατεύει από την «ύβριν». Δεν ξέρω να τον περιγράψω. Αν όμως κάποιος
με ρωτήσει, μπορώ να δώσω όνομα υποδείγματος: Κατερίνα Σακελλαροπούλου!