Παραμονές εκλογών επιθυμούν όλοι οι πολιτικοί χώροι να τους προσεταιριστούν, να τους «ακούσουν» και ουκ ολίγοι να μιλήσουν εξ ονόματός τους. Οι νέοι στο επίκεντρο ή στο στόχαστρο; Και ποιοι είναι αλήθεια; Στη χώρα μας μιλάμε με ελαφρότητα για τις «γενιές των καταλήψεων», οι οποίες για να είμαστε ακριβείς, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως τέτοιες, από τους σημερινούς μεσήλικες μέχρι και τους σημερινούς εφήβους, αφού ο προσδιορισμός αφορά εξίσου τους γεννημένους τη δεκαετία ’50 – ’60, αλλά και το ’90 και τη γενιά των ’00s. H έννοια των «νιάτων», θολή και απροσδιόριστη, εκτός από το σαφές ηλικιακό χαρακτηριστικό της, έχει αναγκαστικά προσλάβει μάλλον εμπορικά χαρακτηριστικά από τις υπερπαραγωγές διαφημιστικών «αφηγημάτων», με τις οποίες διαμορφώθηκε η κατανάλωση.
Για ποιους «νέους» επομένως μιλάμε αυτή την κρίσιμη στιγμή του τόπου, όπου η ανανέωση του πολιτικού προσωπικού θεωρείται απαραίτητη για την εξυγίανση μιας δυσλειτουργικής και φθαρμένης πολιτικής ελίτ; Τους «χαϊδεμένους» από μιντιακές οπερέτες, οι οποίες τους θεωρούν πρωτίστως εμπορικούς στόχους και προνομιακούς καταναλωτές των προϊόντων τους και ως εκ τούτου, θαυμάζουν, επικροτούν και αναδεικνύουν σε «φρεσκάδα» οποιαδήποτε αποκοτιά τους κι ας αποπνέει τον πιο βαθύ συντηρητισμό;
Τους νέους που πάνω τους προβλήθηκε, με ασυνείδητη βιαιότητα, η ανάγκη των ενηλίκων να τους μετατρέψουν σε καθρέφτη των μύχιων καημών τους και να φορτώσουν στους ώμους τους τη δική τους ταπείνωση και διάψευση από πολιτικούς, που οι ίδιοι ανέδειξαν;
Δύσκολος ο διαχωρισμός πάντως μεταξύ νεαρού –με ηλικιακό προσδιορισμό– και νέου, με την έννοια του καινούργιου, του διαφορετικού και ως εκ τούτου, εξόχως απαιτητικού σε κριτική ικανότητα. Γιατί αν κάτι χαρακτηρίζει τα νιάτα, εκτός από τη βιολογική νομοτέλεια του εκρηκτικού ορμονικού κοκτέιλ, είναι και το απολύτως φυσικό έλλειμμα κρίσης. Είναι ακριβώς αυτό, που επισημάνθηκε, όταν το 1989 ο ΟΗΕ διακήρυξε ότι «το παιδί είναι ένας πολίτης με πλήρη δικαιώματα και ο περιορισμός του με βάση την ηλικία του αποτελεί διάκριση, παρόμοια με αυτή που πλήττει τις γυναίκες (τους Εβραίους και τους έγχρωμους). Η απόφαση του ΟΗΕ ήρθε φυσικά σαν ανάγκη να εμποδίσει την εκμετάλλευση και κακοποίηση των παιδιών. Ωστόσο, την ίδια στιγμή ξεκίνησε και ο προβληματισμός για τη χειραγώγηση πλέον των παιδιών και ακολούθως των νέων από παντός είδους δημαγωγικές στρατηγικές, είτε αφορούν τον τομέα του εμπορίου, είτε όμως και της πολιτικής. Η πλήρης άσκηση δικαιωμάτων προϋποθέτει στις αστικές δημοκρατίες τουλάχιστον και ικανότητα κρίσης.
Εκείνη περίπου την εποχή, η λατρεία των «νιάτων» άρχισε να γίνεται από εμπορικός στόχος, πολιτικό σύνθημα. Ας πούμε η φράση, «τόπος στα νιάτα» αναδείχθηκε σε απαραίτητο επικοινωνιακό πυροτέχνημα μιας πολιτικής σκηνής, η οποία αναζητούσε απεγνωσμένα μια «ελεγχόμενη ανανέωση». Με ένα ιλιγγιώδες άλμα συνείδησης και πολιτικής σκέψης και εφαλτήριο στοιχειώδεις επικοινωνιακές πιρουέτες των εμφανιζόμενων ως «νεαρών, φερέλπιδων πολιτικών» (νεανικό ντύσιμο, αθλητικά παπουτσάκια σε επίσημες εμφανίσεις, προεκλογικές ακτιβιστικές φιγούρες κ.λπ.) το ηλικιακά νέο άρχισε να ταυτίζεται με το πολιτικά καινούργιο. Ιδίως στις κοινωνίες όπου είχε εγκατασταθεί η αίσθηση μιας διαρκούς ευημερίας χωρίς κόπο και κόστος.
Αλλωστε, την εποχή εκείνη, στον υπόλοιπο τουλάχιστον κόσμο, αλλά ως απόηχος λίγο αργότερα και στη χώρα μας με μιμητικά περισσότερο χαρακτηριστικά, κυριαρχούσε η «γενιά» που χαρακτηρίστηκε ως Generation X –διάδοχος των μπέιμπι μπούμερ– και της οποίας χαρακτηριστικό ήταν η αναζήτηση του νοήματος της ζωής με δυναμικές ή και δραματικές αλλαγές σε όλα τα επίπεδα. Κυνικά στελέχη, χρηματιστές, γκόλντεν μπόις, μεσοαστοί με μεγάλα όνειρα και μικροαστοί με άσβεστους πόθους κοινωνικής ανόδου μέσω ακριβών σπουδών. Οι επιστήμες και η μόδα πρόσφεραν μια παράταση του «νεανικού» φαίνεσθαι. Τεράστια η πρόοδος, αφού πριν από δύο αιώνες η έναρξη του γήρατος προσδιοριζόταν περίπου στην ηλικία των 35 ετών.
Πριν χωνευτούν οι αλλαγές η κρίση έφερε τη δραματική ανατροπή. Η παράταση του ηλικιακού προσδιορισμού των «νιάτων» ήδη δημιουργεί χάσμα μεταξύ εκείνων που πρόλαβαν έστω τον απόηχο των ψευδαισθήσεων και εκείνων, οι οποίοι είναι αντιμέτωποι με τη νέα πραγματικότητα μιας ζωής «low-pay, low-prestige, low-benefit και no-future jobs». Ενα χάσμα, που τυπικά γεφυρώνεται από «κοντινούς ηλικιακά» εκπροσώπους, οι οποίοι καλλιεργούν ένα κλίμα «πολέμου των άστρων», αξιοποιώντας τις κοινές παιδικές και εφηβικές μνήμες τους από την ανίκητη «φυλή» των Τζεντάι και του μαγικού τους «φωτόσπαθου», με το οποίο κατατρόπωναν κάθε εχθρό. Μόνο που όταν η επικοινωνιακή θολούρα ως προς το τι είναι καινούργιο στην πολιτική και αποτελεσματικό και τι είναι «νεανικό» μπολιασμένο με φαντασιώσεις ηρωικής νίκης, εκτείνεται αδιακρίτως σε όλο το πολιτικό φάσμα, τότε και η φασιστική Χ.Α. είναι επόμενο να κερδίζει το έδαφος που της αναλογεί από τις μνήμες μπρατσωμένων ηρώων παιδικών κόμικς.