Οι Μοιραίοι

Γιώργος Β. Ριτζούλης 17 Αυγ 2024

Φιλελεύθερες και συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις, την ώρα που παραδοσιακές κοινωνικές βάσεις τους ληστεύονται εν ψυχρώ από την λεγόμενη εναλλακτική ή αντισυστημική Δεξιά, αυτή την απειλή, να ξαναπάθουν (και συνάμα να διαπράξουν) ό,τι έπαθαν και διέπραξαν στον Μεσοπόλεμο, επιχειρούν να την αντιμετωπίσουν επιστρέφοντας εμμονικά στο παλαιολιθικό ιδεολόγημα του κουτοπόνηρου: Άχ, φταίνε «τα δύο άκρα».Ταυτόχρονα, υπερτονίζουν την αποκλειστική εγκυρότητα και την ερμηνευτική επάρκεια του γραμμικού, μονοδιάστατου συστήματος πολιτικών συντεταγμένων («Δεξιά-Κέντρο-Αριστερά»), λες και στα έδρανα των Κοινοβουλίων του 21ου Αιώνα κάθονται ακόμη Ιακωβίνοι, Γιρονδίνοι και κρυφοί οπαδοί του Λουδοβίκου ΙΣΤ΄. Τί δεν καταλαβαίνουν - ή κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν - αυτοί οι φιλελεύθεροι και συντηρητικοί, από την σημερινή πραγματικότητα «της Δεξιάς;»

Σήμερα έχουμε πολλές, πολύ διαφορετικών ειδών «Δεξιές». Ανταγωνίζονται κυρίως μεταξύ τους για να κερδίσουν υποστήριξη «δεξιόστροφων» μερίδων πολιτών. Η λεγόμενη εναλλακτική ή αντισυστημική Δεξιά το κάνει αυτό προβάλλοντας προκλητικά τη διαφορετικότητά της από τις αντίπαλες εκδοχές Δεξιάς, την συντηρητική ή την φιλελεύθερη. Όμως, αμυνόμενοι με τον τρόπο που αμύνονται ενάντια στους «εναλλακτικούς δεξιούς», αυτοί οι παραδοσιακοί φιλελεύθεροι και συντηρητικοί προβάλλουν μια ευάλωτη, αναποτελεσματική άμυνα. Με μακροπρόθεσμα αυτοκαταστροφικά αποτελέσματα. Στερούμενοι πολιτικής για το μέλλον, απλά κάνουν πως δεν βλέπουν τον ελέφαντα που περιφέρεται στο πολιτικό σαλόνι τους και το κάνει γυαλιά-καρφιά.

Δεν είναι οι μόνοι που εθελοτυφλούν και διασπείρουν σύγχυση ποντάροντας σε αυτοκαταστροφικές ψευδαισθήσεις. Πρώτα-πρώτα, ως αντικειμενική πολιτική πραγματικότητα, ο νέος κατακερματισμός των μεγάλων παραδοσιακών πολιτικών οικογενειών δεν είναι αποκλειστικότητα «της Δεξιάς». Πολύ διαφορετικές «αποχρώσεις του Κέντρου» ανταγωνίζονται επίσης μεταξύ τους με αντιμαχόμενες θέσεις για κρίσιμα ζητήματα. Το ίδιο ή και χειρότερο κάνουν οι ακόμη πιο διαφορετικών ειδών και πολύ πιο αλληλομισούμενες «σκιές Αριστεράς». Αυτές ειδικά, παλιά μου τέχνη κόσκινο. Είναι σχεδόν εκ γενετής αλληλομισούμενες, ασυμφιλίωτες μεταξύ τους. Όχι εντελώς αδικαιολόγητα, γιατί αυτές ανέκαθεν αλληλομισούνται επειδή πρεσβεύουν πολύ διαφορετικά πράγματα.

Νέο είναι, ότι το καθιερωμένο σύστημα πολιτικών συντεταγμένων, όλος ο μονοδιάστατος άξονας «Δεξιά-Κέντρο-Αριστερά», έχει πια μειωμένη αντιστοιχία με κοινωνικές πραγματικότητες και έχει χάσει την ερμηνευτική επάρκεια που κάποτε είχε στην πολιτική. Έχουμε μπροστά μας πολλές αλληλοσυγκρουόμενες «Δεξιές», πολλά αντιμαχόμενα «Κέντρα» και πολλές, ασύμβατες μεταξύ τους «Αριστερές».

Μαζί με πολλούς παραδοσιακούς φιλελεύθερους και συντηρητικούς, και οι «άλλες» πλευρές του παραδοσιακού πολιτικού φάσματος, «το Κέντρο» και «η Αριστερά», αντιμετωπίζουν τον κατακερματισμό (των άλλων και τον δικό τους) με ίδιες εμμονές, ίδιο καιροσκοπισμό και ίδια στρατηγική ανοησία. Αλλά με αντίθετο πρόσημο. Οι μεν παραδοσιακοί φιλελεύθεροι και συντηρητικοί επιχειρούν να φορτώσουν την δική τους κακοδαιμονία στα «δύο άκρα», δηλαδή κυρίως στον παραδοσιακό αντίπαλο, στο «αριστερό άκρο». Έτσι κλείνουν το μάτι στην «αντισυστημική Δεξιά», κλείνουν και το ρήγμα που τους χωρίζει με εκείνη, συχνά της προσφέρουν και στρατηγικό πλεονέκτημα στα πιο κρίσιμα διακυβεύματα για το μέλλον κλείνοντας μαζί της συμμαχίες σε «πολιτισμικούς πολέμους». Αντίθετα, οι της λεγόμενης προοδευτικής πλευράς, συχνά φορτώνουν το φταίξιμο για την αντικειμενική κατάσταση πολιτικού κατακερματισμού, σε υποκειμενικές «κακότητες» του «γείτονα προοδευτικού». Καταστρέφουν μόνοι τους και εκ των προτέρων τα όποια στρατηγικά πλεονεκτήματα τούς δίνει η κοινωνική πραγματικότητα.

Δηλωμένοι αντίπαλοι της Ακροδεξιάς που επικαλούνται ως πλεονέκτημα τις αριστερές περγαμηνές τους, αντί να ερευνήσουν και να κατανοήσουν την πραγματική πραγματικότητα, βρίσκουν μιαν ακόμη αφορμή για να ιδεολογίζουν και να αερολογούν, να τονίζουν τις αιώνιες τοξικές αντιπαλότητες με πολιτικούς «γείτονες» τους ή δυνητικούς φίλους, αλλά όχι με βέβαιους αντιπάλους.

Σε Ευρώπη, Αμερική και όχι μόνον, οι κατά παράδοση πολιτικές οικογένειες που μας κληροδότησαν η «εποχή των επαναστάσεων» (1789–1848) και το τέλος του 19ου αιώνα, επιμένουν προσκολλημένες στον κόσμο του χθες. Προπαθούν να τα βγάλουν πέρα με αντιλήψεις και εργαλεία κατάλληλα μόνον για το μουσείο της πολιτικής. Στο τέλος, το μόνο που τους αξίζει να ακούσουν είναι το «άς προσέχατε».

Άραγε, η σημερινή εξέλιξη των πολιτικών συστημάτων και των μορφών κοινωνίας που τα στηρίζει, με το πέρασμα διακοσίων τριάντα πέντε χρόνων από τη Γαλλική Επανάσταση, τούς είναι φαινόμενο ακατανόητο;

Για παραδοσιακούς φιλελεύθερους και συντηρητικούς, όλο το «κακό» ξεκινάει σε τελευταία ανάλυση από «τους αριστερούς» και «τους προοδευτικούς», εν είδει «εσωτερικού εχθρού» εντός του έθνους. Για πολλούς παραδοσιακούς προοδευτικούς ή αριστερούς, συνήθως ευθύνονται για το «κακό» κάποιοι άλλοι προοδευτικοί και αριστεροί, διαφορετικοί από τους ίδιους. Τους λοξοκοιτάζουν πάντα σαν ένα είδος «ενδοπαραταξιακού εχθρού». Ούτε η μία ούτε η άλλη κουτοπονηριά εκπλήττουν. Δεν είναι επιστροφή αδιανόητων. Είναι όμως αιώνια επιστροφή και επιστροφή του αιώνια χθεσινού. Αυτό που μένει ως πρακτικό αποτέλεσμα είναι το «άς αλλάξουν όλα, για να μείνουν όλα ίδια».

Μιας και όλα τα φώτα ήταν τώρα στραμμένα στη Γαλλία και στους Ολυμπιακούς Αγώνες, άς ξαναθυμηθούμε στιγμές της Γαλλικής Ιστορίας: Όταν η Επανάσταση του 1789 έφτασε στο 5ο έτος της, οι Ιακωβίνοι του Ροβεσπιέρου μισούσαν τους Ιακωβίνους του Δαντών πιο πολύ και από τους Μοναρχικούς. Έδιναν τις μάχες τους στην Επιτροπή Δημόσιας Σωτηρίας (Comité de salut public‎‎), αλλά στο πίσω δωμάτιο ο Κορσικανός Αυτοκράτορας προβάριζε ήδη τις μπότες του. Αποκεφάλισαν τους βασιλιάδες, αποκεφαλίστηκαν μεταξύ τους και το αποτέλεσμα στο τέλος ήταν να αποκτήσουν Αυτοκράτορα. Μετά από 150 χρόνια, ο Ανρί Φιλίπ Πεταίν, από εθνικός ήρωας του 1918 έγινε στην Μεσοπόλεμο αρχιεθνικιστής για να μετατραπεί το 1940 στον αρχιδοσίλογο του Βισύ. Η ιστορία έδειξε ότι μισούσε ασυμβίβαστα τους ομοεθνείς του Γάλλους Σοσιαλιστές, Κομμουνιστές και αντιναζιστές οπαδούς του πρώην υφισταμένου του στρατηγού Σαρλ ντε Γκωλ, αλλά μπορούσε να τα βρεί εύκολα με το Ναζιστικό καθεστώς της «προαιώνιας εχθρού» των Γάλλων εθνικιστών, της Γερμανίας.

Η προσκόλληση στα μονοδιάστατα πολιτικά στερεότυπα είναι διαβρωτική και η ανοησία είναι ανίκητη. Η διαρκής επανάληψή τους μας προειδοποιεί τί έχουν να αντιμετωπίσουν οι άνθρωποι που αναζητούν ελπίδα και λογική για το αύριο. Στην Ελλάδα, στη Γαλλία ή αλλού.