Πέρασαν τα χειρότερα στην κρίση της Ευρώπης; Επενδυτές, αναλυτές, ακόμη και αξιωματούχοι, αρχίζουν σιγά σιγά να το αφήνουν να εννοηθεί. Το ευρώ σημείωσε άνοδο σχεδόν κατά 10% έναντι του δολαρίου από τότε που ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι δεσμεύθηκε, στις 26 Ιουλίου, ότι θα κάνει ό,τι είναι αναγκαίο για να μην διαλυθεί το κοινό νόμισμα.
Επιπλέον, το κόστος δανεισμού για τις κυβερνήσεις της Ισπανίας και της Ιταλίας έχει μειωθεί κατακόρυφα. Οι ευρωπαίοι ηγέτες εγκατέστησαν μηχανισμούς για να στηρίξουν αυτές τις δύο χώρες. Από τον Οκτώβριο, η Ευρώπη έχει έναν Μόνιμο Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) που θα αγοράζει ισπανικά και ιταλικά ομόλογα αν οι επενδυτές δεν επιδείξουν τέτοια διάθεση.
Παραλλήλως, η ΕΚΤ έχει ανακοινώσει ένα πρόγραμμα «Αμεσων Νομισματικών Συναλλαγών»(OMT) για την αγορά ομολόγων από την δευτερογενή αγορά. Στις πρόσφατες συνόδους, οι Ευρωπαίοι ηγέτες επαναλαμβάνουν την δέσμευσή τους να οριστικοποιήσουν τον σχεδιασμό του μηχανισμού της κοινής εποπτείας για τις τράπεζες μέχρι την 1η Ιανουαρίου του 2013, και να τον ενεργοποιήσουν στα τέλη του επομένου έτους.
Παρά ταύτα, οι αγορές τα βλέπουν όλα αυτά μάλλον σαν ένα καθησυχαστικό παραμύθι – ιδίως τώρα που οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν βεβαιώσει ότι η Ελλάδα δεν θα αποχωρήσει από την ευρωζώνη.
Αξιωματούχοι αναγνωρίζουν ότι οι επιπτώσεις μιας τέτοιας εξόδου θα μπορούσαν να είναι καταστροφικές, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για την Πορτογαλία, την Ισπανία, την Ιταλία και ποιος ξέρει για ποιόν άλλον.
Τελείωσε, λοιπόν, πραγματικά η κρίση; Επικεντρώνοντας την προσοχή τους στις διακηρύξεις των συνόδων και στις υποσχέσεις για μεγάλες μεταρρυθμίσεις στους θεσμούς της ΕΕ, οι επενδυτές δεν βλέπουν τον πραγματικό κίνδυνο: την κατάρρευση της στήριξης – ή τουλάχιστον της ανοχής – των λαών προς την πολιτική της λιτότητας που απαιτείται για την μείωση του χρέους, και προς τις κυβερνήσεις που εφαρμόζουν αυτή την λιτότητα.
Οι ογκώδεις διαδηλώσεις κατά τις λιτότητας είναι ένα καμπανάκι. Το άλλο είναι η αυξανόμενη λαϊκή στήριξη σε νεοναζιστικά κινήματα όπως η Χρυσή Αυγή στην Ελλάδα.
Η άνοδος στην εξουσία μιας «απορριπτικής» ευρωπαϊκής κυβέρνησης – δηλαδή, μιας κυβέρνησης που θα απορρίψει μονομερώς το πολιτικό status quo – θα οδηγούσε αμέσως στο αποκορύφωμα της κρίσης. Μια ελληνική κυβέρνηση που θα απέρριπτε με συνοπτικές διαδικασίες τους όρους της ΕΕ και του ΔΝΤ, θα αναγκαζόταν να αποχωρήσει αμέσως από το ευρώ.
Προς το παρόν, καμία χώρα δεν έχει ψηφίσει μια απορριπτική κυβέρνηση. Ακόμη και στην Ελλάδα, όπου οι συνθήκες είναι οι χειρότερες, η Χρυσή Αυγή είναι ακόμα ένα κόμμα μειοψηφίας.
Αλλά αξίζει να θυμόμαστε ότι οι ναζιστές ανήλθαν στην εξουσία μόλις τέσσερα χρόνια μετά την Μεγάλη Υφεση στη Γερμανία.
Η Ευρώπη χρειάζεται μια στρατηγική για την ανάπτυξη για να ξαναβάλει το τζίνι μέσα στο μπουκάλι. Χρειάζεται μια πολιτική που θα στηρίξει την υπόσχεση για χαμηλότερη ανεργία και καλύτερες ημέρες. Η συνεχιζόμενη απουσία τέτοιας πολιτικής είναι η πιο σοβαρή απειλή για το ευρώ.
* Ο Μπάρι Αϊχενγκριν είναι καθηγητής Οικονομικών και Πολιτικών επιστημών στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ