Πάουλ Τσέλαν

Μια σημαντική μεταβολή φάνηκε να πραγματοποιείται στον τρόπο που αντιμετωπίζει η αξιωματική αντιπολίτευση τα θέματα της οικονομίας. Η έκπληξη προέκυψε από την επιχειρηματολογία στελέχους του ΣΥΡΙΖΑ για την απόφαση του κόμματος να καταψηφίσει την κυβερνητική πρόταση για μείωση των τιμών των φαρμάκων. Δεν είναι εύκολη αυτή η ιστορία, αυτή η στροφή, αν πράγματι έγινε, από ένα τέτοιο κόμμα, που στην ουσία αντιστρατεύεται την επιχειρηματικότητα, την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη.

Βεβαίως, και οι αντίπαλοι του ΣΥΡΙΖΑ, αν και υποστηρίζουν την ιδιωτική πρωτοβουλία και τις επενδύσεις, στην πράξη κάνουν ό,τι μπορούν για να τη συνθλίψουν, σε αγαστή συνεργασία με μια τρόικα που κάνει πως δεν καταλαβαίνει. Πώς αλλιώς μπορούμε να εξηγήσουμε τη γλώσσα του Κωστή Χατζηδάκη με τον αδιανόητο ρυθμό αύξησης του φόρου κατοχής; Την πρόθεση για ιδιωτικοποιήσεις με την αδυναμία ιδιωτικοποιήσεων; Και τον σισύφειο «αγώνα» απλούστευσης των διαδικασιών; Κακά τα ψέματα. Το σύστημά μας είναι αντιφατικό, αναποτελεσματικό και, τελικά, καταστροφικό για την οικονομία. Γιατί αν κάτι μπορεί να μοιράσει αυτή η κοινωνία, είναι ακριβώς ο πλούτος που παράγουν οι επιχειρήσεις. Και αν κάποιος μπορεί να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, αυτός είναι ο μικρομεσαίος μαγαζάτορας και παραγωγός. Στοιχειώδες, αγαπητέ Γουότσον.

Αν κάποιος μπορεί να κάνει επενδύσεις σήμερα, είναι ο ξένος κεφαλαιούχος. Αυτός ακριβώς τον οποίο διώχνει ο ΣΥΡΙΖΑ με δηλώσεις για εισαγγελικές παρεμβάσεις και αποτρεπτικές παραινέσεις, με επιμονή στη φορολογική αφαίμαξη και άλλα απίθανα. Και αν οι Σαμαράς και Βενιζέλος δίνουν το παράδειγμα υποδεχόμενοι στο Μαξίμου και στο ΥΠΕΞ κάθε πιθανό ξένο μεγαλοεπενδυτή, από κάτω όλος ο μηχανισμός – πολιτική, συνδικαλισμός, κοινωνία – αντιστεκόμαστε σθεναρά και επιτυχώς.

Αλλά λέω πράγματα προφανή και τετριμμένα. Γι? αυτό σκέφτηκα να παραφράσω τον οικονομολόγο Ντάνι Ρόντρικ, τον μύθο του Σαμάνου απ? το βιβλίο του «Τα παράδοξα της παγκοσμιοποίησης», στον οποίο έχω ξαναναφερθεί.

Ηταν, λοιπόν, μια φορά κι έναν καιρό, μια φυλή που ζούσε σε ένα νησί. Το χωριό είχε χτιστεί σε μια λίμνη δίπλα, και ο βασικός πόρος της ήταν τα ψάρια. Οσοι ψάρευαν, ζούσαν καλά. Οπότε, όλο και περισσότεροι κατασκεύαζαν βάρκες και γίνονταν ψαράδες. Κάποια στιγμή όμως τα ψάρια λιγόστεψαν και οι ψαράδες πήγαν στο σοφό Σαμάνο, που αφού πολυσκέφτηκε είπε, ως παλαιά Δαμανάκη: «Βάλτε όριο στην ποσότητα ψαριού που μπορεί κάθε ψαράς να αλιεύσει». Οι ψαράδες δυσανασχέτησαν. Αλλά τελικά εφάρμοσαν το μέτρο, τα ψάρια επανήλθαν και η ευημερία μαζί τους.

Κάποια στιγμή, οι κάτοικοι πήγαν ξανά στον Σαμάνο και του είπαν ότι το κοντινό χωριό που παράγει ρούχα, τους ξεζουμίζει. «Εμείς έχουμε ψάρια. Αν τα παστώσουμε και τα πουλήσουμε στους άλλους, θα έχουμε καλό εμπορικό ισοζύγιο», τους είπε αυτός. Ετσι κι έγινε. Το νέο πρόβλημα που τέθηκε στον Σαμάνο ήταν οι δυσκολίες μεταφοράς. Μέσα από τη ζούγκλα. Και τους είπε: «Ανοίξτε μονοπάτι που να συνδέει το χωριό μας με την άλλη πλευρά του νησιού».

Αλλά νέο πρόβλημα ανεφύη. «Σαμάνε μας, την πατήσαμε», είπαν οι ξενοφοβικοί. «Οι γείτονες, με το μονοπάτι μας, ήρθαν κι αυτοί στη λίμνη, ψαρεύουν τα ψάρια μας και μειώνουν τον πλούτο μας». Δύσκολα τα πράγματα της παγκοσμιοποίησης. Αλλά ο σοφός Σαμάνος έχει πάντα λύση: «Οχι, μην κλείσετε τα σύνορα, μόνο βάλτε φόρους σε όσους μπαίνουν και σε όσους βγαίνουν από το χωριό». Και πάλι δυσφόρησαν οι απομονωτιστές. Αλλά τι να κάνουν. Επέβαλαν φόρους, η ισορροπία επανήλθε και η ιστορία συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Αυτή η σχηματική ιστορία είναι διδακτική. Και για τη φύση της παραγωγής και του εμπορίου, και για την αναγκαιότητα ρυθμίσεων και για τον ρόλο της ιδιωτικής οικονομίας στην παραγωγή πλούτου. Είναι η ιστορία που δεν κατάλαβε ο λενινισμός και πήρε στον λαιμό του και τον εαυτό του και τους λαούς του. Είναι ο μύθος που δεν κατανοεί ο καπιταλισμός-καζίνο και οδηγεί την ανθρωπότητα σε νέες περιπέτειες. Αυτή την ιστορία δεν φαίνεται να την κατανοούν πολλοί σοφοί στον ΣΥΡΙΖΑ – αλλά όχι μόνο. Αν όμως θέλουν να κυβερνήσουν αυτό το χωριό που τους έλαχε, χωρίς να έχουν την τύχη των συντρόφων τους στο παρελθόν κι εμείς των λαών τους, οφείλουν να συνεχίσουν σε μια προσπάθεια ν? αλλάξουν το κλειδί. Ν? αλλάξουν τις λέξεις.

Και γρήγορα!