Οι δαπάνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη διαφοροποίηση της αγροτικής οικονομίας της ΕΕ και τη βελτίωση των υποδομών της υπαίθρου έχουν υπερβεί τα 25 δισεκατομμύρια ευρώ από το 2007. Ωστόσο, στην ειδική έκθεση που δημοσίευσε το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ), υποστηρίζει ότι τα μέτρα αυτά δεν είχαν την ίδια επιτυχία σε όλα τα κράτη-μέλη και σε όλους τους κλάδους. Για παράδειγμα, τα πενιχρά έσοδα των καταλυμάτων και το γεγονός ότι σε ορισμένες περιπτώσεις αυτά χρησιμοποιούνται παράνομα ως ιδιωτικές κατοικίες δεν ευνοούν ιδιαίτερα τη διατηρησιμότητα και τη βιωσιμότητα έργων που χρηματοδοτεί η ΕΕ στον τομέα του αγροτουρισμού.
Οι συστάσεις των ελεγκτών προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αφορούν τη διάδοση βέλτιστων πρακτικών για την αποτελεσματικότερη διοχέτευση των διαθέσιμων πόρων σε βιώσιμα έργα, τον μετριασμό του κινδύνου τα έργα να εκτρέπονται του σκοπού τους και να χρησιμοποιούνται για ιδιωτικές ανάγκες, καθώς και την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι μεγάλες βάσεις δεδομένων.
«Η ΕΕ έχει πραγματοποιήσει σημαντικές επενδύσεις σε μέτρα που σκοπό έχουν τη μείωση της εξάρτησης της αγροτικής οικονομίας από τη γεωργία και τη δασοκομία, τη διατήρηση και τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη βελτίωση των υποδομών στην ύπαιθρο», δήλωσε ο κ. Viorel Ștefan, μέλος του ΕΕΣ και αρμόδιος για τον έλεγχο. «Ωστόσο, τα έργα που χρηματοδοτεί η ΕΕ στις αγροτικές περιοχές πρέπει να αντέχουν στον χρόνο. Πιστεύουμε ότι η ΕΕ πρέπει να κάνει περισσότερα ώστε τα έργα που στηρίζει να αποφέρουν μακροχρόνια οφέλη και να αποδεικνύουν την αξία της στήριξης που τους παρέχει.»
Οι ελεγκτές ανέλυσαν έργα με διαφορετικά χαρακτηριστικά, τα οποία χρηματοδοτήθηκαν από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ), και διαπίστωσαν ότι τα περισσότερα βρίσκονταν ακόμη σε λειτουργία στο τέλος της πενταετούς περιόδου που προβλέπει η νομοθεσία. Αυτό ίσχυε ιδίως στην περίπτωση των έργων υποδομών, που κατά κανόνα σχεδιάζονται για να έχουν μεγάλη διάρκεια. Αυτά αφορούσαν, μεταξύ άλλων, την ανάπλαση χωριών, τη διάνοιξη ή τη βελτίωση δρόμων και την κατασκευή ή τον εκσυγχρονισμό δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης. Όμως, το ένα τρίτο των έργων διαφοροποίησης, δηλαδή των έργων που στόχευαν στη στροφή των κατοίκων της υπαίθρου σε μη γεωργικές δραστηριότητες ή στη χρηματοδότηση νέων επιχειρηματικών ευκαιριών, δεν ήταν πλέον σε λειτουργία κατά τον χρόνο του ελέγχου. Αυτό μάλιστα διαπιστώθηκε ακόμη και σε περιπτώσεις επενδύσεων εξαιρετικά μεγάλου ύψους. Ένα από τα συνηθέστερα είδη έργων αυτού του είδους ήταν οι επενδύσεις σε τουριστικά καταλύματα.
Οι ελεγκτές εντόπισαν σημαντικές διαφορές μεταξύ τομέων και μεταξύ κρατών μελών. Στην Πολωνία, λόγου χάριν, την περίοδο 2007‑2013, τα έργα για την παροχή υπηρεσιών στους τομείς της γεωργίας ή της δασοκομίας είχαν μικρότερη διάρκεια στον χρόνο σε σχέση με έργα σε άλλους τομείς. Το ίδιο διάστημα, σε αρκετά κράτη-μέλη χρηματοδοτήθηκαν τουριστικά καταλύματα, ακόμη και σε περιπτώσεις που δεν φαίνονταν να έχουν προοπτικές οικονομικής βιωσιμότητας. Σε άλλες περιπτώσεις, κτίρια που χρηματοδοτήθηκαν προκειμένου να λειτουργήσουν ως ξενώνες χρησιμοποιήθηκαν ως ιδιωτικές κατοικίες, με αποτέλεσμα οι αρχές να κινήσουν έρευνες. Οι ελεγκτές έφεραν επίσης στο φως περιπτώσεις στις οποίες τουριστικά καταλύματα που είχαν κοστίσει ακριβά ως έργα δεν λειτούργησαν παρά για λίγα χρόνια. Υπολογίστηκε ότι κάθε μήνας λειτουργίας ορισμένων έργων κόστισε στην ΕΕ έως και 9 000 ευρώ σε επιδοτήσεις.
Οι ελεγκτές διατυπώνουν σειρά συστάσεων προς την Επιτροπή, ενόψει της έναρξης της επόμενης περιόδου προγραμματισμού της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ), που θα καλύψει την περίοδο 2023‑2027. Ειδικότερα, της συνιστούν να συνεισφέρει στη διάδοση βέλτιστων πρακτικών για:
- τη διασφάλιση της διατηρησιμότητας των έργων, λαμβάνοντας υπόψη τα διάφορα είδη επενδύσεων που στηρίζει·
- τη συγκέντρωση στοιχείων που να αποδεικνύουν ότι οι δραστηριότητες που χρηματοδοτήθηκαν βρίσκονται ακόμη σε λειτουργία·
- την επιβολή όρων στις συμφωνίες επιχορήγησης, που να απαιτούν τα έργα που χρηματοδοτούνται να χρησιμοποιούνται για τον σκοπό για τον οποίο προορίζονται.
Τα χρήματα που δίνονται από την ΕΕ πρέπει να ελέγχονται αυστηρά και να δημιουργούν προϋποθέσεις ανάπτυξης και νέων θέσεων εργασίας.