Ελπίζω, εύχομαι (και προσεύχομαι) η ελληνική πλευρά να παρουσιάσει το γενναίο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και να ακυρώσει την (ειλημμένη) απόφαση για έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη (και ΕΕ) την ερχόμενη Κυριακή. Τώρα τα ψέματα τελείωσαν. Η ώρα της αλήθειας ήλθε. Η πραγματικότητα επιβάλλει τη λογική της ανεξάρτητα από οποιαδήποτε νομική, συνταγματική ή θεσμική τάξη.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχει μια άγραφη, άτυπη αρχή που λέει ότι «εάν υπάρχει η βούληση υπάρχει τρόπος», ανευρίσκεται δηλαδή και η νομική διέξοδος και αυτό έχει συμβεί επανειλημμένα στο παρελθόν. Είναι γεγονός ότι οι Συνθήκες της Ένωσης δεν προβλέπουν τη δυνατότητα αποβολής ή ακόμη και εθελούσιας αποχώρησης κράτους-μέλους από την ευρωζώνη.

Ο λόγος για την απουσία τέτοιων ρυθμίσεων είναι σχετικά απλός: υπογραμμίζει τον αμετάκλητο χαρακτήρα της συμμετοχής στη νομισματική ένωση. Από τη στιγμή που μια χώρα εντάσσεται (και όλες οι χώρες είναι υποχρεωμένες να ενταχθούν εκτός Η. Βασιλείου και Δανίας) δεν μπορεί ούτε να αποχωρήσει ούτε να εκδιωχθεί.

Μια χώρα μπορεί εθελουσίως να αποχωρήσει συνολικά από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με το σχετικό άρθρο της Συνθήκης όμως (άρθ. 50) η ίδια η χώρα θα πρέπει «να γνωστοποιήσει την πρόθεσή της» για κάτι τέτοιο και να ακολουθήσουν διαπραγματεύσεις για τη σύναψη Πράξης Αποχώρησης.

Δεν μπορεί επίσης να αποβληθεί από την Ένωση (στη σχετική διαπραγμάτευση ήμουν εναντίον της συμπερίληψης ακόμη και της ρήτρας εθελούσιας αποχώρησης στη Συνθήκη αλλά επεκράτησαν άλλες απόψεις). Σύμφωνα με τη Συνθήκη επίσης (άρθ.7) είναι δυνατόν να ανασταλούν τα δικαιώματα περιλαμβανομένων και των δικαιωμάτων ψήφου στο Συμβούλιο για ένα κράτος μέλος εάν κριθεί ότι η χώρα παραβιάζει τις αξίες πάνω στις οποίες στηρίζεται η Ένωση.

Είναι η μόνη περίπτωση ρύθμισης στη Συνθήκη όπου το εγκαλούμενο κράτος μέλος δεν συμμετέχει καθόλου στη σχετική διαδικασία. Τέλος η Ένωση μπορεί να καλύψει ένα κενό στη δράση της εάν ο συναφής στόχος υπάρχει στη Συνθήκη (άρθ. 352). Αλλά και στην περίπτωση αυτή απαιτείται ομόφωνη απόφαση.

Επομένως καθαρός νομικός τρόπος αποβολής – αποχώρησης κράτους μέλους από την ευρωζώνη δεν υπάρχει. Αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση συνολικά μπορεί να υπάρξει αλλά με πρωτοβουλία της ενδιαφερόμενης χώρας. Αλλά το ζήτημα της Ελλάδας δεν είναι νομικό, είναι πραγματικό, ουσιαστικό.

Και θα πρέπει να είναι σαφές ότι οι νομικές υπηρεσίες του Συμβουλίου και της Επιτροπής μπορούν να κατασκευάσουν τα πάντα εάν θέλουν να ντύσουν νομικά την οποιαδήποτε πραγματικότητα…