Κοινωνιολογικές και ανθρωπολογικές
μελέτες έχουν επιβεβαιώσει ότι οι πολιτικές κουλτούρες των αναπτυγμένων κρατών
είναι προσανατολισμένες προς δύο κύριες κατευθύνσεις: τις κουλτούρες επίλυσης
των προβλημάτων (problem-solving) και τις κουλτούρες διαιώνισης των προβλημάτων (problem-perpetuating). Οι κουλτούρες π.χ. των
Σκανδιναβικών χωρών είναι προσανατολισμένες προς την επίλυση των προβλημάτων
όσο δύσκολα κι αν είναι αυτά. Όταν έχουν δηλαδή ένα πρόβλημα θεωρούν (πολιτικό
σύστημα, κοινωνία, κλπ.) ότι θα πρέπει μέσα σε τακτό χρονικό διάστημα να το
επιλύσουν βρίσκοντας γι αυτό τις ενδεδειγμένες προσεγγίσεις και αψηφώντας αυτό
που ονομάζεται πολιτικό κόστος. Αντίθετα, οι κουλτούρες χωρών όπως της Ελλάδας
είναι προσανατολισμένες στο πρότυπο της διαιώνισης των προβλημάτων. Για πάρα
πολλούς λόγους αφήνουμε τα προβλήματα να περιμένουν, να διαιωνίζονται και με
τον τρόπο αυτό η επίλυσή τους να γίνεται ακόμη δυσκολότερη. Δεν είναι απλά και
μόνο το πολιτικό κόστος. Είναι αντιλήψεις βαθειά ριζωμένες στο διανοητικό
πλαίσιο (mindset). Όταν σε σύσκεψη στο
πλαίσιο της δημόσιας διοίκησης παρουσιάζεται μια ιδέα για την επίλυση ενός
προβλήματος, η άμεση αντίδραση κατά κανόνα είναι να σας παρουσιάσουν όχι τις
ευκαιρίες που ενδεχομένως ανοίγουν αλλά τα προβλήματα και κινδύνους και
επομένως να δολοφονηθεί η ιδέα. Και το πόβλημα να παραμείνει άλυτο. Βεβαίως
κάποια πράγματα έχουν αλλάξει, βελτιωθεί αλλά όχι σε συναρπαστικό βαθμό.
Ένα
δεύτερο χαρακτηριστικό που συνοδεύει την αντίληψη αυτή, της μη επίλυσης των
προβλημάτων, είναι η απέχθεια προς την έννοια του συμβιβασμού. Θεωρούμε το
συμβιβασμό σε κάποια θέματα περίπου ως προδοσία, ανάθεμα. Είμαστε κατά κανόνα
ασυμβίβαστοι. Αυτό ισχύει κυρίως στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής. Βεβαίως η
ιστορία των διεθνών σχέσεων δείχνει ότι χώρες που δεν μπορούν την κατάλληλη
στιγμή να κάνουν κάποιους μικρούς συμβιβασμούς αναγκάζονται κάποια στιγμή να
κάνουν τους μεγάλους και επώδυνους, καταβάλλοντας στο μεταξύ μεγάλο κόστος γι
αυτό. Η ιστορία του Κυπριακού, από το σχέδιο Άτσεσον (δεκαετία 1960) μέχρι το
σχέδιο Αννάν (2004) και το Κραν Μοντανά ( 2017) τα λέει όλα και αρκετά εύγλωττα. Αλλά και η πορεία των Ελληνοτουκικών σχέσεων
είναι επίσης εξόχως διδακτική.
Τώρα
πώς μια χώρα που συμμετέχει σ ένα σύστημα καθημερινών συμβιβασμών όπως είναι
αυτό της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) εξακολουθεί να επιδεικνύει τόση απέχθεια στην
έννοια του συμβιβασμού και να χάνει πολύτιμες ευκαιρίες παραμένει ένα μυστήριο.
Και πώς ο ρεαλισμός και η αναγνώριση ότι “εθνικό είναι το αληθινό” (Δ. Σολωμός)
και ότι υπάρχουν και “οι αλήθειες των άλλων” (Ν. Θέμελης) που θα πρέπει να
αναγνωρίζουμε βαφτίζεται... ενδοτισμός είναι ένα ακόμη βαθύτερο μυστήριο. Άβυσσος
η ψυχή του Έλληνα! Αλλά βεβαίως το άλλο χαρακτηριστικό της κουλτούρας αυτής
είναι ότι οι χώρες που την πρεσβεύουν πιστεύουν ταυτόχρονα ότι για όλα τα δεινά
“φταίνε οι άλλοι”, οι “απ έξω”, ότι αυτές έχουν σε όλα δίκιο. Αλλά όταν έχεις την ακλόνητη πεποίθηση ότι
έχεις πάντοτε το δίκιο με το μέρος σου (και μιλάς για “τα δίκαιά σου”) πώς να
μη χάσεις ευκαιρίες. “There is a tide in the affairs of men”....
Πηγή: www.tanea.gr