Στην προσελτζουκική Βαγδάτη ο βεζίρης Ιζνογκούντ σύμφωνα με το περιώνυμο κόμικ ήθελε να γίνει «χαλίφης στη θέση του χαλίφη». Έπειτα Βαγδάτη, Δαμασκός, ακόμη και Κάιρο πέρασαν σε δεύτερη μοίρα για τους πιστούς και υπηκόους. Ήρθαν τέλος οι Οθωμανοί, με το χαλιφάτο να καταργείται οριστικά, όταν συνεπεία του Α’ παγκοσμίου πολέμου εκθρονίστηκε ο τελευταίος σουλτάνος στην Κωνσταντινούπολη.
Ένας σχεδόν αιώνας λοιπόν χωρίς χαλίφη. Θα συμπληρώσει, όμως, και η ρεπουμπλικανική Τουρκία τη δική της εκατονταετία; Έτσι κι αλλιώς συγκριτικά προς την πολιτειακή μορφή που ακολούθησε το πραξικόπημα Εβρέν η τουρκική πολιτεία μοιάζει πια αγνώριστη. Άλλαξε σταδιακά με συνταγματικό, σε γενικές γραμμές, τρόπο από τη στιγμή της ανάρρησης των «χριστιανοδημοκρατών» του Ισλάμ το 2004. Η ανημπόρια της Δύσης και κυρίως της Ευρώπης, να στηρίξει σοβαρά μια δημοκρατική Τουρκία εκφράζεται με τη γελοιότητα της παραπάνω περιγραφής, που ξεπερνά και την οφθαλμοφανέστερη αυταπάτη.
Η νέα τουρκική πολιτεία είναι σύμφυρμα λαοπρόβλητης επίνευσης, αυταρχισμού και ιδεοληπτικής δυσωδίας. Είναι, παρά τα σαφή αντιορθολογιστικά χαρακτηριστικά, φασισμός που προέκυψε από εκλογές. «Προέκυψε» ή «επιδιώχθηκε»; Ο δίχως άλλο παγκοσμίως λαοφιλέστερος ηγέτης Ερντογάν και το κίνημά του ανήλθαν στην εξουσία με κοινοβουλευτικό τρόπο (πρώτος γύρος). Ο ταγός άλωσε το κράτος σε όλες του τις θεσμικές εκφάνσεις (διοίκηση, δικαιοσύνη, στράτευμα, κρατική οικονομία), μετέτρεψε την αντιπολίτευση σε ουραγό της ρητορικής του ακολουθώντας μία ιδιότυπη νομιμότητα που επικύρωσε το «ευτύχημα» των βομβιστικών επιθέσεων και του αποτυχημένου πραξικοπήματος (δεύτερος γύρος). Το υποτιθέμενο οικονομικό θαύμα της Τουρκίας τού «ανθρώπου που έδιωξε το ΔΝΤ» υπήρξε διαδικασία προκαθορισμένης καταστροφής, καθώς συνδυάστηκε με την ιερότητα των ανύπαρκτων επιτοκίων χορηγήσεων, την οικογενειοκρατία και την αντικατάσταση του αστισμού από την κλειστή κοινότητα των νέων πιστών στο κόμμα τάξεων και ομάδων (όσων αποφεύγοντας το τραπεζικό σύστημα προ πολλού επιδίδονται στον αλληλοδανεισμό, στη sui generis τοκογλυφία των υποχρεώσεων προς τους κομματικούς προστάτες). Η καταστροφή των τουρκικών τραπεζών συνιστά απλώς αναμενόμενη απότοκο όλων τούτων.
Η μεταλλαγή της Τουρκίας έφτασε σε ένα νέο ορόσημο: τη χρεοκοπία. Το όποιο βιοτικό επίπεδο των εργαζόμενων Τούρκων εξανεμίστηκε, το γκουλάγκ Τουρκία ετοιμάζεται να τους καταπιεί πλήρως εξαθλιωμένους, η «φάρα» Ερντογάν ευημερεί. Μήπως η συγκυρία ευνοεί αυτόν τον πατισάχ όχι μόνο να στηρίξει εναργέστερα την ήδη ακλόνητη εξουσία του αλλά να μετασχηματίσει βαθιά την ίδια την τουρκική κοινωνία, η οποία δεν του υποκλίθηκε ποτέ στο σύνολό της; Η ανυπολόγιστη ζημία που θα υποστούν οι κατώτερες κοινωνικές τάξεις θα έχει προϊόν απεριόριστη οργή. Αυτή θα παρουσιαζόταν ως σπουδαίο εργαλείο βίας, ένα εργαλείο που ο Ερντογάν προτιμά να διατηρεί στις επιλογές του. Φοβάμαι, μάλιστα, ότι (πλέον;) αποτελεί την πρώτη και κύρια, ίσως και μοναδική, επιλογή του, τον «τρίτο γύρο».