Μετά την πολιτική πρόταση της Φώφης Γεννηματά για την ενοποίηση του χώρου της λεγόμενης Κεντροαριστεράς, έχει δημιουργηθεί μια νέα κινητικότητα ιδεών, κινήσεων και προσώπων, που, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, συμφωνούν για τη δημιουργία μιας νέας προοδευτικής παράταξης, με μεταρρυθμιστικό πρόσημο και με πρόθεση ανάληψης κυβερνητικής ευθύνης. Ήδη, η επιτυχημένη σύμπλευση του ΠΑΣΟΚ με τη ΔΗΜΑΡ έχει ανοίξει το δρόμο ενός ομόσπονδου διακομματικού σχήματος, με διακριτή και αυτόνομη παρουσία, με ορατή κοινοβουλευτική ομάδα και με σταθερή κοινή αναφορά στην ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία. Οι «Κινήσεις Πολιτών» έπαιξαν επίσης καταλυτικό ρόλο για τη στήριξη του εγχειρήματος, ενώ ταυτόχρονα, τις τελευταίες μέρες, δημιουργούνται βάσιμες ελπίδες για μια τελική συμπόρευση και με το «Ποτάμι». Σε κάθε περίπτωση, και χωρίς κανείς να παραμερίζει τις επιμέρους αποχρώσεις και τις θεμιτές διαφωνίες, βρισκόμαστε μπροστά σε μια πορεία ανασυγκρότησης του χώρου? μια πορεία που μένει να εξειδικευτεί μέσα από συγκεκριμένες οργανωτικές διαδικασίες και ιδεολογικές διεργασίες.
Δεν υποτιμώ καθόλου την οργανωτική πορεία προς το νέο σχήμα. Αλλά νομίζω πως η οργανωτική συγκρότηση έπεται της πολιτικής στρατηγικής. Για αυτό άλλωστε νομίζω πως πρέπει άμεσα να ξεκαθαριστούν οι πολιτικές προϋποθέσεις του νέου σχήματος? γιατί μόνο αυτές θα κρίνουν και την επιτυχημένη πορεία του. Τις συνοψίζω, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι απλοποιώ μια αρκετά πολύπλοκη διαδικασία: α) ο νέος σχηματισμός δεν μπορεί να προκύψει από το άθροισμα κομματικών συγκολλήσεων αλλά πρέπει να στηριχτεί στον πολλαπλασιασμό ενεργών κοινωνικών δυνάμεων β) ο νέος φορέας δεν μπορεί να αποτελεί συμπλήρωμα του «μικρού δικομματισμού» ούτε να υιοθετήσει την καχεκτική πλέον λογική του «τρίτου πόλου» αλλά να διεκδικήσει δυναμικά μια εναλλακτική πρόταση εξουσίας με σαφή σοσιαλδημοκρατικά χαρακτηριστικά γ) το νέο σχέδιο διακυβέρνησης δεν μπορεί να ταυτίζεται πλέον με τον παλαιοκομματικό κυβερνητισμό.
Η Κεντροαριστερά χρειάζεται επομένως επανακοινωνικοποίηση, επαναπολιτικοποίηση και κυρίως μια νέα στρατηγική ηγεμονίας. Αυτά είναι ίσως τα τρία κεντρικά χαρακτηριστικά, που μπορούν να εμπνεύσουν σήμερα τους προοδευτικούς πολίτες για να συσπειρωθούν γύρω από ένα νέο εγχείρημα. Μπροστά στην πίεση των γεγονότων, τη συνεχιζόμενη κρίση και την αυξανόμενη κοινωνική δυσαρέσκεια από την αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ, σήμερα, περισσότερο από ποτέ, χρειάζεται να δρομολογηθεί η κοινή πορεία όλων των προοδευτικών δυνάμεων που εκφράζουν μια ρεαλιστική ελπίδα εξόδου από την κρίση. Πράγματι, τα Μνημόνια διέλυσαν το προηγούμενο πολιτικό σύστημα, με βασική «παράπλευρη απώλεια» το ιστορικό «Κέντρο». Αλλά αυτό αποτελεί σύμπτωμα της κρίσης και όχι αφετηρία της υπέρβασής της. Για αυτό και όσοι μιλούν βιαστικά και επιπόλαια για μια νέα «Ένωση Κέντρου», δεν αντιλαμβάνονται ότι ένα τέτοιο σχήμα δεν μπορεί να απαντήσει σε ένα σύγχρονο αίτημα ανανέωσης της σοσιαλδημοκρατίας. Κι όμως? αυτό που χρειάζεται σήμερα η χώρα δεν είναι μια ρετρό αναβίωση παρωχημένων και ασπόνδυλων σχημάτων του «μεσαίου χώρου» αλλά μια ελληνική «Προοδευτική Συμμαχία Δημοκρατών και Σοσιαλιστών».
Ας δούμε για λίγο τα δεδομένα. Η χώρα μας θα καταγράψει και φέτος αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης, με σωρευτική απώλεια του ΑΕΠ της τάξης του 26% και με περαιτέρω φτωχοποίηση των αδύναμων κοινωνικών στρωμάτων και της εναπομείνασας «μεσαίας τάξης». Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση εισέρχεται σε ένα κύκλο φθοράς, λόγω της διαχειριστικής ανεπάρκειάς της σε μείζονα ζητήματα (προσφυγικό) αλλά και σε ζητήματα εσωτερικής πολιτικής (ασφαλιστικό, φορολογικό). Μπροστά σε αυτά τα προβλήματα, όλα τα κόμματα και οι κινήσεις της Κεντροαριστεράς, πρέπει να υπερβούν τη μόνιμη παθογένεια τους : τον άγονο κατακερματισμό, τους ναρκισσιστικούς αρχηγισμούς, τη γενικευμένη καχυποψία. Απέναντι στη εθνολαϊκιστική κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ και το νεοσυντηρητισμό της ΝΔ, πρέπει να αντιτάξουμε ένα νέο πολιτικό φορέα, που θα συγκεντρώνει τις δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας, του δημοκρατικού σοσιαλισμού, της πολιτικής οικολογίας και της προοδευτικής μεταρρύθμισης, με κοινωνική δικαιοσύνη, αλληλεγγύη και ανάπτυξη.
Μπορεί και να είναι η τελευταία μας ευκαιρία για πείσουμε τους Έλληνες πολίτες και τους Ευρωπαίους εταίρους ότι η χώρα μας δεν μπορεί πια να είναι μια ακυβέρνητη πολιτεία με κλειστούς δρόμους, κλειστά σύνορα και κλειστές επιχειρήσεις. Ίσως ήρθε η ώρα να σκεφτούμε όλοι μαζί ότι το μέλλον της χώρας συνδέεται πια οργανικά με το μέλλον του χώρου. Η προγραμματική υπεροχή της σοσιαλδημοκρατίας, ιδιαίτερα μετά την αποτυχία της ριζοσπαστικής αριστεράς, πρέπει τώρα να εξειδικευτεί σε μια εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης, που θα εκφράζει τη συμμαχία ευρύτατων κοινωνικών δυνάμεων, στο πλαίσιο πάντα της αταλάντευτης ευρωπαϊκής πορείας της χώρας.
Η διαδικασία αυτή δεν μπορεί παρά να αποκρυσταλλώνεται και στο ίδιο το Κοινοβούλιο με συνέργειες και κοινές δράσεις ανάμεσα στη Δημοκρατική Συμπαράταξη και στο Ποτάμι. Το «Τρίτο Κόμμα» της Βουλής πρέπει να λάβει άμεσα σάρκα και οστά, προκειμένου να επιταχύνει τις εξελίξεις, την ώρα μάλιστα που παρατηρείται η αλλοίωση των θεσμικών εγγυήσεων που παρέχει η δημοκρατική διακυβέρνηση. Τα ανησυχητικά κυβερνητικά δείγματα των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ είναι άλλωστε πολλά: απόλυτη απαξίωση των ανεξάρτητων αρχών, θριαμβική επέλαση του κομματικού κράτους, εκβιαστικές απόπειρες ελέγχου της δικαιοσύνης, ιδιοτελής χαρτογράφηση του μιντιακού τοπίου.
Απέναντι σε αυτή την κατάσταση, το πολιτικό προσωπικό της λεγόμενης Κεντροαριστεράς πρέπει, στο σύνολό του, να συμφωνήσει σε έναν οδικό χάρτη που, με διαφανείς διαδικασίες και χωρίς ηγεμονισμούς, θα οδηγήσει σε ένα φορέα της σύγχρονης σοσιαλδημοκρατίας. Αλλά μέχρι τότε, ας συμφωνήσουμε στο ελάχιστο. Για να σωθεί η χώρα πρέπει να σωθεί ο χώρος. Είναι η μόνη ευκαιρία για να σώσουμε τον «τελευταίο χορό».